Działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego w perspektywie aparatu bezpieczeństwa

Adam Dziurok

doi:10.21697/sc.2022.29.1.20

Opublikowane: 2022-10-03

Tom 29 Nr 1 (2022)

Działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego w perspektywie aparatu bezpieczeństwa

Adam Dziurok

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.20

Abstrakt

Funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa, którzy inwigilowali prymasa Stefana Wyszyńskiego przez cały okres jego urzędowania, kreślili uproszczoną wizję jego działalności, zredukowaną do aktywności na płaszczyźnie politycznej i społecznej. Podkreślali jego antykomunistyczne nastawienie, odnotowując przy tym systematycznie „wrogie” wystąpienia. Zwracano uwagę na centralizm i autokratyzm w zarządzaniu Kościołem, ale równocześnie dostrzegano w nim osobowość wielkiego formatu oraz człowieka oddanego bez reszty Kościołowi. Pod sam koniec życia prymasa aparat bezpieczeństwa kreślił już nieco inny jego obraz, wskazując na jego patriotyzm, zdolność do porozumienia i polityczny rozsądek.

Słowa kluczowe:

prymas Stefan Wyszyński, aparat bezpieczeństwa, relacje Kościół–państwo, PRL

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Dziurok, A. (2022). Działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego w perspektywie aparatu bezpieczeństwa. Saeculum Christianum, 29(1), 258–269. https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.1.20

Cited by / Share

Bibliografia

Czaczkowska E., Kardynał Stefan Wyszyński. Biografia, Warszawa 2013.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990. W świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
Dziurok A., „Ignorować Wyszyńskiego. My go przeżyjemy i zwyciężymy”. Notatka z wykładu wicedyrektora Departamentu IV MSW płk. Zenona Gorońskiego z kwietnia 1969 r., „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989”, 2006, nr 2 (4), s. 255-263.
Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962-1989. Wybór dokumentów, red. i oprac. A. Dziurok, F. Musiał, Kraków–Katowice 2017.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019.
Majchrzak G., „Otoczenie, w którym się obraca, ma go za człowieka świętego”. Prymas Wyszyński oczami bezpieki, https://dzieje.pl/wiadomosci/otoczenie-w-ktorym-sie-obraca-ma-go-za-czlowieka-swietego-prymas-wyszynski-oczami (dostęp: 24.03.2022).
Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, wstęp, wybór dokumentów, red. A. Dziurok, Warszawa 2004.
Modzelewski – Werblan. Polska Ludowa, rozmawia R. Walenciak, Warszawa 2017.
Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972-1979, wstęp P. Tomasik, wybór i oprac. M. Biełaszko, A. K. Piekarska, P. Tomasik, C. Wilanowski, Warszawa 2007.
Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski w dokumentach aparatu bezpieczeństwa PRL (1953-1956), oprac. B. Piec, Warszawa 2001.
W służbie Boga i Polski. Komunistyczna bezpieka wobec kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. J. Marecki, F. Musiał, oprac. J. Marecki, P. Nitecki, R. Szczypta-Szczęch, Kraków 2014.
Żaryn J., Prymas Wyszyński w aktach SB, „Studia Prymasowskie”, 6/2012, s. 181-190. Google Scholar

Adam Dziurok

http://orcid.org/0000-0001-6631-0544

Afiliacja:

Instytut Historii Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa Instytut Pamięci Narodowej, Katowice Polska

Biogram

Adam Dziurok – dr hab. nauk humanistycznych, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach; specjalizuje się w badaniach nad historią powojenną Górnego Śląska oraz dziejami Kościoła w PRL. Ostatnio opublikował m.in. Prymas Stefan Wyszyński a Górny Śląsk – kontakty, wizyty, wystąpienia, Katowice–Warszawa 2020 (wspólnie z Jerzym Myszorem).