Kolor spostrzeżony i kolor nazwany

Jarosław Janowski

doi:10.21697/sc.2021.28.spec.1

Opublikowane:

Nr 28 (2021)

Kolor spostrzeżony i kolor nazwany

Jarosław Janowski

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.spec.1

Abstrakt

W historii myśli od starożytności tworzono różne teorie widzenia barwy. Czynili to na początku filozofowie, później artyści, następnie fizycy i psycholodzy. Wpływ na ich koncepcje miały powszechnie przyjęte konceptualizacje barwy. Np. dla starożytnych Greków biel była bardzo jasnym żółtym, a czerń ciemnym niebieskim. Kolorów nie można zdefiniować językowo, a jedynie ostensywnie. Ktoś nauczył ludzi nazywać kolory poprzez podobieństwo do konkretnych obiektów. Stąd biorą się spory o kolory rzeczy np. czy coś jest pomarańczowe albo łososiowe. Ten przykłady może rodzić pytanie brzmiące w trywialnej wersji: Natura czy kultura warunkuje nasze spostrzeganie barw? Nie ma na nie oczywiście jednoznacznej odpowiedzi. Różne teorie widzenia barw wynikają również z kulturowych i środowiskowych czynników. Dopiero wraz z rozwojem metody naukowej przyjęto „obiektywne" fizyczne podstawy teorii barwy. Nie tłumaczą one do końca wszystkich uwarunkowań związanych z widzeniem i działaniem barwy na człowieka. Sztuka jako dziedzina przełamująca kulturowe ograniczenia dotyka o wiele pełniej istoty barwy niż filozoficzne i naukowe teorie.

Słowa kluczowe:

percepcja, teorie barw, chromatyzm, mieszanie subtraktywne, relatywizm barwny

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Janowski, J. (2021). Kolor spostrzeżony i kolor nazwany. Saeculum Christianum, (28), 5–17. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.spec.1

Cited by / Share

Bibliografia

Alberti L. B., O malarstwie, tłum. M. Komorowski, w: Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500 roku, wybrał i oprac. J. Białostocki, Gdańsk 2001, s. 276.
Causse J-G., Niesamowita moc kolorów, tłum. M. Chojnacki, Katowice 2015.
Francuz P., Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu, Lublin 2013, https://afterimagia.pl/barwa/ (dostęp: 28.05.2021).
Gage J., Kolor i znaczenie. Sztuka, nauka i symbolika, tłum. J. Holzman, A. Żakiewicz, Kraków 2010.
Goethe J. W. von, Goethe's Theory of Colours, tłum. Ch. Lock Eastlake, London 1840.
Gonigroszek D., Językowy obraz świata barw i kolorów jako przykład kulturowych różnic w językach, „Językoznawstwo: Współczesne Badania, Problemy i Analizy Językoznawcze”, 2008, nr 1 (2), s. 91-99.
McLuhan M., Wybór tekstów, red. E. McLuhan, F. Zingrone, tłum. E. Różalska, J. M. Stokłosa, Poznań 2001.
Młodkowski J., Aktywność wizualna człowieka, Warszawa-Łódź 1998.
Pacewicz A., Przedarystotelesowskie rozważania nad kolorem, w: Percepcja. Między estetyką a epistemologią, red. R. Konik, D. Leszczyński, Wrocław 2010, s. 11-31.
Roberson D., Davidoff J., Davies I. R. L., Shapiro L. R., Colour Categories and Category Acquisition in Himba and English, w: Progress in Colour Studies, t. 2: Psychological aspects, red. N. Pitchford, C. P. Biggam, Amsterdam 2006, s. 159-172.
Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Kraków 1983.
Teofrast, Pisma filozoficzne i wybrane pisma przyrodnicze, tłum. i oprac. D. Gromska, J. Schnayder, Warszawa 1963.
Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznania, tłum. J. Rączaszek, Warszawa 2002.
Wittgenstein L., Uwagi o barwach, Warszawa 2014.
Wróblewski A. K., Historia fizyki od czasów najdawniejszych do współczesności, Warszawa 2015. Google Scholar

Jarosław Janowski

http://orcid.org/0000-0001-5719-1168

Afiliacja:

Instytut Sztuk Pięknych Wydział Artystyczny, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska

Biogram

Jarosław Janowski, absolwent Wzornictwa Przemysłowego na ASP w Warszawie. W 2007 r. obronił pracę doktorską z filozofii pt.: Fenomen perspektywy jako sposób przedstawiania świata. Filozoficzne źródła i konsekwencje. Pracuje jako adiunkt na Wydziale Artystycznym UMCS. Od 2019 r. wykłada w Zhengzhou University of Aeronautics w Chinach na kierunkach: Product Design i Environmental Design. Zajmuje się sztuką w kontekście ludzkich mechanizmów poznawczych oraz historią i teorią designu.