Barwny splendor sakralnych wnętrz jezuickich w Cusco (Peru) w świetle osiemnastowiecznych inwentarzy

Ewa Kubiak

doi:10.21697/sc.2021.28.spec.3

Opublikowane:

Nr 28 (2021)

Barwny splendor sakralnych wnętrz jezuickich w Cusco (Peru) w świetle osiemnastowiecznych inwentarzy

Ewa Kubiak

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.spec.3

Abstrakt

W artykule zostały przedstawione osiemnastowieczne inwentarze jako źródła wiedzy na temat szczegółów wystroju jezuickich wnętrz sakralnych w Cusco. Autorka skupia się na zaprezentowaniu kolorystyki we wnętrzach kościoła i kaplic. W pierwszej części analizuje treść samych inwentarzy i denominacje kolorów, krótko charakteryzuje też same nazwy, użycie i znaczenie poszczególnych barwy. W drugiej części opracowania została opisana kolorystyka wybranych elementów wystroju, takich jak tabernakula, antependia oraz stroje rzeźb w ołtarzach. Problem został ukazany w kontekście kulturowym regionu, pod uwagę zostały wzięte zarówno elementy estetyki barokowej, jak i andyjskiej.

Słowa kluczowe:

Cusco, wystrój wnętrz, barwy, architektura kolonialna, Towarzystwo Jezusowe

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kubiak, E. (2021). Barwny splendor sakralnych wnętrz jezuickich w Cusco (Peru) w świetle osiemnastowiecznych inwentarzy. Saeculum Christianum, (28), 32–45. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.spec.3

Cited by / Share

Bibliografia

Acosta J. de., Historia natural y moral de las Indias, red. E. O’Gorman, México 2006 [1590].
Acosta Luna O. I., Milagrosas imágenes marianas en el Nuevo Reino de Granada, Madrid-Frankfurt am Main 2011.
AGNP, 1/13 – Archivo General de la Nación (Lima, Peru), Fondo: Temporalidades (Inventarios) Caja 1 Legajo 13 Testimonio de los autos y diligencia que se siguieron para ocupar el Colegio de la Transfiguración de que los PP de la Compañía de Jesús, e inventarios que entones hicieron de los muebles y enseres del dicho Colegio altares y ornamentos de su Iglesia [1767], ff. 68.
ANC, 347 – Archivo Navional de Chile (Santiago de Chile, Chile), Jesuitas del Perú, Legajo 347, Testimonio del Inventario de las Capillas de S.[a]n Bernardo y S.[a]n Francisco de Borja. Citas en la Ciudad del Cusco, f. 247 r.-325 v.
ARC, 5/15 – Archivo Regional del Cusco (Cusco, Peru), Fondo Colegio de Ciencias, Legajo 5, Cuaderno 15, Inventario de los Colegios de San Francisco de Borja y San Bernardo en la Ciudad del Cuzco 1767-1771, ff.14.
ARC, 5/9 – Archivo Regional del Cusco (Cusco, Peru), Fondo Colegio de Ciencias, Legajo 5, Cuaderno 9, Inventario de la Capilla de Nuestra Señora de Loreto 1766-1767, ff.11.
Barba A. A., El arte de los metales en que se enseña el verdadero beneficio de los de oro, y plata por azogue. El modo de fundirlos todos, y como se han de refinar, y apartar unos de otros, Lima 1817 [Madrid 1641].
Bargellini C., The Colors of the Virgin of Guadalupe, w: Colors Between Two Worlds: The Florentine Codex of Bernardino de Sahagún, red. G. Wolf, J. Connors, L. Waldman, Florence 2011, s. 3-25.
Blum D. E., Textiles in Colonial Latin America, w: The Arts in Latin America, red. J. J. Rishel, S. Stratton-Pruir, Mexico City, New Haven, London, 2006, s. 146-154.
Bruquetas Galán R., Local and Importes colors: The Spanish Maritme Trade and the Pigment Supply in New Spain, w: Colors Between Two Worlds: The Florentine Codex of Bernardino de Sahagún, red. G. Wolf, J. Connors, L. Waldman, Florence 2011, s. 284-299.
Cerceda V., Semiología de los textiles andinos: las talegas de Isluga, „Chungara. Revista de Antropología Chilena”, 42/2010, nr 1, s. 181-198.
Cereceda V., O pewnych aspektach estetyki ajmarsko-andyjskiej: od pojęcia piękna do tinku, tłum. N. Pluta, w: Estetyka Indian Ameryki Południowej. Antologia, red. K. Zajda, Kraków 2007, s. 19-37.
Diccionario de la lengua castellana, en que se explica el verdadero sentido de las voces, su naturaleza y calidad, con las phrases y modos de hablar, los proverbios y refrantes, y otras cosas conveninetes al. uso de la lengua, t. 2, Madrid 1729.
Diccionario de la lengua castellana, en que se explica el verdadero sentido de las voces, su naturaleza y calidad, con las phrases y modos de hablar, los proverbios y refrantes, y otras cosas conveninetes al. uso de la lengua, t. 5, Madrid 1737.
Diccionario historico de la lengua española, t. 1, Madrid 1933.
Esquivel y Navia D., Noticias cronológicas de la gran ciudad del Cuzco, wyd. F. Denegri Luna, t. 2, Lima 1980.
Gisbert T., Arze S., Cajías M., Arte Textil y Mundo Andino, La Paz (Bolivia) 2015 [1988].
Guibovich Pérez P., Wuffarden L. E., Sociedad y gobierno episcopal: las visitas del obispo Mollinedo y Angulo (Cuzco 1674-1694), Lima 2008.
Jurado de Guerra G., Visión general sobre la expulsión de los jesuitas decretada por el Rey Carlos III, w: Historia de la iglesia católica en el Ecuador, red. J. Salvador de Lara, t. 3: La iglesia en Quito en el siglo XVIII, Quito 2003, s. 1551-1558.
Kubiak E., Architektura i wystrój kaplic w kolegiach jezuickich San Bernardo i San Francisco de Borja w Cusco w świetle inwentarzy z 1768 r. [w druku].
Kubiak E., Reinterpretacje. Percepcja i recepcja dzieł architektury na przykładzie świątyń jezuickich Ameryki Południowej okresu kolonialnego, Łódź 2015.
Macera P., La pintura mular andina. Siglos XVI-XIX, Lima 1993.
Maeder E. J. A., Los bienes de los jesuitas. Destino y administración de sus temporalidades en Río de la Plata 1767-1813, Resistencia 2001.
Nebrija A. de, Vocabulario español-latino, Salamanca 1495.
Phipps E., Color in the Andes: Inca Garments and 17th-Century Colonial Documents, „Dyes in History and Archaeology”, 2003, nr 19, s. 51-60.
Phipps E., Cumbi to Tapestry: Collection, Innovation, and Transformation of the Colonial Andean Tapestry Tradition, w: The Colonial Andes. Tapestries and Silverwork, 1530-1830, red. E. Phipps, J. Hecht, C. E. Martín, New York-New Haven-London 2004, s. 73-99.
Phipps E., Textile Colors and Colorants in the Andes, w: Colors Between Two Worlds: The Florentine Codex of Bernardino de Sahagún, red. G. Wolf, J. Connors, L. Waldman, Florence 2011, s. 257-280.
Phipps E., Turner N., Trentelman K., Colors, Textiles, and Artistic Production in Murúa’s Historia General del Piru, w: The Getty Murúa. Essays on the Making of Martín de Murúa’s Historia General del Piru, J. Paul Getty Museum Ms. Ludwig XIII 16, red. T. B. F. Cummins, B. Anderson, Los Angeles 2008, s. 125-145.
Pietraszczyk-Sękowska J., Tradycje oporu w Andach. Mobilizacje indiańskochłopskie w Peru od XVI do XX wieku, Łódź 2015.
Rodrígez Nóbrega J., Nuevas visiones sobre antiguos esplendores: el dorado en la pintura barroca sudamericana, w: Visiones renovadas del barroco iberoamericano, red. F. Quiles García, Mª del Pilar López, Sevilla 2016, s. 74-97.
Roel Pineda V., Historia social y económica de la colonia, Lima 1999.
Russo A., Postface: Uncatchable Colors, w: Colors Between Two Worlds: The Florentine Codex of Bernardino de Sahagún, red. G. Wolf, J. Connors, L. Waldman, Florence 2011, s. 389-410.
Seldes A. M., Burucúa J. E., Maier M. S., Abad G., Jáuregui A., Siracusano G., Blue Pigments In South American Painting (1610-1780), „Journal of the American Institute for Conservation”, 38/1999, nr 1, s. 100-123.
Seldes A. M., Burucúa J. E., Siracusano G., Maier M. S., Abad G. E., Green, Red and Yellow Pigments In South American Painting (1610-1780), „Journal of the American Institute for Conservation”, 41/2002, nr 3, s. 225-242.
Siracusano G., Coloreando el ánimo de los fieles: saberes y poderes del color en el pensamiento jesuita, siglos XVI-XVII, w: Los jesuitas y la modernidad en Iberoamérica (1549-1773), red. M. Marzal, L. Bacigalupo, t. 2, Lima 2007, s. 105-116.
Siracusano G., Colors and Cultures in the Andes, w: Colors Between Two Worlds: The Florentine Codex of Bernardino de Sahagún, red. G. Wolf, J. Connors, L. Waldman, Florence 2011, s. 367-377.
Siracusano G., El poder de los colores. De lo material a lo simbólicoen las practicas culturales andinas. Siglos XVI-XVIII, Buenos Aires 2005.
Toledo F. de, Libro de visita general del virrey don Francisco de Toledo, 1570-1575, red. C. A. Romero, „Revista Histórica”, 7/1924, nr 2, s. 113-216.
Vetter Parodi L. M., Plateros y saberes andinos. El arte orfebre en los siglos XVI-XVII, Cusco 2016.
Victorio Cánovas E. P., Piedad y suntuosidad: los ornamentos litúrgicos de tres colecciones limeñas, „Sztuka Ameryki Łacińskiej/ Arte de América Latina”, 2020, nr 10, s.75-100.
Viñuales G. M., Gutiérrez R., Historia de los pueblos de indios de Cusco y Apurímac, Lima 2014.
Wuffarden L. E., Los plateros: notas sobre la evolución de un oficio artístico (1532-1900), w: Plata de los Andes, red. R. Kusunoski, L. E. Wuffarden, Lima 2018, s. 17-56. Google Scholar

Ewa Kubiak

http://orcid.org/0000-0002-2740-0632

Afiliacja:

Uniwersytet Łódzki Polska

Biogram

Dr Ewa Kubiak, historyczka sztuki, adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego. Od 2003 zajmuje się sztuką Ameryki Łacińskiej okresu wicekrólestwa. Od 2017 r. współpracuje z Centrum Badań Andyjskich Uniwersytetu Warszawskiego i dzięki jego wsparciu realizuje badania skoncentrowane na sztuce kuzkeńskiej. Autorka licznych publikacji z zakresu sztuki kolonialnej opublikowanych w językach polskim, hiszpańskim, angielskim i portugalskim. Visiting professor na uniwersytetach amerykańskich: Universidad de los Andes (Bogota, Kolumbia) oraz Universidad Nacional de San Antonio Abad en Cusco (Peru).