Finansowe i pozafinansowe aspekty prowadzenia gospodarki wodnej w majątkach kanoników regularnych z Żagania do początku XVI wieku

Zbigniew Witczak

doi:10.21697/sc.2024.31.1.6

Published: 2024-11-10

Vol. 31 No. 1 (2024)

Financial and non-financial aspects of water management in the estates of the Canons Regular of Żagań until the beginning of the 16th century

Zbigniew Witczak

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.6

Abstract

Canons Regular played an important role in medieval Silesia not only in the religious, intellectual, or educational fields but also in economic activities, engaging in various endeavours in this regard. One of them was fish farming which was strongly related to the expansion of pond networks and other water bodies. This was associated not only with earning money from fish sales but also with providing them for the community kitchen. The Żagań abbey attached particular importance to this form of management, and the monastery's fish farming policy was well thought out, organized, and aimed to protect this vital area.

Keywords:

Canons Regular, Żagań, economy, ponds, fish farming

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Witczak, Z. (2024). Financial and non-financial aspects of water management in the estates of the Canons Regular of Żagań until the beginning of the 16th century. Saeculum Christianum. Historical Writings, 31(1), 81–94. https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.1.6

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Catalogus abbatum Saganensium, w: Scriptores rerum Silesiacarum, t. 1, ed. G.A. Stenzel, Breslau 1835, s. 172-528.
Google Scholar

Chronica abbatum Beatae Mariae Virginis in Arena, ed. G.A. Stenzel, t. 2, Breslau 1839, s. 156-286.
Google Scholar

Codex Diplomaticus Silesiae T.32 Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Kreis Sagan, ed. E. Graber, Breslau 1927.
Google Scholar

Steller G., Urkundliche Beiträge zur Geschichte der Güter der Sagner Augus¬tiner, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte”, 25/1967, s. 167-200.
Google Scholar

Cronica monasterii canonicorum regularium (s. Augustini) in Glacz, wyd. W. Mrozowicz, Wrocław 2003.
Google Scholar

Strumieński O., Olbrychta Strumieńskiego O sprawie, sypaniu, wymierzaniu i rybieniu stawów, 1573, Kraków 1897.
Google Scholar

Bojęś-Białasik A., Kwiatkowska-Kopka B., The Cistercians, Medieval masters of hydro-engineering, „Journal of Heritage Conservation”, 27/2010, s. 79-94.
Google Scholar

Buczek K., O tak zwanych prawach książęcych i królewskich, „Kwartalnik Historyczny”, 73/1966, z. 1, s. 89-110.
Google Scholar

Cetwiński M., Praca i pracowitość w „Księdze henrykowskiej”, w: Korzenie środkowoeuropejskiej i górnośląskiej kultury gospodarczej, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 94-99.
Google Scholar

Chmielewska K., Klasztor i jego problemy w średniowiecznych śląskich i kłodzkich kronikach kanoników regularnych, Częstochowa 2015.
Google Scholar

Dąbrowski S., Z problematyki gospodarczej klasztoru do XVIII wieku, w: Klasztor augustianów w Żaganiu. Zarys dziejów, red. S. Kowalski, Żary 1999, s. 145-172.
Google Scholar

Dembińska M., Wyżywienie mnichów według reguły benedyktyńskiej we wczesnym średniowieczu (VI-XI w.), „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, 16/1987, z. 2, s. 57-78.
Google Scholar

Dorszewski H.P., Rybołówstwo w dobrach klasztoru trzemeszeńskiego w średniowieczu, „Meritum”, 4/2012, s. 7-13.
Google Scholar

Dorszewski H.P., Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru kanoników regular¬nych w Trzemesznie do początku XVI wieku, Olsztyn 2013.
Google Scholar

Feuillet M., Leksykon symboli chrześcijańskich, tłum. M. Paleń, Poznań 2006.
Google Scholar

Grochowski Ł., Młynarstwo w dobrach królewskich, kościelnych i szlacheckich w północnych powiatach województwa pomorskiego w latach 1466-1626, Gdańsk 2023.
Google Scholar

Guziur J., Z dziejów chowu ryb w Polsce i na świecie, w: Technologia produkcji rybackiej a jakość karpia. Wpływ rodzaju technologii produkcji rybackiej i jakości środowiska wodnego na wybrane wskaźniki hodowlane i patomorfologiczne karpia konsumpcyjnego (Cyprinus carpio L.), red. J. Szarek, K. A. Skibniewski, J. Guziur, Olsztyn 2008, s. 9-19.
Google Scholar

Heck R., Główne linie rozwoju średniowiecznego dziejopisarstwa śląskiego, „Studia Źródłoznawcze”, 22/1977, s. 61-75.
Google Scholar

Holzherr H., Reguła benedyktyńska w życiu chrześcijańskim. Komentarz do reguły św. Benedykta, Tyniec 1988.
Google Scholar

Kaniecki A., Użytkowanie wód w średniowieczu na przykładzie zlewni Osiecznicy, „Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią. Seria A: Geografia Fizyczna”, 63/2012, s. 91-92.
Google Scholar

Kanownik W., Wiśnios M., Wpływ chowu karpia na stan fizykochemiczny wody stawu i odbiornika, „Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering”, 44/2015, s. 131-138.
Google Scholar

Kogut M., Początki klasztoru Kanoników Regularnych w Nowogrodzie Bobrzańskim, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, 16/2008, z. 1, s. 203-210.
Google Scholar

Kołodziejczyk A., Ryby i rybołówstwo w świetle XVI-wiecznego gospodarczego piśmiennictwa polskiego, „Echa Przeszłości”, 16/2003, s. 49-50.
Google Scholar

Konarski M., Przyczynek do badań nad publicznymi posługami transportowymi i komunikacyjnymi w dawnym prawie polskim, „Studia Prawnicze KUL”, 79/2019, z. 3, s. 111-131.
Google Scholar

Korta W., Rozwój wielkiej własności feudalnej na śląsku do połowy XIII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964.
Google Scholar

Kubicki R., Młynarstwo w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach w XIII-XV wieku (do 1454 r.), Gdańsk 2012.
Google Scholar

Kulczykowski W., Długie kanały wodne w państwie krzyżackim jako przykład przekształcania naturalnych warunków hydrologicznych, w: Bariery możliwości wyzwania. Środowisko przyrodnicze na przestrzeni dziejów, red. R. Kleśta-Nawrocki, P. Oliński, W. Piasek, Toruń 2022, s. 195-216.
Google Scholar

Łatak K., Klasztor kłobucki. Przestrzeń – ludzie – aktywność – kultura, Łomianki 2022.
Google Scholar

Mrozowicz W., Kronika klasztoru kanoników regularnych w Kłodzku. Ze studiów nad średniowiecznym dziejopisarstwem klasztornym, Wrocław 2001.
Google Scholar

Mrozowicz W., Bogu czy ludziom. O motywach twórczości dziejopisarskiej, w: Causa creandi. O pragmatyce źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2005, s. 91-101.
Google Scholar

O rzece i wodzie w życiu codziennym człowieka średniowiecza, red. S. Moździoch, K. Chrzan, Wrocław 2015.
Google Scholar

Orzechowski K., Powstanie pojęcia „prawa książęcego” na Śląsku, w: Studia z dziejów kultury i ideologii ofiarowane E. Maleczyńskiej w 50. rocznicę pracy dydaktycznej i naukowej, red. R. Heck, W. Korta, J. Leszczyński, Wrocław 1968, s. 90-98.
Google Scholar

Piskorski M.J., Kolonizacja wiejska Pomorza Zachodniego w XIII i w początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie, Poznań 2005.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Udział klasztorów w kolonizacji i osadnictwie Śląska w średniowieczu (na przykładzie kanoników regularnych), w: Korzenie środkowoeuropejskiej i górnośląskiej kultury gospodarczej, red. A. Barciak, Katowice, 2003, s. 204-302.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Kanonicy regularni na Śląsku. Życie konwentów w śląskich klaszto-rach kanoników regularnych w średniowieczu, Opole 1999.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Prawa i obowiązki sołtysów w dobrach klasztoru Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Historia”, 31/1995, s. 9-17.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI wieku, Opole 1994.
Google Scholar

Podgorski Z., Wpływ budowy i funkcjonowania młynów wodnych na rzeźbę terenu i wody powierzchniowe Pojezierza Chełmińskiego i przyległych części dolin Wisły i Drwęcy, Toruń 2004.
Google Scholar

Rosik M., Post w Biblii, w: Encyklopedia Katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, kol. 61-63.
Google Scholar

Samsonowicz A., „Nona piscis” a regale rybne w Polsce XI-XII w., w: Cracovia – Polonia – Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, red. W. Bukowski, Kraków 1995, s. 189-198.
Google Scholar

Samsonowicz A., Uwagi o regale w Polsce piastowskiej, „Kwartalnik Historyczny”, 60/1994, s. 3-12.
Google Scholar

Sługocki J., Z dziejów polskiego prawa o rybołówstwie, w: Studia nad rybołówstwem w Polsce, Toruń 1992, s. 141-143.
Google Scholar

Sowina U., Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa 2009.
Google Scholar

Szczygielski W., Zarys dziejów rybactwa śródlądowego w Polsce, Warszawa 1967.
Google Scholar

Tutka K., Instancje nadawczo-odbiorcze w traktatach stawiarskich z XVI i XVII w., „Ling Varior”, 30/2020, z. 2, s. 91-104.
Google Scholar

Wiszewski P., Miejsce gospodarki w świecie według Ludolfa z Żagania (na marginesie „Katalogu opatów żagańskich”), w: Korzenie środkowoeuropejskiej i górnośląskiej kultury gospodarczej, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 314-323.
Google Scholar

Witczak Z., The Relocation of the Canons Regular Monastery in Żagań as an Element in the Reform of Interior Life, „Folia Historica Cracoviensia”, 25/2019, z. 1, s. 215-236.
Google Scholar

Witczak Z., Działalność gospodarcza i uposażenie klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu do początku XVI wieku, Opole 2023.
Google Scholar

Witkowski A., Żerelik R., Wykaz ryb Śląska z poł. XIV wieku, w: Studia i materiały z dziejów Śląska i Małopolski, red. R. Żere¬lik, Wrocław 2001, s. 167-178.
Google Scholar

Wolnik F., Liturgia śląskich cystersów w średniowieczu, Opole 2002.
Google Scholar

Wyrwa M.A., Makowiecki D., Fish in the Menu of the Cistercians from Łekno and Bierzwnik (Poland). A His¬torical and Archaeoichthyological Consideration, w: Fish – Culture – Environment. Through Archaeoichthyology, Ethnography and History. The 15th Meeting of the ICAZ Fish Remains Working Group (FRWG), September 3-9, 2009 in Poznań and Toruń, red. D. Makowiecki, S. Hamilton-Dyer, I. Riddler, N. Trzaska-Nartowski, M. Makohonienko, Poznań 2009, s. 63-68.
Google Scholar

Wyrwa M.A., Ryby w kulturze. Symbolika ryby i miejsce ryb w diecie klasztornej. Zarys problemu, w: Ryby w kulturze i rekultywacja środowiska wodnego. Szkic historyczny i badania hydrobiologiczne, red. A.M. Wyrwa, Bydgoszcz 2012, s. 7-48.
Google Scholar

Wyszkowski M., Ustrój polityczny Wielkopolski w latach 1136-1296, Poznań 2009.
Google Scholar

Zbigniew Witczak

https://orcid.org/0000-0002-8290-3259

Affiliation:

Uniwersytet Opolski Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Zbigniew Witczak, dr, Instytut Ekonomii i Finansów Uniwersytetu Opolskiego, specjalizuje się w badaniach nad historią Kościoła, ze szczególnym uwzględnieniem zakonu kanoników regularnych.