Aktywność senatorów z województwa rawskiego na sejmach doby Wazów (1587-1668)

Marcin Broniarczyk

doi:10.21697/sc.2020.27.w.sp.5

Published: 2020-05-14

Vol. 27

Activity of Senators of the Rawa Voivodship during the Sejms of the Vasas’ times (1587-1668)

Marcin Broniarczyk

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.5

Abstract

The article discusses the activity of senators of the Rawa Voivodship in the Sejms during the reign of three consecutive Vasas (1587-1668). It depicts the most active Senators, presenting their political biographies and a brief overview of their civil servants' career and sources of senatorial promotion. The focus is mainly on participation in Sejms and various forms of parliamentary activity such as: participation in debates, speaking in the Senate as well as participation in various committees and deputations, for which they were appointed in Sejms. The attached table lists all senators from the discussed period according to the hierarchy of offices and in a chronological order, noting their presence in a given Sejm.

Keywords:

Senate, the Vasas, Rawa Voivodship, voivode, castellan

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Broniarczyk, M. (2020). Activity of Senators of the Rawa Voivodship during the Sejms of the Vasas’ times (1587-1668). Saeculum Christianum. Historical Writings, 27, 65–82. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.5

Cited by / Share

References

Źródła archiwalne:

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:

Metryka Koronna ks. 140, 155, 169, 172, 176, 178.

Riksarkivet Extranea IX Polen, vol. 109 (mikrofilm).

Archiwum Państwowe w Gdańsku (dalej: AP Gdańsk), Recesy stanów zachodniopruskich, sygn. 300/29/111, 112, 115.

Biblioteka Jagiellońska w Krakowie rkps. 49, 102.

Biblioteka Muzeum Narodowego im. Czartoryskich w Krakowie rkps. 309, 373.

Biblioteka Narodowa w Warszawie:
Biblioteka Ordynacji Zamoyskich rkps. 855, 858.

Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku rkps. 289, 991, 1829.

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu rkps. 1926/II, 5561/II.

Źródła drukowane:
Akta do dziejów Polski na morzu, t. 7: 1632-1648, cz. 1, wyd. W. Czapliński, teksty niemieckie opracował językowo B. Janik, Gdańsk 1951.

Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1572-1632, oprac. H. Gmiterek, Lublin 2016.

Diariusze sejmu koronacyjnego Zygmunta III Wazy 1587/1588 roku, oprac. I. Kaniewska, Kraków 2016.

Kobierzycki S., Historia Władysława królewicza polskiego i szwedzkiego, wyd. J. Byliński, W. Kaczorowski, tłum. M. Krajewski, Wrocław 2005.

Lauda ziemi rawskiej i województwa rawskiego 1583-1793, oprac. M. Bąk, M. Borkowski, K. Chłapowski, A. Haratym, T. Płóciennik, Ł. Przybyłek, E. Walczuk, red. M. Nagielski, Warszawa 2017.

Oświęcim S., Diariusz 1643-1651, wyd. W. Czermak, Kraków 1907.

Pasek J. Ch., Pamiętniki, red. S. Sierpowski, wstęp I. Kraszewski, przyp. W. Czapliński, Wrocław 2010.

Radziwiłł A. S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, tłum. i oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980.

Sobieski J., Diariusz sejmu koronacyjnego w Krakowie w 1633 roku, oprac. W. Kaczorowski, J. Dorobisz, Z. Szczerbik, Opole 2008.

Volumina Constitutionum, t. 3: 1611-1640, vol. 2: 1627-1640, do druku przygotowali S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, przedm. W. Uruszczak, Warszawa 2013.

Volumina Legum, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859, t. 3.

Opracowania:
Anuszczyk P., Rody rawskie. Lipscy na Lipiu i Krzemienicy herbu Łada, „Notatnik Rawski”, 2006, nr 10, s. 21-31.
Broniarczyk M., Kasztelanowie rawscy doby Wazów (1587-1668), [w druku].

Broniarczyk M., Kasztelanowie mniejsi z Wielkopolski, Kujaw i Mazowsza w czasach Władysława IV, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Edwarda Opalińskiego, Warszawa 2015, maszynopis w Bibliotece IH PAN w Warszawie.

Broniarczyk M., Kilka uwag o edukacji rawskiej elity politycznej w XVII w. na przykładzie Lipskich h. Łada, w: Najjaśniejsza Rzeczypospolita. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Stroynowskiemu, red. M. Durbas, Częstochowa 2019, s. 599-607.

Broniarczyk M., Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, „Kwartalnik Historyczny”, 109/2012, nr 2, s. 251-303.

Choińska-Mika J., Dzięgielewski J., Plichta Konstanty h. Półkozic, w: Polski Słownik Biograficzny (dalej: PSB), t. 26, Kraków-Wrocław 1981, s. 736-737.
Choińska-Mika J., Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warszawa 1998.

Dąbrowski J. S., Senat koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kraków 2000.

Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy w Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992.

Dzięgielewski J., Życie polityczne na Mazowszu od schyłku XV do połowy XVII wieku, w: Dzieje Mazowsza lata 1527-1794, t. 2, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015, s. 29-113.

Hołdys S., Praktyka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wrocław 1991.

Kaczorowski W., Dydyński P., Reprezentacja Mazowsza i Podlasia wśród elektorów Władysława IV Wazy, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 9/2006, s. 273-303.

Kaczorowski W., Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986.

Kersten A., Hieronim Radziejowski. Studium władzy i opozycji, Warszawa 1988.

Kępa D., Genealogiczne uzupełnienie rodu Lipskich herbu Łada, „Notatnik Rawski”, 2008, nr 11/12, s. 5-14.

Kieniewicz L., Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000.

Kłaczewski W., Radziejowski Stanisław z Radziejowic h. Junosza (ok. 1575-1637), w: PSB, t. 30, Wrocław 1987, s. 79-81.

Kobierecki M., Aktywność parlamentarzystów rawskich na sejmach za panowania Wazów 1587-1668, „Przegląd Nauk Historycznych”, 5/2006, nr 1(9), s. 75-107.

Kołodziej R., Pierwszy sejm z 1637 roku, Toruń 2004.

Korytko A., „Na których opiera się Rzeczpospolita”. Senatorowie koronni za Władysława IV Wazy, Olsztyn 2015.

Kwiecień E., Kupisz D., Deputaci Trybunału Skarbowego Koronnego, w: Trybunał Skarbowy Koronny w Radomiu 1613-1763, red. D. Kupisz, Radom 2013, s. 79-94.

Lepszy K., Gostomski Stanisław z Leżenic, w: PSB, t. 8, Wrocław 1959-1960, s. 367-369.

Mazek R., Parysów – dobra ziemskie na południowo-wschodnim Mazowszu w XVI-XIX w., Lublin 2015.

Moniuszko A., Mazowieckie sądy ziemskie (1588-1648). Organizacja – funkcjonowanie – postępowanie, Warszawa 2013.

Ochmann S., Sejm koronacyjny Jana Kazimierza w 1649 r., Wrocław 1985.

Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, Wrocław 2000.
Opaliński E., Wołuccy w służbie Rzeczypospolitej i Kościoła, w: „Gorliwość o dom Twój pożera mnie” (Ps 69,10) – kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i kolegium jezuickie w Rawie Mazowieckiej – powstanie i rozwój. Materiały z sesji naukowej – Rawa Mazowiecka 1 czerwca 2019 r., red. M. Broniarczyk, „Notatnik Rawski”, 20/2019, s. 17-28.

Opaliński E., Zjazd rokoszowy warszawski w październiku 1607 r., „Kwartalnik Historyczny”, 121/2014, nr 3, s. 521-539.

Paradowski P., W obliczu „nagłych potrzeb” Rzeczypospolitej. Sejmy ekstraordynaryjne za panowania Władysława IV Wazy, Toruń 2005.

Seredyka J., Rzeczpospolita w ostatnich latach panowania Zygmunta III. Zarys wewnętrznych dziejów politycznych (1629-1632), Opole 1978.

Seredyka J., Senatorowie Rzeczypospolitej na sejmach Zygmunta III Wazy (1587-1632), w: idem, Rozprawy z dziejów XVI i XVII wieku, Poznań 2003, s. 155-237.

Wierzbicki L. A., Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej w XVII wieku, Warszawa 2017.

Wiśniewski J., Lipski Kasper Zygmunt (ok. 1591-ok. 1656), w: PSB, t. 16, Wrocław 1972, s. 436-437.

Wojtyska H. D., Kolegium jezuickie – pierwsza szkoła średnia w Rawie (1620-1773), w: Siedem wieków szkolnictwa w Rawie Mazowieckiej, red. E. Walczuk, Łódź 2010, s. 29-60.

Wroniszewski Ł., Elity szlacheckie na sejmie – frekwencja senatorska na sejmach Stefana Batorego (1576-1586), w: Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. 5: Społeczeństwo a elity, Warszawa 2018, s. 37-86. Google Scholar