Ks. dziekan Franciszek Pogrzeba (1873-1941) - duszpasterz, społecznik i górnośląski działacz plebiscytowy 1921 r.

Mariusz Patelski

doi:10.21697/sc.2021.28.2.17

Published: 2024-09-09

Vol. 28 No. 2 (2021)

The Rev. Dean Franciszek Pogrzeba (1873-1941) – a priest, community worker and Upper-Silesian activist during the Plebiscite

Mariusz Patelski

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.2.17

Abstract

The article is a contribution to the biography of the Catholic clergyman, parish priest in the parish of Łubniany located in Upper Silesia – the Rev. Franciszek Pogrzeba. He was one of the fourteen priests who signed the so-called “Appeal to Priests”, in compliance with which they broke off their cooperation with the Catholic German Center Party (Deutsche Zentrumspartei) and supported the Deputies of the “Polish Circle” in the German Parliament. After World War 1, the Rev. Pogrzeba actively engaged for incorporation of Upper Silesia into Poland. Following the division of the region, threatened by German nationalists, he had to flee to Poland, where he spent the rest of his life working as a parish priest in Przyszowice situated in the part of Upper Silesia belonging to Poland.

Keywords:

the Rev. Franciszek Pogrzeba, Silesian clergy, parish of Łubniany, the Plebiscite in Upper Silesia, Polish national movement in Upper Silesia

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Patelski, M. (2024). The Rev. Dean Franciszek Pogrzeba (1873-1941) – a priest, community worker and Upper-Silesian activist during the Plebiscite. Saeculum Christianum. Historical Writings, 28(2), 232–245. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.2.17

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Dziennik Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu, w grudniu 1918, Poznań 1918.
Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej), Katowice 1931.
„Dziennik Śląski”, „Gazeta Górnoszląska”, „Gazeta Robotnicza”, „Głos Śląski”, „Gość Niedzielny”, „Górnoślązak”, „Katolik”, „Katolik Codzienny” „Kuryer Śląski”, „Nowiny”, „Nowiny Codzienne”, „Nowiny Raciborskie”, „Orędownik”, „Polak”, „Polonia”, „Polska Zachodnia”, „Posłaniec Niedzielny dla Diecezji Wrocławskiej”, „Postęp”, „Powstaniec”, „Przegląd Lokalny”, „Zwiastun Górnoszlązki”.
Kwoczek P., Praca zawodowa i społeczno-narodowa adwokatów Polaków na Górnym Śląsku w okresie do 1945 r., w: Pamiętniki adwokatów, Warszawa 1970, s. 5-54.
Ręgorowicz L., Wspomnienia śląskie i poznańskie, Opole 1976.
Augustyniak K., Czas wojny, czas śmierci. Przyszowice w latach 1939-1945, Przyszowice 2015.
Bednorz Z., Działalność „Kółka Polskiego” we Wrocławiu (1895-1906) w świetle świeżo odnalezionych protokołów z posiedzeń, Opole 1959.
Czapliński M., Aleksander Skowroński, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 371-383.
M. Czapliński, Władysław Robota, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 351-352.
Encyklopedia Powstań Śląskich, Opole 1982.
Gwóźdź H., Udział duchowieństwa śląskiego w akcji plebiscytowej i powstaniach (1919-1921), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 1982, t. 15, s. 171-230.
Horwat J., Historia Przyszowic, Przyszowice 2007.
Kaczmarek R., Postania Śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka, Kraków 2019.
Kałuża H., 100 lat OSP w Łubnianach. Dzieje wioski i kościoła, Brynica 1997.
Krzyżanowski L., Kościół katolicki i inne związki wyznaniowe, w: Województwo śląskie (1922-1939). Zarys monograficzny, red. Franciszek Serafin, Katowice 1996, s. 101-130.
Myszor J., Postawy narodowe duchowieństwa śląskiego na przełomie XIX i XX wieku. Przyczynek do dziejów Kościoła na Śląsku w okresie powstań i plebiscytu, „Saeculum Christianum. Pismo Historyczno-Społeczne”, 1994, nr 1, s. 137-153.
Powiat opolski. Szkice monograficzne, red. Józef Madej, Opole 1969.
Pyka W., Ksiądz Pogrzeba Franciszek, „Śpiewak Śląski”, 1990, nr 2, s. 16.
Smołka L., Franciszek Pogrzeba, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 324-325.
Sznotala K., Ks. Michał Żur – serbołużycki proboszcz w górnośląskiej parafii Kotórz Wielki w latach 1919-1921, „Pro Lusatia. Opolskie Studia Łużycoznawcze”, 2003, t. 2, s. 98-101.
Szramek E., Ks. Aleksander Skowroński. Obraz życia i pracy na tle problematyki kresów zachodnich, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”, 1936, t. 5, s. 7-214.
Szymiczek F., Stowarzyszenia akademickie polskiej młodzieży górnośląskiej we Wrocławiu 1863-1918, Wrocław 1963.
Tokarska A., Biblioteki polskie na Górnym Śląsku w XIX w., Katowice 1997.
Wróblewski J., Polskie biblioteki ludowe w zaborze pruskim i na terenie Rzeszy Niemieckiej w latach 1843-1939, Olsztyn 1975.
Dworecki Z., Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w grudniu 1918 roku, http://www.e-pw.pl/page.php/1/0/show/39/ (dostęp: 20.06.2020).
Franciszek Pogrzeba, w: E-ncyklopedia, Historia Kościoła na Śląsku, https://silesia.edu.pl/index.php/Pogrzeba_Franciszek (dostęp: 13.04.2020). Google Scholar

Mariusz Patelski

http://orcid.org/0000-0002-2157-5140

Affiliation:

Instytut Historii Uniwersytet Opolski Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr hab. Mariusz Patelski, prof. Uniwersytetu Opolskiego – pracownik Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego. Zajmuje się problemami biografistyki XIX i XX w., dziejami wojskowymi Polski, a także kwestią aparatu represji oraz historią opozycji antykomunistycznej na Śląsku Opolskim w dobie PRL.