Stanisław Lisowski (1880–1964) – kustosz polskiego dziedzictwa piśmienniczego

Dorota Pietrzkiewicz

doi:10.21697/sc.2025.32.2.16

Published: 2025-11-17

Vol. 32 No. 2 (2025)

Stanisław Lisowski (1880-1964) – curator of the Polish literary heritage

Dorota Pietrzkiewicz

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.16

Abstract

The aim of the article is to present S. Lisowski as a librarian, curator and bibliophile. A discussion of his bibliographic and provenance research is a starting point for presenting in a broader aspect his activities for the protection and registration of Polish literacy heritage. Bibliological research, in the context of political and social phenomena, creates the opportunity for comprehensive and in-depth knowledge of various mechanisms related to the cultural significance and impact of book collections, especially historical collections. The text was prepared using research methods used in historical bibliology, i.e. bibliographic; archival research and analysis and criticism of sources. Unpublished archival materials were used. Bibliographic work conducted by S. Lisowski, supported by the historical-descriptive method, research of library documentation, catalogs and inventories contributed to the reconstruction of the history of Polish book collections.

Keywords:

Stanisław Lisowski, restitution of literary heritage, oldprints, incunabula, provenance research

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Pietrzkiewicz, D. (2025). Stanisław Lisowski (1880-1964) – curator of the Polish literary heritage. Saeculum Christianum. Historical Writings, 32(2), 207–220. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.16

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Sekcji Rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (SR BUMK):SR BUMK, Rps 1322/IV; SR BUMK, Rps 1323/IV; SR BUMK, Rps 1324/IV;SR BUMK, Rps 1325/III; SR BUMK, Rps 1326/III; SR BUMK, Rps 1327/III;SR BUMK, Rps 1328/IV; SR BUMK, Rps 1329/IV; SR BUMK, Rps 1330/II; SR BUMK, Rps 1331/II; SR BUMK, Rps 1332/IV; SR BUMK, Rps 1335/III.
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych (AAN): AAN, sygn. 4015 – Akta osobowe; AAN, 6743a. – ZSRR. Stosunki polityczne z Polską.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie:APL, sygn. 1479/129 – Archiwum Państwowe w Lublinie 1918-1939.
Google Scholar

Sekcja Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej (SR BJ): SR BJ, Przyb. 589/75 – Korespondencja Aleksandra Birkenmajera – t. 38 (1925-1936 i b.d.); SR BJ, Przyb. 646/75 – Listy Aleksandra Birkenmajera – t. 95 (1936-1949 i b.d.).
Google Scholar

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (APAN): APAN, III-217– Materiały Piotra Bańkowskiego, j. 144-146; 215; APAN, III-404 – Materiały Witolda Suchodolskiego, j. 3; APAN, III-234 – Materiały Mariana Morelowskiego, j. 153; APAN, III-112 – Materiały Stefana Rygla, j. 62-63.
Google Scholar

Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (BUW): BUW, VIII/39 – Materiały II Rzeczpospolita 1915-1939.
Google Scholar

Ambros M., Księgozbiór Lelewela w Uniwersyteckiej Bibliotece Publicznej w Wilnie, „Ateneum Wileńskie”, 8/1932, s. 328-333.
Google Scholar

Andrysiak E., Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Wilnie 1929-1939, Kalisz 2007.
Google Scholar

Bibliotekarstwo polskie 1925-1951 w świetle korespondencji jego współtwórców, red. M. Dembowska, Warszawa 1995.
Google Scholar

Dobriański F. Nikołajewicz, Putevoditel' po Vilenskoj Publičnoj Bibliotekě, Vil’na 1879.
Google Scholar

Ilgiewicz H., Wileńskie Koło Związku Bibliotekarzy Polskich (1923-1939), „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi”, 16/2022, z. 4, s. 543-562. DOI: https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2022.737
Google Scholar

Lisowski S., Do dziejów biblioteki Zygmunta Augusta, w: Studia nad książką poświęcone pamięci Kazimierza Piekarskiego, Wrocław 1951, s. 241–249.
Google Scholar

Lisowski S., O losach ksiąg Zygmuntowskich, „Wilno. Kwartalnik poświęcony sprawom miasta Wilna”, 1/1939, nr 2, s. 145-152.
Google Scholar

Lisowski S., Starodruki Uniwersyteckiej Biblioteki Publicznej, w: Biblioteki wileńskie, red. A. Łysakowski, Wilno 1932, s. 37-42.
Google Scholar

Lisowski S., Uniwersytecka Biblioteka Publiczna w Wilnie w latach 1919-1929, Wilno 1931.
Google Scholar

Lisowski S., Uniwersytecka Biblioteka Publiczna za czasów rosyjskich, Wilno 1932.
Google Scholar

Łaskarzewska H., Rocznica śmierci Stanisława Lisowskiego, http://bibliofile.org.pl/2019/12/rocznica-smierci-stanislawa-lisowskiego/ (dostęp: 3.02.2024).
Google Scholar

Łaskarzewska H., Starania o zwroty polskich zbiorów bibliotecznych z Kijowa i Petersburga w świetle niepublikowanych dokumentów dotyczących realizacji ustaleń traktatu ryskiego – ze spuścizny Stanisława Lisowskiego, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 25/2003, s. 39-66.
Google Scholar

Mocarski Z., Exlibris łowicki O.O. Bernardynów, jego właściciel; Exlibrisy toruńskie (urywek), Toruń 1947.
Google Scholar

Moričeva M.D., Biblioteka Zaluskich i Rossijskaja nacional'naja biblioteka, Sankt-Peterburg 2001.
Google Scholar

Pietrzkiewicz D., Catenaty Rosyjskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu w świetle ekspertyzy Piotra Bańkowskiego, w: Historia Memoria Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego, red. J. Krochmal, Warszawa 2015, s. 166-175.
Google Scholar

Pietrzkiewicz D., Spory o zbiory. Piotr Bańkowski – rewindykacja i ochrona dziedzictwa piśmienniczego, Warszawa–Pułtusk 2019.
Google Scholar

Pietrzkiewicz D., Stanisław Lisowski and the restitution of incunabula of monastic provenance under the treaty of Riga (1921), „Kwartalnik Historyczny”, 2024, t. 131, z. 8, s. 55-84. DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2024.131.SI.1.02
Google Scholar

Przybyszewski K., Spuścizny rękopiśmienne w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu (Gumowski, Lisowski i Kwiatkowski), w: Studia o działalności i zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, cz. 2, Toruń 1982, s. 139-169.
Google Scholar

Przybyszewski K., Stanisław Lisowski – bibliotekarz, archiwista, kustosz Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, w: Kustosze zbiorów specjalnych, red. M. Kocięcka, H. Zasadowa, Warszawa 2004, s. 32-36.
Google Scholar

Rodosskij A., Opisanie 432-kh rukopisej, prinadlezhaschikh Sankt-Peterburgskoj dukhovnoj akademii, Sankt-Peterburg 1893.
Google Scholar

Słownik Pracowników Książki Polskiej, Warszawa-Łódź 1972.
Google Scholar

Spandowski M., Polskie zbiory inkunabułów zniszczone, rozproszone i przemieszczone w czasie i w wyniku II wojny światowej, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 54/2013, s. 5-36.
Google Scholar

Spektator, Notatka o proweniencji inkunabułów znajdujących się w Rosyjskiej Bibliotece Publicznej w Piotrogrodzie, „Przewodnik Bibliograficzny”, 6/1926, s. 267-268.
Google Scholar

Wisłocki W.T., Bibljografja bibljofilstwa i bibliografji polskiej. II za lata 1918-1919 oraz uzupełnienia do części I, Lwów 1920.
Google Scholar

Z żałobnej karty [Stanisław Lisowski], „Przegląd Biblioteczny”, 4/1964, s. 272.
Google Scholar

Zarządzenie MWRiOP o nadaniu odznaczenia, Monitor Polski, 1938, nr 258, s. 11.
Google Scholar

Dorota Pietrzkiewicz

https://orcid.org/0000-0003-3870-5308

Affiliation:

Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytet Warszawski Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr Dorota Pietrzkiewicz, bibliolog, adiunkt w Katedrze Książki i Historii Mediów Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. Od roku 2016 sekretarz czasopisma „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi”. Autorka artykułów i książek z zakresu historii książki i bibliotek, rewindykacji oraz ochrony dziedzictwa piśmienniczego.