Astrology in the Middle Ages aroused a lot of controversy, especially in its predictive version. The Church criticized astrologers who, relying on the celestial bodies, tried to predict the future. This superstitious astrology cast a bad light on the natural astrology, which was tolerated and even accepted. This acceptance was expressed in many ways by Cracow masters. In their astronomical and astrological works they tried to prove that astrology was not in opposition to Christianity.
Scarica file
Regole di citazione
##plugins.themes.libcom.share##
Riferimenti bibliografici
Autor anonimowy, Recommendatio Cracoviensis astronomiae, Biblioteka Jagiellońska (dalej: BJ), rkps 459, f. 88v-90r.
Google Scholar
Jakub z Iłży, Judicium Cracoviense [...] millesimo quingentesimo duodecimo nunc currente calculatum, Florian Ungler, Kraków 1512, Biblioteka Kórnicka PAN, cim. Qu. 2095.
Google Scholar
Jakub z Iłży, Opusculum aurei tractatuli in Astrologicis de pluviis ventis ac de aliis variis aurae dispositionibus, Jan Haller, Kraków 1519, Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (dalej: BOss.), XVI 2306.
Google Scholar
Jan z Głogowa, Ad honorem celsitudinemque Dei omnipotentis qui omnium rerum naturas prudentissime instituit et vt celestia inferiora gubernarent ordinauit, Martin Landsberg, Leipzig 1501 lub 1502, BJ st.dr. cim. vol. 49.
Google Scholar
Jan z Głogowa, Canones I-XII „Tabularum directionum profectionumque” Ioannis de Regio Monte cum glossis, BJ, rksp 2494, f. 2r-13v.
Google Scholar
Jan z Głogowa, Introductorium astronomiae in ephemerides cum glossis, BJ, rkps 2703, f. 128v-153r.
Google Scholar
Jan z Głogowa, Introductorium astronomie in ephemerides, Florian Ungler i Wolfgang Lern, Kraków 1514, Biblioteka Uniwersytetu Śląskiego 16416 II.
Google Scholar
Jan z Głogowa, Komentarz do „Metafizyki”, wyd. R. Tatarzyński, z. 2, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa1984.
Google Scholar
Jan z Głogowa, Persuasio brevis quomodo astrologiae studium religioni christiane non est adversum, wyd. M.H. Malewicz, „Studia Mediewistyczne”, 1985, t. 24, z. 1, s. 153-175.
Google Scholar
Markowski M., Astronomica et astrologica Cracoviensia ante annum 1550, Leo S. Olschki Editore, “Studi e Testi”, t. 20, Firenze1990.
Google Scholar
Michał Falkener z Wrocławia, Epitoma figurarum in libros „Physicorum” et „De anima” Aristotelis in Gymnasio Cracoviensi elaboratum, Jan Haller, Kraków 1518, BOss., XVI. Qu. 1825.
Google Scholar
Michał Falkener z Wrocławia, Introductorium astronomie, czyli kompendium wiedzy astrologicznej, tłum. i oprac. S. Konarska-Zimnicka, oprac. i red. P. Piotrowski, „Biblioteka Polskiego Towarzystwa Astrologicznego”, t. 6, PTA, Warszawa 2014.
Google Scholar
Michał Falkener z Wrocławia, Iudicium Cracoviense [...] ad annum millesimum quadringentesimum nonagesimum quintum, Arnoldus von Cöllen, Leipzig1495, BOss., XV-213.
Google Scholar
Mikołaj Prokopiades z Szadka, Iudicium Cracoviensis [...] super annum domini 1526, Hieronim Wietor, Kraków 1525, BJ st. dr. cim vol. 96.
Google Scholar
Mikołaj Prokopiades z Szadka, Judicium astronomicum coniunctionis minoris Saturni et Jouis [...], Jan Haller, Kraków 1524, Biblioteka Kórnicka, cim. Qu. 2087.
Google Scholar
Mikołaj Prokopiades z Szadka, Juditium astronomicum /../ pro Anno Christi MDXXI. Fideliter calculatum, Hieronim Wietor, Kraków 1521, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego (dalej: BUWr), st. dr. 400 626.
Google Scholar
Mikołaj Prokopiades z Szadka, Prognosticon accidentium ex syderali dispositione anni domini 1520 [...], Hieronim Wietor, Kraków 1519, BUWr, st. dr. 400 625.
Google Scholar
Mikołaj Prokopiades z Szadka,, Judicium astrologicum anni 1525 venturam [...], Hieronim Wietor, Kraków 1524, Biblioteka Kórnicka, cim. Qu. 2152.
Google Scholar
Mikołaj z Toliszkowa, Judicium celebratissimum universitatis Cracoviensis [...] in annum domini M. D. XIIII editum, Jan Haller, Kraków 1513, Biblioteka Cyfrowa UMCS st. dr. 229.
Google Scholar
Rosińska G., Scientific Writings and Astronomical Tables in Cracow (XIVth-XVIth Centuries), „Studia Copernicana”, t. 22, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków1984.
Google Scholar
Szafarkiewicz M., Czwarty dzień stworzenia według „Komentarzy do Księgi Rodzaju” Stanisława z Zawady i Henryka z Hesji, „Acta Mediaevalia”, 1989, t. 5, s. 143-248.
Google Scholar
Szafarkiewicz M., Edycja wybranych kwestii komentarza do Księgi Rodzaju (cz. 1) Stanisława z Zawady, „Acta Mediaevalia”, 1978, t. 3, s. 109-141.
Google Scholar
Szafarkiewicz M., Uwagi dotyczące edycji krytycznej wybranych kwestii z Komentarza do Księgi Rodzaju cz. 1, rkps. BJ 1358, kk.136v-146v, „Acta Mediaevalia”, 1974, t. 2, s. 301-320.
Google Scholar
Św. Tomasz z Akwinu, O przepowiadaniu przyszłości (De sortibus), tłum. i oprac. J. Salij, „Collectanea Theologica”, 1982, nr 52, z. 4, s. 19-171.
Google Scholar
Św. Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, http://jednoczmysie.pl/wp-content/uploads/2013/02/SUMMA-CONTRA-GENTILES-PRAWDA-WIARY-CHRZE%C5%9ACIJA%C5%83SKIEJ.pdf (data dostępu: 3.01.2016).
Google Scholar
Św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna, t. 19, Religijność (2-2, qu. 81-100), tłum. i objaśnienia o. F. W. Bednarski OP, wstęp abp Kard. S. Wyszyński, wyd. 2, Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas, Londyn [b.r.].
Google Scholar
Wielgus S., XV-wieczny Komentarz Stanisława z Zawady do Księgi Rodzaju, „Acta Mediaevalia”, 1974, t. 2, s. 121-186.
Google Scholar
Ackermann-Smoller L., History, Prophecy and the Stars. The Christian Astrology of Pierre d'Ailly, 1350-1420, Princeton University Press, Princeton-New York 1994.
Google Scholar
Bochenek K., Niektóre aspekty zrównoważonego rozwoju w świetle chrześcijańskiej filozofii średniowiecznej, „Problemy Ekorozwoju – Problems of Sustainable Development”, 2010, t. 5, nr 1, s. 71-79.
Google Scholar
Choisnard P., Św. Tomasz z Akwinu i astrologia, tłum. S. Kostka, Polskie Towarzystwo Astrologiczne w Bydgoszczy, Warszawa1939.
Google Scholar
Craig M., Renaissance Meteorology. Pomponazzi to Descartes, Johns Hopkins Press, Baltimore 2011.
Google Scholar
Dobrowolski J.A., Droga przez labirynt magii, PWN, Warszawa1990.
Google Scholar
Dobrowolski J.A., Filozoficzne uwarunkowania powiązania medycyny z magią (naturalną) i astrologią w XV-XVI wieku, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, 1968, t. 49, nr 3, s. 307-318.
Google Scholar
Garin E.., Zodiak życia. Astrologia w okresie Renesansu, tłum. W. Jakiel, IFiS PAN, Warszawa1992.
Google Scholar
Gilson É., Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu, tłum. J. Rybałt, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2003.
Google Scholar
Górny G., Trzej królowie. Dziesięć tajemnic. Sekrety Bożego Narodzenia, Rosikon Press, Warszawa 2014.
Google Scholar
Grant E., Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej w kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz intelektualnym, tłum. T. Szafrański, Prószyński i Spółka, „Pejzaże Myśli”, Warszawa [b.r.].
Google Scholar
Jenks S., Astrometeorology in the Middle Ages, „Isis”, 1983, t. 74, nr 2, s. 185-210.
Google Scholar
Karas M., Natura i struktura wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu, Wydawnictwo UJ, Kraków 2007.
Google Scholar
Karas M., Ziemia jako część wszechświata w kosmologii św. Tomasza z Akwinu, „Roczniki Filozoficzne”, 54/2006, z. 1, s. 41-68.
Google Scholar
Karas M., Naturalne oddziaływanie ciał niebieskich na procesy zachodzące na ziemi w filozofii św. Tomasza z Akwinu, „Przegląd Tomistyczny”, 2009, t. 15, s. 47-75.
Google Scholar
Kierul J., Ład świata. Od Kosmosu Arystotelesa do wszechświata Wielkiego Wybuchu, PIW, Warszawa 2007.
Google Scholar
Klibansky R., Panofsky E., Saxl F., Saturn i melancholia. Studia z historii, filozofii przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, tłum. A. Kryczyńska, Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar
Kocowski B., Nieznany druk prognostyku Michała Wrocławczyka, w: tenże, Śląskie studia inkunabulistyczne, Biblioteka Uniwersytecka, Wrocław1953, s. 21-24.
Google Scholar
Konarska-Zimnicka S., Astrologia Licita? Astrologia Illicita? The Perception of Astrology at Kraków University in the Fifteenth Century, „Culture and Cosmos. A Journal of the History of Astrology and Cultural Astronomy”, 2011, t. 15, nr 2, s. 65-87.
Google Scholar
Konarska-Zimnicka S., Opusculum aurei tractatuli, in astrologicis de pluviis, ventis ac de aliis variis aurae dispositionibus Jakuba z Iłży starszego – przykład twórczości astrometeorologicznej, w: Niebo. Tradycje, przekazy, inspiracje, red. S. Konarska-Zimnicka, P. Tambor, B. Wojciechowska, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2017, s. 247-267.
Google Scholar
Konarska-Zimnicka S., „Secta Saturno dedicata” – czyli los Żydów zapisany w gwiazdach (w świetle wybranych źródeł astrologicznych przełomu XV i XVI wieku), „Kwartalnik Historii Żydów”, 2016, t. 260, nr 4, s. 813-826.
Google Scholar
Konarska-Zimnicka S., „Wenus panią roku, Mars towarzyszem...”. Astrologia w Krakowie XV i początku XVI wieku, Wydawnictwo UJK, Kielce 2018.
Google Scholar
Konarska-Zimnicka S., Why was astrology criticised in the Middle Ages? Contribtion to further research (on the basis of selected treaties of professors of the university of Krakow in the 15th century), „Saeculum Christianum. Pismo Historyczno-Społeczne”, 2017, t. 24, s. 91-99.
Google Scholar
Kuksewicz Z., Albertyzm i tomizm w XV wieku w Krakowie i Kolonii. Doktryna psychologiczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973.
Google Scholar
Kurdziałek M., Arystotelizm. Najtrudniejsza z „dróg” św. Tomasza, w: Pastori et magistro. Praca zbiorowa wydana dla uczczenia jubileuszu 50-lecia kapłaństwa Jego Ekscelencji Księdza Biskupa Doktora Piotra Kałwy Profesora i Wielkiego Kanclerza KUL, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1966, s. 361-376.
Google Scholar
Libera Z., Mikrokosmos, makrokosmos i antropologia ciała, Liber Novum, Tarnów 1997.
Google Scholar
Markowski M., Astrologia a wolna wola, „Alma Mater”, 2000, nr 20, s. 20-22.
Google Scholar
Markowski M., Bóg a determinizm kosmiczny w polskich dziełach astrologicznych doby przedkopernikańskiej, „Studia Warmińskie”, 1990, t. 27, s. 125-146.
Google Scholar
Markowski M., Charakterystyka polskiego piśmiennictwa astrologicznego epoki przedkopernikańskiej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1991, t. 36, s. 75-87.
Google Scholar
Markowski M., Człowiek wobec wpływu ciał niebieskich w okresie przedkopernikańskim, w: Człowiek i przyroda w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym, red. W. Iwańczak, K. Bracha, DiG, Warszawa 2000, s. 115-127.
Google Scholar
Markowski M., Der Standpunkt der Gelehrten des späten Mittelalters und der Renaissance dem astrologischen Determinismus gegenüber, „Studia Mediewistyczne”, 1984, t. 23, z. 1, s. 11-44.
Google Scholar
Markowski M., Dzieje Wydziału Teologii Uniwersytetu krakowskiego w latach 1397-1525, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 1996.
Google Scholar
Markowski M., Metodologia nauk, „Dzieje Filozofii Średniowiecznej w Polsce”, t. 2, IFiS PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.
Google Scholar
Markowski M., Nie znany prognostyk Wojciecha z Brudzewa, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 27/1977, nr 1-2, s. 53-58.
Google Scholar
Markowski M., Powstanie pełnej szkoły astronomicznej w Krakowie, w: J. Dobrzycki, M. Markowski, T. Przypkowski, Historia astronomii w Polsce, t. 1, red. E. Rybka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 87-106.
Google Scholar
Markowski M., Repertorium bio-bibliographicum astronomorum Cracoviensium medii aevi: Ioannes Schelling de Glogovia, „Studia Mediewistyczne”, 1990, t. 26, z. 2, s. 103-162.
Google Scholar
Markowski M., Stanowisko średniowiecznych przedstawicieli Uniwersytetu krakowskiego wobec astrologii, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 49/1999, nr 1-2, s. 95-102.
Google Scholar
Markowski M., Stopniowa przewaga astrologii nad astronomią w pierwszej połowie XVI wieku, w: J. Dobrzycki, M. Markowski, T. Przypkowski, Historia astronomii w Polsce, t. 1, red. E. Rybka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 157-183.
Google Scholar
Markowski M., Tomizm na Uniwersytecie Krakowskim w latach 1390-1525, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 44/1994, nr 1-2, s. 35-47.
Google Scholar
Markowski M., Tomizm w logice, teorii poznania, filozofii przyrody i psychologii w Polsce w latach 1400-1525, w: Studia z dziejów myśli świętego Tomasza z Akwinu, red. S. Swieżawski, J. Czerkawski, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1978, s. 195-261.
Google Scholar
Niemojewski A., Biblia a gwiazdy. Sto pytań stawianych biblistom oraz sto odpowiedzi dla ludzi umiejących myśleć własną głową. Sapiens ausuris, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1959.
Google Scholar
North J.D., Horoscopes and History, “Warburg Institute Surveys and Texts”, t. 13, Warburg Institute, University of London, London1986.
Google Scholar
Pindel R., Magia czy Ewangelia? Konfrontacja głosicieli Ewangelii ze światem magicznym w ujęciu Dziejów apostolskich, Dom Wydawniczy Rafael, Kraków 2003.
Google Scholar
Rosińska G., Mikołaj Kopernik i tradycje krakowskiej szkoły astronomicznej. Astronomia obserwacyjno-matematyczna w Krakowie w XV w.. Jej wpływ na kształtowanie się postawy filozoficznej astronomów, w: Mikołaj Kopernik. Studia i materiały Sesji Kopernikowskiej w KUL 18-19 lutego 1972 roku, red. M. Kurdziałek, J. Rebeta, S. Swieżawski, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1975, s. 33-56.
Google Scholar
Seruga J., Krakowskie kalendarze XVI wieku, Drukarnia Czas, Kraków 1913.
Google Scholar
Stepnicki Z., Centiloquium Klaudiusza Ptolemeusza, „Polski Kalendarz Astrologiczny”, 1937, s. 67-73.
Google Scholar
Swieżawski S., Dzieje filozofii europejskiej XV wieku, t. 6, Człowiek, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1983; t. 4, Bóg, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1979.
Google Scholar
Śnieżyńska-Stolot E., „Zamek piękny na wzgórzu...”. Horoskopy – zapomniane źródło historyczne, Księgarnia Akademicka, Kraków 2015.
Google Scholar
Tafiłowski P., Dedykacje w drukach krakowskich 1503-1531, https://www.academia.edu/26963586/Dedykacje_w_drukach_krakowskich_1503-1531 (data dostępu: 16.11.2016).
Google Scholar
Tafiłowski P., Społeczna funkcja kalendarzy astrologicznych w Polsce XVIII wieku, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 52/2002, nr 1-2, s. 137-148.
Google Scholar
Thorndike L., A history of Magic and Experimental Sciences, vol. 3, Fourteenth and Fifteenth Century, “History of Science Society Publications. New Series”, t. 4, Columbia University Press, New York 1953.
Google Scholar
Usowicz A., Traktaty Jana z Głogowa jako wyraz kultury średniowiecznej, „Nasza Przeszłość”, 1948, t. 4, s. 125-156
Google Scholar
Wildiers N., Obraz wiata a teologia, od średniowiecza do dzisiaj, tłum. J. Doktór, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1985.
Google Scholar
Włodarczyk J., Tajemnica Gwiazdy Betlejemskiej, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 2005.
Google Scholar
Woziński A., W świetle gwiazd. Sztuka i astrologia w Gdańsku w latach 1450-1550, „Gedania Artistica”, t. 2, Słowo/obraz, terytoria, Gdańsk 2011.
Google Scholar
Zambelli P., Mit hermetyzmu i aktualna debata historiograficzna, tłum. P. Bravo, IFiS PAN, Warszawa 1994.
Google Scholar
Zembrzuski M., Czy według Tomasza z Akwinu można korzystać z wyroków gwiazd?, w: Przyrodoznawstwo – Filozofia – Teologia – obszary i perspektywy dialogu, red. J. Meller, A. Świeżyński, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2010, s. 29-46.
Google Scholar
Zembrzuski M., List o korzystaniu z wyroków gwiazd (De iudiciis astrorum) św. Tomasza z Akwinu, w: Opera Philosophorum Medii Aevi Textus et Studia, t. 9, fasc. 1, Tomasz z Akwinu – Opuscula, red. A. Andrzejuk, M. Zembrzuski, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2011, s. 79-81.
Google Scholar
Dr Sylwia Konarska-Zimnicka, zainteresowania badawcze – historia kultury średniowiecznej ze szczególnym uwzględnieniem różnorakich form zabawy, nauka średniowieczna (astronomia, astrologia, medycyna), edytorstwo źródeł.