Prymicje dominikanów z Brzegu w późnym średniowieczu

Krzysztof Kaczmarek

doi:10.21697/sc.2025.32.2.7

Opublikowane: 2025-11-17

Tom 32 Nr 2 (2025)

Prymicje dominikanów z Brzegu w późnym średniowieczu

Krzysztof Kaczmarek

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.7

Abstrakt

Problem prymicji (pierwszych mszy) odprawianych przez nowo wyświęconych kapłanów jest słabo zbadany przez historyków. Wśród źródeł, które go oświetlają, są klasztorne księgi rachunkowe. W artykule wykorzystano informacje o prymicjach kilku zakonników z klasztoru dominikanów w Brzegu na Śląsku, zawarte w księdze dochodów i wydatków tego domu zakonnego z początku XVI stulecia.

Słowa kluczowe:

zakon dominikanów, klasztor, Brzeg, Śląsk, XVI wiek, prymicje

Inne teksty tego samego autora

Krzysztof Kaczmarek, Jeszcze jedno świadectwo święceń duchownego z diecezji płockiej , Saeculum Christianum. Pismo Historyczne: Tom 29 Nr 1 (2022)
Krzysztof Kaczmarek, Trzy średniowieczne świadectwa święceń duchownych z diecezji płockiej , Saeculum Christianum. Pismo Historyczne: Tom 26 Nr 1 (2019)
Krzysztof Kaczmarek, Kasata klasztoru Franciszkanów – Reformatów w Szamotułach , Saeculum Christianum. Pismo Historyczne: Tom 28 Nr 1 (2021)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kaczmarek, K. (2025). Prymicje dominikanów z Brzegu w późnym średniowieczu. Saeculum Christianum. Pismo Historyczne, 32(2), 85–97. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.7

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Oddział Zbiorów Specjalnych, rkp. IV F 224: Percepta ex expensa cum quibusdam notatis Conventus Brigensis Ord[inis] Praed[icatorum] ab anno 1508 usque ad annum 1525.
Google Scholar

Acta Capitulorum Provinciae Poloniae Ordinis Praedicatorum, t. 1, ed. R.F. Madura, Romae 1972.
Google Scholar

Bastine W., Brandenburgisches Manna (Glyceria fluitans (L.) R. Br.). Ein Beitrag zur Monographie eines Wildgetrides, „Jahrbuch für brandenburgische Landesgeschichte”, 14/1963, s. 53-71.
Google Scholar

Borek A., Święcenia duchowieństwa w późnośredniowiecznej Polsce praktyka i jej uwarunkowania na przykładzie włocławskich wykazów święceń, „Studia Źródłoznawcze”, 52/2014, s. 45-71.
Google Scholar

Dembińska M., Konsumpcja żywnościowa w Polsce średniowiecznej, Wrocław 1963.
Google Scholar

Doležalova E., Svěcenci pražské diecéze 1395-1416, Praha 2010.
Google Scholar

Eisert K., Das Dominikanerkloster in Brieg (1336-1543), „Archiv für Schlesische Kirchengeschichte“, 18/1960, s. 70-94.
Google Scholar

Gałuszka T., Kaczmarek K., Fratres apud Sanctam Crucem. Z badań nad dziejami dominikanów w Brzegu, Poznań 2018.
Google Scholar

Gąsiorowski A., Święcenia w diecezji kujawskiej na przełomie XV i XVI wieku, „Roczniki Historyczne”, 67/2001, s. 79-105.
Google Scholar

Golec Ł., Msza święta prymicyjna według posoborowych dokumentów Kościoła w Polsce, „Studia Gdańskie”, 47/2020, s. 55-66.
Google Scholar

Jażdżewski L., Duchowieństwo i uposażenie parafii Świętej Trójcy w Kościerzynie w okresie Rzeczypospolitej Szlacheckiej, „Studia Gdańskie”, 26/2010, s. 173-188.
Google Scholar

Jujeczka S., Duchowni średniowiecznej Legnicy. Studium prozopograficzne nad klerem diecezjalnym, Legnica 2006.
Google Scholar

Jujeczka S., Święcenia duchowieństwa w średniowiecznej diecezji wrocławskiej, w: Dux, milites et clerici, mercatores et scriptores… Z badań nad dziejami elit w średniowieczu i dobie nowożytnej, red. M. Goliński, S. Rosik, Wrocław 2021, s. 41-74.
Google Scholar

Jungnitz J., Die Breslauer Weihbischöfe, Breslau 1914.
Google Scholar

Kaczmarek K., Cystersi w najstarszych wykazach i księgach święceń arcybiskupów gnieźnieńskich, „Cistercium Mater Nostra”, 3/2009, s. 25-50.
Google Scholar

Kaczmarek K., Der Dominikanerklosterkreis Brzeg (Brieg) im 16. Jahrhundert. Versuch einer Rekonstruktion, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 115/2021, s. 149-174. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.10664
Google Scholar

Kaczmarek K., Dominikanie krakowscy w księgach święceń biskupów poznańskich, „Folia Historica Cracoviensia”, 19/2013, s. 59-72. DOI: https://doi.org/10.15633/fhc.231
Google Scholar

Kaczmarek K., Konwent dominikanów w Brzegu w XIV-XVI wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 109/2018, s. 243-267. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.2018.109.11
Google Scholar

Kaczmarek K., Konwent dominikanów wrocławskich w późnym średniowieczu, Poznań–Wrocław 2008.
Google Scholar

Kaczmarek K., Otoczenie społeczne klasztoru dominikanów w Brzegu, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, 16/2024, s. 11-33. DOI: https://doi.org/10.31261/SPiP.2024.20.01
Google Scholar

Kaczmarek K., Praktyki kwestarskie dominikanów z Brzegu, „Roczniki Historyczne”, 87/2021, s. 107-145.
Google Scholar

Kaczmarek K., Święcenia duchowieństwa przez biskupa włocławskiego Macieja Drzewickiego w latach 1516-1529, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 104/2015, s. 55-92. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.12497
Google Scholar

Kaczmarek K., Święcenia duchowieństwa w diecezji gnieźnieńskiej w latach 1482-1493, Poznań 2018.
Google Scholar

Kaczmarek K., Święcenia zakonników w diecezji kujawskiej w I połowie XVI wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 62/2014, nr 2, s. 5-27.
Google Scholar

Kaczmarek K., Święcenia zakonników w diecezji płockiej w I połowie XVI wieku, „Roczniki Historyczne”, 77/2011, s. 103-148.
Google Scholar

Kaczmarek K., Zakonnicy na wykazach święconych z księgi arcybiskupa gnieźnieńskiego Zbigniewa Oleśnickiego (1482-1493), w: Wielkopolska – Polska – Czechy. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesorowi Bronisławowi Nowackiemu, red. Z. Górczak, J. Jaskulski, Poznań 2009, s. 297-315.
Google Scholar

Kaczmarek K., Życie codzienne w klasztorze dominikanów w Brzegu, Poznań 2024 „Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie”, t. 26.
Google Scholar

Kaczmarek K., Muraszko M., Skoczyński M., Metryka duchownych wyświęconych w diecezji płockiej w latach 1514-1530, Poznań 2024.
Google Scholar

Katalog duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego na podstawie ksiąg święceń biskupów wrocławskich 1650-1810/12, oprac. S. Jujeczka, H. Gerlic, W. Könighaus, Wrocław 2014.
Google Scholar

Katalog duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego na podstawie ksiąg święceń biskupów wrocławskich 1811-1916, oprac. S. Jujeczka, H. Gerlic, Wrocław 2019.
Google Scholar

Katalog duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego pochodzącego z diecezji wrocławskiej lecz święconego poza diecezją XVI-XIX w., oprac. S. Jujeczka, H. Gerlic, Wrocław 2024.
Google Scholar

Klerycy z ziem polskich, litewskich i pruskich święceni w Rzymie (XVI-pocz. XIX w.), oprac. S. Jujeczka, Wrocław 2018.
Google Scholar

Kłoczowski J., Kler katolicki w Polsce średniowiecznej: problem pochodzenia i dróg awansu, „Kwartalnik Historyczny”, 88/1981, nr 4, s. 923-938.
Google Scholar

Kracik J., Księgi święceń i konsekracji jako źródło historyczne, „Notificationes e Curia Metropolitana Cracoviensi”, 119/1981, nr 7-9, s. 216-222.
Google Scholar

Kubicki R., Wokół klasztornego refektarza - przepisy i praktyka na przykładzie mendykantów z terenu państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, w: Historia naturalna jedzenia. Między antykiem a XIX wiekiem, red. B. Możejko, przy współpracy z E. Barylewską-Szymańską, Gdańsk 2012, s. 122-134.
Google Scholar

Kuran M., „Quo vadis?”. Dwa okolicznościowe kazania Sebastiana Piskorskiego z okazji święceń kapłańskich, obłóczyn i profesji zakonnej potomków Franciszka Szembeka – struktura i problematyka, „Rocznik Przemyski. Literatura i Język”, 57/2021, z. 2, s. 15-34. DOI: https://doi.org/10.4467/24497363RPLJ.21.002.14625
Google Scholar

Lec Z., Biskupi wrocławscy w dobie reformacji i reformy Kościoła, „Saeculum Christianum”, 2/1995, nr 1, s. 211-220.
Google Scholar

Mandziuk J., Biskupi pomocniczy (archi)diecezji wrocławskiej, Wrocław 2019.
Google Scholar

Mandziuk J., Działalność kościelna Jana V Turzo, biskupa wrocławskiego 1506-1520, „Colloqium Salutis”, 10/1978, s. 97-120.
Google Scholar

Mandziuk J., Rządcy (archi)diecezji wrocławskiej na przestrzeni wieków, Wrocław 2018.
Google Scholar

Markgraf H., Johannes V (Thurzo), Bischof von Breslau, w: Allgemeine Deutsche Biographie, t. 14, Leipzig 1881, s. 188-189.
Google Scholar

Menzel J.J., Johannes V Thurzo von Breslau, w: Neue Deutsche Biographie, t. 10, Berlin 1974, s. 482-483.
Google Scholar

Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.
Google Scholar

Olczak S., Bernardyni w poznańskich księgach święceń z przełomu XVI i XVII wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 35/1987, z. 2, s. 391-399.
Google Scholar

Olczak S., Dominikanie w poznańskich księgach święceń z lat 1588-1619, „Roczniki Humanistyczne”, 34/1986, z. 2, s. 381-385.
Google Scholar

Olczak S., Jezuici otrzymujący święcenia z rąk biskupów poznańskich na przełomie XVI/XVII w., „Roczniki Humanistyczne”, 31/1983, z. 2, s. 85-104.
Google Scholar

Olczak S., Poznańskie księgi święceń jako źródło do badań nad cystersami, w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987, s. 489-499.
Google Scholar

Puzak M., O wielkopolskich kazaniach ojca Szymona od św. Antoniego, karmelity. Przyczynek do historii kaznodziejstwa w Wielkopolsce w czasach saskich, „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski”, 13/2018, s. 27-49. DOI: https://doi.org/10.14746/e.2018.13.2
Google Scholar

Radzimiński A., Badania nad strukturami kościelnymi i duchowieństwem w Polsce średniowiecznej, w: Pytania o średniowiecze. Potrzeby i perspektywy badawcze polskiej mediewistyki, red. W. Fałkowski, Warszawa 2001, s. 67-98.
Google Scholar

Sabisch A., Jakob von Salza, w: Neue Deutsche Biographie, t. 10, Berlin 1974, s. 312-313.
Google Scholar

Skowronek M., Prymicye czyli pierwsza Msza Św., w: Podręczna Encyklopedia Kościelna, t. 33-34, Warszawa–Lublin–Łódź 1914, s. 50.
Google Scholar

Sumowski M., Duchowni diecezjalni w średniowiecznym Toruniu. Studium prozopograficzne, Toruń 2012.
Google Scholar

Szczepaniak J., Dominikanie w XVII-wiecznych krakowskich wykazach święceń, w: Historicus Polono-Hungarus. Księga pamiątkowa ofiarowana Ojcu Józefowi Puciłowskiemu OP w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Gałuszka, A. Illés, M. Miławicki, B. Zágorhidi Czigány, Kraków 2012, s. 583-631.
Google Scholar

Wiśniowski E., Terminarz i miejsce święceń osób duchownych w diecezji płockiej w latach 1515-1530, w: Kościół, społeczeństwo, kultura. Prace ofiarowane Profesorowi Wiesławowi Müllerowi z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej i dydaktycznej, red. J. Drob, H. Łaszkiewicz, A. Stasiak, B. Szady, C. Taracha, Lublin 2004, s. 37-45.
Google Scholar

Wit Z., Msza. 11o Prymicyjna, w: Encyklopedia Katolicka, t. 13, Lublin 2009, kol. 434-435.
Google Scholar

Witczak Z., Przykłady łamania reguły zakonnej przez kanoników regularnych z Żagania w średniowieczu w świetle kroniki klasztornej. Jak to, co złe miało wskazywać braciom dobrą drogę, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 40/2020, nr 2, s. 127-149. DOI: https://doi.org/10.25167/sth.1863
Google Scholar

Wolny J., Udział polskiej teologii średniowiecznej w pracy duszpasterskiej Kościoła w Polsce, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 19/1966, nr 2, s. 74-82. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.3042
Google Scholar

Wółkiewicz E., Kuchnia plebana: zwyczajna i nadzwyczajna konsumpcja na parafii św. Jakuba z Nysie (1505-1508), „Przegląd Historyczny”, 102/2011, nr 4, s. 609-635.
Google Scholar

Zaremba A., Prymicje (primitiae, prima missa), w: Encyklopedia Kościelna, red. M. Nowodworski, t. 22, Warszawa 1898, s. 2-4.
Google Scholar

Krzysztof Kaczmarek

https://orcid.org/0000-0003-4161-9304

Afiliacja:

Wydział Historii UAM w Poznaniu Polska

Biogram

Prof. dr hab. Krzysztof Kaczmarek, pracownik Zakładu Historii Średniowiecznej na Wydziale Historii UAM w Poznaniu; autor prac z zakresu historii Kościoła na ziemiach polskich w okresie średniowiecza i w czasach nowożytnych.