Głosy sprzed stu lat, czyli o potrzebie reformy kształcenia i wychowania  w rzymskokatolickich seminariach duchownych  na ziemiach polskich na początku XX w.

Krzysztof Lewalski

doi:10.26142/stgd-2023-020

Opublikowane: 27-12-2023

Tom 53 (2023)

Głosy sprzed stu lat, czyli o potrzebie reformy kształcenia i wychowania w rzymskokatolickich seminariach duchownych na ziemiach polskich na początku XX w.

Krzysztof Lewalski

Studia Gdańskie

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2023-020

Abstrakt

W artykule podjęto problematykę, która na początku XX w. znalazła swój wyraz na łamach prasy kościelnej oraz w trakcie zjazdów duchowieństwa. Rozgorzała wówczas dyskusja nad potrzebą reformy kształcenia i wychowania w seminariach duchownych. Wśród przyczyn niedomogów systemu seminaryjnego, obok niesprzyjających uwarunkowań politycznych, wymieniano niskie wymogi stawiane kandydatom, krótki czas studiów, nieprzystawalność programów nauczania do zmieniających się wymagań życia społecznego, brak odpowiednich podręczników i metod nauczania oraz zbyt mała i ciągle zmieniająca się liczba wykładowców. Wychowankowie seminariów duchownych, w Królestwie Polskim przeważnie nie wynosili gruntownego wykształcenia teologicznego i zamiłowania do nauki. Domagano się zatem podniesienia poziomu intelektualnego oraz standardów kształcenia duchowieństwa tak, aby wzmocnić słabnącą więź katolicyzmu z inteligencją. Za pożądane uznawano wprowadzenie do seminariów wykładów z socjologii i pedagogiki. W celu pogłębienia formacji intelektualno-duchowej alumnów postulowano również podniesienie wymagań stawianych kadrze seminaryjnej oraz zadbanie o częstsze kontakty przełożonych z wychowankami.

Słowa kluczowe:

seminarium duchowne, ratio studiorum, edukacja i wychowanie

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Lewalski, K. (2023). Głosy sprzed stu lat, czyli o potrzebie reformy kształcenia i wychowania w rzymskokatolickich seminariach duchownych na ziemiach polskich na początku XX w. Studia Gdańskie, 53, 109–122. https://doi.org/10.26142/stgd-2023-020

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bilczewski, J. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 3 (nr 267), s. 1*.
Google Scholar

Caban, W., Przeniosło, M. 1998, Wstęp, w: Rokoszny J., Diariusz Wielkiej Wojny 1914-1915, cz. 1, Caban, W., Przeniosło, M. (oprac., wstęp i przypisy), Kielce: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego, s. VIII-IX.
Google Scholar

Czerkawski, W. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 302-303.
Google Scholar

Dukała, J. 1984, „Ratio studiorum” w seminariach diecezjalnych pod zarządem księży misjonarzy (1675‒1864), Nasza Przeszłość, t. 61, s. 149‒231
Google Scholar

Firlej, W. 2013, Bibliografia piśmiennictwa profesorów Seminarium sandomierskiego (Ks. Jan Kanty Gajkowski, Ks. Władysław Gąsiorowski), Studia Sandomierskie, nr 1, s. 245.
Google Scholar

Fulman, M. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 185.
Google Scholar

Gajewski, S. 2009, Wiara i Kościół w świetle modernistycznych poglądów Izydora Kajetana Wysłoucha, Echa Przeszłości, t. 10, s. 219.
Google Scholar

Hospes, [Nowowiejski, J.,] 1927, Konferencje Episkopatu Prowincji Warszawskiej 1906-1918, Włocławek.
Google Scholar

Kalina, A. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 90, z. 4 (nr 268), s. 65*.
Google Scholar

Klecki, K. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 285.
Google Scholar

Kowalski, J. M. 2016, Ksiądz Józef Rokoszny (1870-1931) – muzealnik, bibliotekarz, archiwista, Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych, nr 1, s. 75-76
Google Scholar

Kumor, B. 1982, Nowakowski Wawrzyniec, w: Wyczawski, E. H. (red.) Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 3, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, s. 222.
Google Scholar

Leon XIII 1997a, Encyklika „De Educatione Cleri”, w: Mysłek, W., Siwiec, M., Drozdowicz, B. (oprac.), Encykliki Leona XIII, 1997, cz. 2, Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane Wyższa Szkoła Pedagogiczna, s. 394-397.
Google Scholar

Leon XIII 1997b, Encyklika „Fin dal principio”, w: Mysłek, W., Siwiec, M., Drozdowicz, B. (oprac.), Encykliki Leona XIII, 1997, cz. 2, Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane Wyższa Szkoła Pedagogiczna, s. 437-440.
Google Scholar

Lewalski, K. 2008, Kościół rzymskokatolicki a władze carskie w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Likowski, E. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 4*.
Google Scholar

Michalski, J. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 264-265.
Google Scholar

Miodoński, A. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 90, z. 4 (nr 268), s. 34*.
Google Scholar

Muszalski, W. 2015, Dziennik (1905-1912), Lewalski K. (wstęp, oprac. i przypisy), Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Google Scholar

Pamiętnik i dziennik ks. Jana Gajkowskiego, zeszyt I, s. 63-64, Biblioteka Seminarium Duchownego w Sandomierzu, sygn. 531.
Google Scholar

Petrani, A. 1969, Szkolnictwo teologiczne w Polsce, w: Rechowicz, M. (red.), Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce, cz. 1, Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, s. 306-308, 311.
Google Scholar

Prejs, R. 2012, Administracja diecezjalna w Królestwie Polskim w latach 1864-1918. Studium prozopograficzne, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Rokoszny, J. 1921, Wychowanie i nauka w polskich seminariach duchownych, Radom.
Google Scholar

Szech, A.,[Wysłouch, I. K.,] 1906, W sprawie mankietnictwa, Kraków.
Google Scholar

Temata, które mając być rozwiązane na Kongregacji Dekanalnej według swego poglądu skreślił ksiądz Wawrzyniec Nowakowski, proboszcz parafii Pacanów roku 1906, k. 22-31, Archiwum Diecezjalne w Kielcach, Akta kurialne ogólne. Konferencje dekanalne (referaty, ankiety) 1906-1909 r., OD-2/1.
Google Scholar

Teodorowicz, J. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 14*.
Google Scholar

Uchwały I Wiecu diecezjalnego duchowieństwa w Włocławku odbytego 26 i 27 kwietnia 1906 roku, k. 212-213v., Archiwum Diecezjalne we Włocławku, Różne I, nr 49.
Google Scholar

[Uwagi ks. Karola Barcza w kwestii seminariów i kandydatów do stanu duchownego 1906 r.], k. 97-102v, Archiwum Diecezjalne w Kielcach, Akta kurialne ogólne. Konferencje dekanalne (referaty, ankiety) 1906-1909 r., OD-2/1.
Google Scholar

Wicherkiewicz, B. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 3 (nr 267), s. 49*.
Google Scholar

Wodzianowska, I. 2007, Rzymskokatolicka Akademia Duchowna w Petersburgu, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Zbyszewski, L. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 278.
Google Scholar

Zdziechowski, M. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 2 (nr 266), s. 290.
Google Scholar

Zwierowicz, S. 1906, Ankieta »Przeglądu Powszechnego«, Przegląd Powszechny, R. 23, t. 89, z. 3 (nr 267), s. 3*-4*.
Google Scholar