Tragizm i nadzieja: antropologiczne podstawy apokatastazy w myśli Sergiusza Bułgakowa

wojciech slomski

doi:10.26142/stgd-2025-013

Opublikowane: 23-12-2025

Tom 57 (2025)

Tragizm i nadzieja: antropologiczne podstawy apokatastazy w myśli Sergiusza Bułgakowa

wojciech slomski

Studia Gdańskie

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2025-013

Abstrakt

Artykuł podejmuje problem antropologicznych podstaw apokatastazy w myśli Sergiusza Bułгакова (1871–1944), jednego z najważniejszych teologów prawosławnych XX wieku. Bułгаков interpretuje apokatastazę nie jako abstrakcyjną doktrynę czy mechaniczne zbawienie powszechne, lecz jako eschatologiczną nadzieję Kościoła, zakorzenioną w Paschy Chrystusa. Analiza obejmuje cztery kluczowe wymiary: tragizm wolności, paschalny fundament nadziei, relacyjny charakter wolności oraz eklezjalny wymiar modlitwy i liturgii. Ukazane zostaje napięcie pomiędzy dramatem stworzonej wolności a ontologiczną mocą miłości Bożej, która – zgodnie z tradycją biblijną i patrystyczną – ma charakter ostatecznie zwycięski. Artykuł wskazuje, że apokatastaza w ujęciu Bułгакова nie jest dogmatem, lecz dynamicznym wyrazem chrześcijańskiej nadziei, że wypełnią się słowa Apostoła: „aby Bóg był wszystkim we wszystkich” (1 Kor 15,28).

Słowa kluczowe:

apokatastaza, Sergiusz Bułgakow, wolność, Pascha, eschatologia, antropologia teologiczna

Podobne artykuły

Grzegorz Świst, Wolność sumienia i religii w Konstytucji RP z 1997 roku w wymiarze indywidualnym i instytucjonalnym , Studia Gdańskie: Tom 42 (2018)
Andrzej Kurnicki, Justice in Politics and Economy , Studia Gdańskie: Tom 57 (2025)
Wojciech Wasiak, Wolność religijna w mowach św. Pawła w Dz , Studia Gdańskie: Tom 53 (2023)
Janusz Szulist, Jarosław Babiński, Pojednanie jako kategoria społeczna w nauczaniu Josepha Ratzingera/Benedykta XVI , Studia Gdańskie: Tom 49 (2021)
Wiesław Łużyński, Wioletta Szymczak, Normatywna infrastruktura demokracji. Perspektywa teologiczna i społeczna , Studia Gdańskie: Tom 45 (2019)
Edward Martinek, Last Kapu: Limits in the Modern Hawaiian Practice of Tolerance , Studia Gdańskie: Tom 57 (2025)
Piotr Roszak, Miara rzeczy. Teologiczny kod Modlitwy Norwida , Studia Gdańskie: Tom 44 (2019)
Jakub J. Woźniak, Unity – Sexuality and Fertility: The Anthropology of Marriage and Family in the Teachings of Pope John Paul II and Pope Francis , Studia Gdańskie: Tom 53 (2023)
Cezary Korzec, Nieznośne milczenie Boga: Księga Lamentacji jako odpowiedź na katastrofę , Studia Gdańskie: Tom 57 (2025)
Janusz Bujak, Zjawisko „spoczynku w Duchu Świętym” w polskiej literaturze teologicznej i w VI Dokumencie z Malines , Studia Gdańskie: Tom 44 (2019)

1 2 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

slomski, wojciech. (2025). Tragizm i nadzieja: antropologiczne podstawy apokatastazy w myśli Sergiusza Bułgakowa. Studia Gdańskie, 57, 42–51. https://doi.org/10.26142/stgd-2025-013

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Augustinus. 1863. De civitate Dei. PL 41. Paris: Garnier.
Google Scholar

Augustinus. 1955. De civitate Dei, red. B. Dombart, A. Kalb. CCSL 47–48. Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Augustinus. 1969. Enchiridion ad Laurentium de fide, spe et caritate, red. E. Evans. CCSL 46. Turnhout: Brepols.
Google Scholar

Basilus Magnus. 1857–1866. Homiliae in Hexaemeron. PG 29. Paris: Garnier.
Google Scholar

Cyrillus Hierosolymitanus. 1863. Catecheses mystagogicae. PG 33. Paris: Garnier.
Google Scholar

Gregorius Nyssenus. 1858. Oratio catechetica magna. PG 45. Paris: Garnier.
Google Scholar

Gregorius Nyssenus. 1858. In illud: Tunc et ipse Filius. PG 44. Paris: Garnier.
Google Scholar

Gregorius Nyssenus. 1863. De anima et resurrectione. PG 46. Paris: Garnier.
Google Scholar

Ioannes Chrysostomus. 1862. Homilia paschalis. PG 59. Paris: Garnier.
Google Scholar

Maximus Confessor. 1865. Ambigua. PG 91. Paris: Garnier.
Google Scholar

Origenes. 1978. De principiis. Sources Chrétiennes, t. 252. Paris: Cerf. ISBN 978-2-204-01325-3.
Google Scholar

Symeon Novi Theologus. Catéchèses, red. B. Krivocheine. Sources Chrétiennes 96, 104, 113. Paris: Cerf, 1963–1965. ISBN 978-2-204-08183-2 (SC 96); 978-2-204-03376-3 (SC 104); 978-2-204-03377-0 (SC 113).
Google Scholar

Thomas Aquinas. 1888–1906. Summa theologiae, ed. Leonina. Roma: Typographia Polyglotta.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 1912. Filosofija chozjajstva [Философия хозяйства]. Moscow: Put’.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 1923. Svet Nevečernij. Sozercanija i umozrenija [Свет Невечерний]. Paris: YMCA-Press.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 1933. Agnets Božij [Агнец Божий]. Paris: YMCA-Press.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 1965 (2 ed. 1985). Pravoslavie. Očerki učenija pravoslavnoj cerkvi [Православие]. Paris: YMCA-Press.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 1945. Nevesta Agnca [Невеста Агнца]. Paris: YMCA-Press.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 1991. Свет Невечерний. Москва: Республика.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 2002. Невечерняя София: Созерцания и умозрения. Москва: Наука. ISBN 5-02-008535-0.
Google Scholar

Bułgakow, S.N. 1992. Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego. Tłum. H. Paprocki. Warszawa: Formica; Białystok: Orthdruk. ISBN 83-85368-03-5.
Google Scholar

Balthasar, H.U. von. 1986. Was dürfen wir hoffen? Einsiedeln: Johannes Verlag. ISBN 978-3-89411-011-6.
Google Scholar

Hart, D.B.. 2019. That All Shall Be Saved: Heaven, Hell, and Universal Salvation. New Haven – London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-24622-3.
Google Scholar

Ramelli, I.L.E. 2013. The Christian Doctrine of Apokatastasis: A Critical Assessment from the New Testament to Eriugena. Leiden – Boston: Brill. ISBN 978-90-04-24509-9.
Google Scholar