OPIS: Czesław Białobrzeski (1878-1953), polski fizyk teoretyk, astrofizyk i filozof nauki, autor około 100 prac z zakresu termodynamiki, teorii względności, teorii kwantów, teorii budowy i ewolucji gwiazd, spektrografii, astrofizyki oraz filozofii fizyki. Zwrócił uwagę na rolę ciśnienia promieniowania w utrzymaniu równowagi wewnętrznej gwiazd. Prace dotyczące tego zagadnienia opublikowane w 1911 roku przyniosły mu światowe uznanie. W zakresie filozofii nauki rozważał zagadnienia indeterminizmu. Studiował na Uniwersytecie Kijowskim. Studia kontynuował w Paryżu w Collège de France. W roku 1914 został profesorem na Uniwersytecie Kijowskim. W roku 1919 przyjechał do odrodzonej Polski i objął katedrę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dwa lata później przeniósł do Warszawy, gdzie objął katedrę na Uniwersytecie Warszawskim. Więcej zob. S. Olszewski, Czesław Białobrzeski: fizyk i filozof (SPCh 39(2003)2, 377-379). W SPCh w 1972 roku ukazał się jego tekst, który zawiera dwa ostatnie rozdziały (27 i 28) książki Podstawy poznawcze fizyki świata atomowego. Książka ukazała się po raz pierwszy w 1956 roku, ale ówczesna cenzura nie zgodziła się na ich opublikowanie. Dzięki uprzejmości siostry uczonego, Antoniny Nowakowskiej, ukazały się po raz pierwszy się w SPCh (pełna wersja książki Białobrzeskiego wraz z nową przedmową Romana Ingardena ukazała się dopiero w 1984 roku). W rozdziale 27 autor przedstawia swoją teorię potencjalności uogólnioną dla całej przyrody. Jako podstawową autor przyjmuje, że wzajemne oddziaływanie różnych rzeczy jest zrozumiałe tylko „w obrębie określonej całości”. Stąd wyprowadza wniosek o istnieniu jedynego Bytu posiadającego pełnię własności. Z tego jedynego Bytu wyodrębniają się byty poszczególne. Białobrzeski twierdzi, że w jego monizmie kryje się pluralizm rozmaitości form przyrody. W rozdziale 28 omawia tą rozmaitość dając teorię uwarstwiania rzeczywistości. Poddaje krytycznej ocenie poglądy N. Hartmanna i G.W. Leibniza zajmując własne stanowisko odnośnie sposobu współistnienia różnych warstw. Omawia analogię takich pojęć jak: możliwość i prawdopodobieństwo, konieczność i prawa przyrody. „(…) jeżeli warstwę psychiczną rzeczywistości rozpatrywać będziemy jako sferę różnych możliwości, które realizują akty woli czyniąc między nimi wybór, wtedy pojęcie możliwości wytwarza nowe ogniwo łączności między warstwami niższymi i wyższymi, stan bowiem układu atomowego jest, jak widzieliśmy, w pewnym sensie systemem możliwości” (s. 22).
Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.
English
Język Polski