„Być człowiekiem sumienia” – sumienie widziane od strony procesu rozwoju

Marek Filipczuk

doi:10.21697/stv.2016.54.2.08

Opublikowane: 2017-09-20

Tom 54 Nr 2 (2016)

„Być człowiekiem sumienia” – sumienie widziane od strony procesu rozwoju

Marek Filipczuk

Studia Theologica Varsaviensia

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/stv.2016.54.2.08

Abstrakt

Dojrzałość sumienia osiąga się przez wytrwałe kształtowanie w sobie umiłowania prawdy i dobra, przez urabianie woli, przez pilną dbałość o swój rozwój duchowy, o zdobywanie głębokiej mądrości w bliskiej więzi ze wszystkim, co może te wartości zagwarantować. Formować sumienie znaczy nie dopuszczać do jego niszczenia, a więc nie zagłuszać sumienia ani go nie zniekształcać; nazywać dobro i zło po imieniu. Proces ten może postępować dzięki zastosowaniu metody praktycznej, która polega na wychowaniu człowieka skłaniającym go do odpowiedniego zachowywania się i równoległej do niej metody teoretycznej, polegającej na oparciu całego życia religijno-moralnego na autorytecie Bożym, otwarciu się na Boże słowo i na działanie Ducha Świętego.

Sumienie nie tworzy wrodzonej od początku gotowej struktury, lecz kształtuje się w normalnym rozwoju osobowości osoby ludzkiej w oparciu o genetycznie uwarunkowane zadatki (predyspozycje) do tegoż rozwoju, analogicznie jak do rozwoju intelektu, mowy, osobowości itp. Proces ten obejmuje głęboki obszar współczynników psychologicznych, warunkujących właściwą postawę moralną a także stosowanie środków pedagogicznych i sakramentalnych, mających na celu uwrażliwienie sumienia. Do tego dodać należy wpływy wychowawcze rodziny, organizacji społecznych, grup społecznych formalnych i nieformalnych.

Słowa kluczowe:

sumienie, proces rozwoju duchowego, dojrzałość osobowości, moralność, dojrzałość chrześcijańska, łaska Boża

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Filipczuk, M. (2017). „Być człowiekiem sumienia” – sumienie widziane od strony procesu rozwoju. Studia Theologica Varsaviensia, 54(2), 173–194. https://doi.org/10.21697/stv.2016.54.2.08

Cited by / Share

Bibliografia

Augustyn J., Pustka egzystencjalna a leczenie zranionego sumienia, w: Jak odkrywać sens ludzkiego życia, red. J. Augustyn, Kraków 1997.
Google Scholar

Benedykt XVI, Porta fidei. List apostolski w formie «motu proprio», Watykan 2011.
Google Scholar

Buksik D., Wobec marginalizacji: psychologiczne elementy dojrzałej osobowości, moralności i relacji interpersonalnych opartych na miłości, „Roczniki Naukowe Caritas” 1999, nr 3, s. 147-160.
Google Scholar

Chlewiński Z., Dojrzałość: osobowość, sumienie, religijność, Poznań 1991.
Google Scholar

Dziewiecki M., Człowiek w obliczu sumienia, w: Sumienie. Głos Boga w duszy. Wybór tekstów, opr. M. Czekański, Kraków 2002, s. 160-168.
Google Scholar

Grün A., Sumienie, życie, wolność, „Pastores” 1999, nr 4, s. 9-17.
Google Scholar

Guardini R., Zjawisko sumienia, „Znak” 1996, nr 7, z. 494, s. 13-28.
Google Scholar

Häring B., Teologia moralna, t. I, Poznań 1962.
Google Scholar

II Polski Synod Plenarny, Poznań 2001.
Google Scholar

Jakubiec M., Rola rodziny w kształtowaniu sumienia dziecka, w: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. F. Adamski, Kraków 1982, s. 283-305.
Google Scholar

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska„ Familiaris consortio”, w: Jan Paweł II, Adhortacje apostolskie, Kraków 1996, s. 87-208.
Google Scholar

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska„ Pastores dabo vobis”, Watykan 1992.
Google Scholar

Jan Paweł II, Apel Jasnogórski (18 VI 1983). Rozważania wygłoszone do młodzieży, w: Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia, homilie, Kraków 1999, s. 261-266.
Google Scholar

Jan Paweł II, Czas próby polskich sumień trwa. Homilia wygłoszona 22 V 1995 r. w Skoczowie, 3, „Więź” 1995, nr 7, s. 13-19.
Google Scholar

Jan Paweł II, Encyklika„Redemptorhominis”, Watykan 1979.
Google Scholar

Jan Paweł II, Encyklika„Sollicitudo rei socialis”, Watykan 1987.
Google Scholar

Jan Paweł II, Encyklika„Veritatis splendor”, Watykan 1993.
Google Scholar

Jan Paweł II, Ludzka nadzieja – pełna nieśmiertelności. List do osób w podeszłym wieku, Watykan 1999.
Google Scholar

Jan Paweł II, Przemówienie na uniwersytecie, Padwa, 12.09.1982, w: Jan Paweł II, Wiara i kultura, RW KUL Rzym–Lublin 1998, s. 163–163.
Google Scholar

Just A., Formowanie się sumienia, w: B. Bejze (red.), W kierunku człowieka, Warszawa 1971, s. 275–283.
Google Scholar

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Google Scholar

Kawecki W., Spowiedź a kształtowanie sumienia, „Homo Dei” 2001, nr 1, s. 35-46.
Google Scholar

Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła Katolickiego w Polsce, Kraków 2001.
Google Scholar

Kongregacja Instytutów i Zakonów Świeckich, Instrukcja: Istotne elementy nauczania Kościoła na temat życia konsekrowanego w zastosowaniu do instytutów oddających się pracy apostolskiej, w: Życie konsekrowane w dokumentach Kościoła od Vaticanum II do „Vita consecrata”, Kraków 1998, s. 225–252.
Google Scholar

Kunowski S., Wychowanie moralne jako istotny element wychowania chrześcijańskiego, w: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. F. Adamski, Kraków 1982, s. 86-98.
Google Scholar

Laghi P., Wpatrując się w Maryję. Kapłan trzeciego tysiąclecia i jego formacja, Płock 1999.
Google Scholar

Makselon J., Psychologiczne uwarunkowania nawrócenia i pojednania, „Katecheta” 1983, nr 27, s. 217–226.
Google Scholar

Marek Z., Biblia w katechetycznej posłudze słowa, Kraków 1998.
Google Scholar

Murawski R., Rozwój religijny, w: Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, red. R. Murawski, Warszawa 1989, s. 70-94.
Google Scholar

Nagórny J., Zniekształcone pojęcie sumienia, w: Sumienie. Głos Boga w duszy. Wybór tekstów, Kraków 2002, s. 169-179.
Google Scholar

Offmański A., W kierunku katechezy ewangelizacyjnej, Szczecin 2000.
Google Scholar

Olejnik S., Teologia moralna fundamentalna, Włocławek 1998.
Google Scholar

Orzeszyna J., Kształtowanie sumienia podstawowym obowiązkiem człowieka, „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 1997, t. 3, s. 59-74.
Google Scholar

Paweł VI, Marialiscultus, Watykan 1974.
Google Scholar

Ratzinger J., Prawda, wartości, władza, Kraków 1999.
Google Scholar

Rosik S., Wezwania i wybory moralne, Lublin 1992.
Google Scholar

Rusiecki M., Istota i sens samowychowania,„Obecni” 2002, nr 3, s. 23–30.
Google Scholar

Rybicki R., Wprowadzenie do pedagogiki chrześcijańskiej, Częstochowa 1997.
Google Scholar

Rynio A., Szkoła w wychowaniu moralnym, w: Pedagogika katolicka, red. A. Rynio, Stalowa Wola 1999.
Google Scholar

Schnackenburg R., Nauka moralna w Nowym Testamencie, tłum. F. Dylewski, Warszawa 1983.
Google Scholar

Sędek M., Drogi dojrzałości, Krościenko 2002.
Google Scholar

Sikorski T., Sumienie, w: Słownik teologiczny, red. A. Zuberbier, Katowice 1998, s. 555-557.
Google Scholar

Szostek A., Uwagi o formowaniu ludzi sumienia, „Znak” 1996, nr 7, s. 60-72.
Google Scholar

Tarnowski J., Budzenie i rozwój sumienia, „Warszawskie Studia Teologiczne” 1992, nr 5, s. 201-216.
Google Scholar

Wistuba H., Sumienie chrześcijanina wobec narastających zagrożeń, „Katecheta” 1983, nr 5–6, s. 227–231.
Google Scholar

Wolicki M., Dojrzała osobowość, dojrzałe sumienie, Wrocław 2000.
Google Scholar

Zimoń D., Powrócić do Chrystusa czyli reinicjacja chrześcijaństwa, w: Poznać Chrystusa. Program duszpasterski na rok 2001-2002, Katowice 2001, s. 141-156.
Google Scholar