Wzorniki Normanda i Quaglia. Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860: The use of French templates during the execution of tombstones for the cemeteries of Warsaw from 1840 to 1860. Normand and Quaglia templates

Marta Wiraszka

doi:10.21697/an.6321

Opublikowane: 2020-04-27

Nr 1 (2017)

Wzorniki Normanda i Quaglia. Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860

The use of French templates during the execution of tombstones for the cemeteries of Warsaw from 1840 to 1860. Normand and Quaglia templates

Marta Wiraszka

Artifex Novus

Dział: Artykuły tematyczne

https://doi.org/10.21697/an.6321

Abstrakt

Rozpowszechnioną w XIX w. praktyką było wykorzystywanie wzorników przy realizacji pomników grobowych na cmentarzach europejskich. Cmentarze warszawskie nie są tu wyjątkiem.

Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z przełomu XVIII i XIX w. Liczniejszą grupę stanowią dopiero obiekty powstałe w latach 30. i 40. XIX w. na cmentarzu powązkowskim oraz dwóch ewangelickich: luterańskim i kalwińskim. Są to pomniki utrzymane albo w stylistyce neogotyckiej, albo klasycystyczno-empirowej z wyraźnymi odniesieniami do sztuki greckiej, rzymskiej lub egipskiej. Ostatnia wymieniona grupa inspirowana była w dużej mierze wzornikami francuskimi. Opracowania Louisa Marie Normanda i Ferdinanda Quaglia z 1832 r. oraz dzieło Josepha Marty z 1839 r. stały się źródłem wielu naśladownictw.

Tematem pierwszej części artykułu są przykłady zaczerpnięte z wydań Normanda i Quaglia. Spośród pomników zostały szerzej omówione: mauzoleum Petyskusów na cmentarzu ewangelicko-augsburskim (al. 11, nr 25) oraz nagrobki – rodziny Sokołowskich na Powązkach (kw. 14, rz. 6), Karola Fryderyka Woyde na cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kw. K, rz. 2), Michała Włodka (kw. 14, rz. 5) i Ignacego Zielińskiego (kw. 33, rz. 3) na Powązkach, Teodora Tripplina na cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kw. S, rz. 1) oraz rodzinny Brandtów na cmentarzu rzymskokatolickim w Radomiu (kw. 5a).

Druga część artykułu poświęcona będzie omówieniu przykładów pochodzących z wzornika Josepha Marty. Tam też dopiero zostaną zamieszczone wnioski końcowe.

In the XIXth century it was a common practice to use templates while executing tombstones for European cemeteries. The cemeteries of Warsaw are no exception to the policy. The eldest preserved tombstones date back up to the turn of the 18^th and the 19^th centuries.

A more numerous group consists of objects constructed no earlier than in the 30’s and the 40’s, at Powązki Cemetry as well as at two Evangelical Cemeteries: Lutheran and Calvin. They are tombstones either sticking to Neo-gothic style or to Classicist- Empire with visible influence of Greek, Roman and Egyptian art. The latter was, in its vast majority, inspired by French templates. Studies by Louis Marie Normand and Ferdinando Quaglia from 1832 as well as the masterpiece by Joseph Marty from 1839 have been sources of several emulations.

In the first part of the article examples from Normand and Quaglia editions were given. Among other tombstones mentioned the following were given a more meticulous analysis: The Petyskus Mausoleum at Evangelical-Augsburg Cemetery (Ave. 11, n° 25) as well as the following tombstones: of the Sokołowscy at Powązki Cemetery (q. 14, r. 6), of Karol Fryderyk Woyda at Evangelical-Reformed Cemetery (q. K, r. 2), of Michał Włodek (q. 14, r 5) and of Ignacy Zieliński (q. 33, r. 3) at Powązki Cemetery, the one of Teodor Tripplin at Evangelical-Reformed Cemetery (q. S, r. 1) as well as The Brandt family at Roman Catholic Cemetery in Radom (q. 5a).

In the second part of the article examples from Joseph Mary templates are analyzed. It is also were key findings and conclusions are specified.

Słowa kluczowe:

Warszawa, Paryż, cmentarz Pere-Lachaise, cmentarz Powązkowski, cmentarz ewangelicki, pomnik nagrobny, wzornik

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wiraszka, M. (2020). Wzorniki Normanda i Quaglia. Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860: The use of French templates during the execution of tombstones for the cemeteries of Warsaw from 1840 to 1860. Normand and Quaglia templates. Artifex Novus, (1), 46–61. https://doi.org/10.21697/an.6321

Cited by / Share

Bibliografia

A. Cereniewicz, Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Przewodnik praktyczny, Warszawa 2011.
Google Scholar

Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu przy dawnym Trakcie Starokrakowskim obecnie ul. B. Limanowskiego, red. R. Brykowski, cz. 1, Radom 1997.
Google Scholar

C. Jöckle, Cmentarze. Słynne nekropolie Europy, Warszawa 2000.
Google Scholar

S. J. Majewski, Warszawa nieodbudowana. Królestwo Polskiewlatach 1815-1840, Warszawa 2009.
Google Scholar

L. M. Normand, Monumets funéraires choisis dans les cimetières de Paris et des principales villes de France, Paris 1832.
Google Scholar

Nouvelles Archives de l’Art Français, t. 13, Paris 1897.
Google Scholar

H. Pemmer, Der Wiener Zentralfriedhof. Seine Geschichte und seine Denkmäler, Wien 1924.
Google Scholar

W. Procyk, Niemiecki album nagrobków z XIX wieku a cmentarz powązkowski w Warsza-wie. Określenie sposobów i zakresu wykorzystania wzorów, praca magisterska, Wydział Konserwacji Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 1986.
Google Scholar

F. Quaglia, Le Père Lachaise ou Recueil de dessins au trait et dans leur justes proportions des principaux monuments de ce cimetière, Paris 1832.
Google Scholar

S. Szenic, Cmentarz powązkowski 1790-1850. Zmarli i ich rodziny, Warszawa 1979.
Google Scholar

Sztuka cmentarna – L’art de cimetière. Dokumenty sympozjum naukowego, 28030 października 1993, red. O. CZerner, I. Juszkiewicz, Wrocław 1995.
Google Scholar

E. Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny, Warszawa 1989.
Google Scholar

J. i E. Szulcowie, Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie, Warszawa 1989
Google Scholar

A. Tyszkiewicz, Motyw obelisku w sztuce nagrobnej Warszawy jako element europejskiej tradycji sepulkralnej, „Meander” 2005, nr 3, s. 356-376.
Google Scholar

M. Wiraszka, Mauzoleum Prandotów Trzcińskich w Starej Rawie – pierwowzór i potencjalni twórcy, „Biuletyn Historii Sztuki” 2015, nr 3, s. 1-22.
Google Scholar

K. W. Wóycicki, Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. 1-3, Warszawa 1855-1858.
Google Scholar