Utopia as a Parody of Hope? Some Remarks on the Temporality of Politics

Sławomir Sowiński

doi:10.21697/CSP.2024.28.1.06

Published: 2024-11-25

No. 28 (2024)

Utopia as a Parody of Hope? Some Remarks on the Temporality of Politics

Sławomir Sowiński

Christianity-World-Politics

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/CSP.2024.28.1.06

Abstract

The text addresses the following question: to what extent is the rhetorical figure of modern political utopia a secular parody of religious hope, and to what extent can religious hope also be seen as a kind of restitution or restoration? The solution to this problem is twofold. On a theoretical level, by referring to the Christian concept of time, the text attempts to present the structure of thinking about social life from the perspective of religious hope against the background of the rhetorical figure of utopia. On a more empirical level (case study), the text refers to the process of reconciliation between Poland and Germany after 1965 and poses the question: to what extent can this process be described in terms of hope and to what extent in terms of utopia? In conclusion, the text proposes to distinguish between the rhetorical figure of utopia in its positive (active) sense and its passive (negative) sense, namely a self-limiting utopia.

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF

Citation rules

Sowiński, S. (2024). Utopia as a Parody of Hope? Some Remarks on the Temporality of Politics. Christianity-World-Politics, (28), 93–110. https://doi.org/10.21697/CSP.2024.28.1.06

Cited by / Share

References

Baczko B. (1994), Wyobrażenie społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Benedict XVI (2007), Encyclical Spe salvi (November 30, 2007), Vatican, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/encyclicals/documents/hf_ben-xvi_enc_20071130_spe-salvi.html (16.06.2024).
Google Scholar

Benedykt XVI (2007), Encyklika Spe salvi, Vatican, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/encyclicals/documents/hf_ben-xvi_enc_20071130_spe-salvi.html (16.06.2024).
Google Scholar

Berlin I. (1970), Two Concepts of Liberty, [in:] Berlin I., „Four Essays on Liberty”, Oxford University Press, New York, pp. 118–172.
Google Scholar

Bielecki S. (1995), ‘Kairos chrześcijanina według Rz 13, 11-14’, „Collectanea Theologica” 65 (3)/ 1995: 85-99, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Collectanea_Theologica/Collectanea_Theologica-r1995-t65-n3/Collectanea_Theologica-r1995-t65-n3-s85-99/Collectanea_Theologica-r1995-t65-n3-s85-99.pdf (16.06.2024).
Google Scholar

Dahrendorf R. (1958), Out of Utopia: Toward a Reorientation of Sociological Analysis, „American Journal of Sociology” Volume 64, Number 2, September, pp. 115–127.
Google Scholar

Eliade M. (1974), Sacrum, mit, historia: wybór esejów, translated by A. Tatarkiewicz, PIW, Warszawa.
Google Scholar

Gądecki S. (2022), Oświadczenie Przewodniczącego KEP w sprawie Raportu o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, 3 September, Warszawa, Katolicka Agencja Informacyjna, https://www.ekai.pl/dokumenty/oswiadczenie-przewodniczacego-kep-w-sprawie-raportu-o-stratach-poniesionych-przez-polske-w-wyniku-agresji-i-okupacji-niemieckiej-w-latach-1939-1945/ (16.06.2024).
Google Scholar

Geremek B. (1998), Marzenie o Europie, „Gazeta Wyborcza”, 22 May.
Google Scholar

German-Polish Dialogue. Letters of the Polish and German Bishops and International Statements (1966), edition Atlantic-Forum, Bonn – Brussels – New York.
Google Scholar

Gierycz M. (2017), Europejski spór o człowieka. Studium z antropologii politycznej, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa.
Google Scholar

John Paul II (1985), Visita di Giovanni Paolo II alla sede della Comunità Economica Europea [Visit of John Paul II to the Headquarters of the European Economic Communities. 20 May 1985], Brussels, Vatican.va. Available at: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/speeches/1985/may/documents/hf_jp-ii_spe_19850520_european-comm-bruxelles.html (Accessed: 15.06.2024).
Google Scholar

John Paul II (1996), Message of His Holiness Pope John Paul II for the Celebration of the XXX World Day of Peace: Offer Forgiveness and Receive Peace, 1 January 1997, Vatican: vatican.va. Available at: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/messages/peace/documents/hf_jp-ii_mes_08121996_xxx-world-day-for-peace.html (Accessed: 15.06.2024).
Google Scholar

John Paul II (2000), Apostolic Letter Proclaiming Saint Thomas More Patron of Statesmen and Politicians, 31 October. Vatican: vatican.va. Available at: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/motu_proprio/documents/hf_jp-ii_motu-proprio_20001031_thomas-more.html (Accessed: 15.06.2024).
Google Scholar

John Paul II (2002), Message of His Holiness Pope John Paul II for the Celebration of the XXXV World Day of Peace: No Peace Without Justice. No Justice Without Forgiveness, 1 January 2002, Vatican: vatican.va. Available at: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/messages/peace/documents/hf_jp-ii_mes_20011211_xxxv-world-day-for-peace.html (Accessed: 15.06.2024).
Google Scholar

‘Joint Statement of the Polish and German Bishops’ Conferences on the Occasion of the 40th Anniversary of the Exchange of Letters between the Two Bishops’ Conferences in 1965’ (2005) 21 and 24 September. Fulda – Wrocław. Available at: https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WE/kep/pl_niemcy_en_20050924 (Accessed: 20.06.2024).
Google Scholar

Kautsky K. (1949), Tomasz More i jego Utopia, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar

Kerski B., Kycia T., Żurek R. (2006), “Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 r. Geneza. Kontekst. Spuścizna, Wspólnota Kulturowa “Borrusia”, Olsztyn.
Google Scholar

Kohl H. (1995), Przemówienie kanclerza H. Kohla w polskim Sejmie, 6 July. After: ‘Rede vor Sejm und Senat im polnischen Parlament in Warschau während des offiziellen Besuchs von Bundeskanzler Kohl in der Republik Polen’, 6 July 1995. Available at: https://www.bundeskanzler-helmut-kohl.de/seite/6-juli-1995/ (Accessed: 15.06.2024).
Google Scholar

Kołakowski L. (1990a), Cywilizacja na ławie oskarżonych, Res Publica, Warszawa.
Google Scholar

Kołakowski L. (1990b), Modernity on Endless Trial, translated by Stefan Czerniawski, Wolfgang Freis, and Agnieszka Kołakowska, The University of Chicago Press, Chicago.
Google Scholar

Maj K. K. (2014), Eutopie i dystopie. Typologia narracji utopijnych z perspektywy filozoficznoliterackiej, „Ruch Literacki”, Issue 2 (323), pp. 153-174.
Google Scholar

Manheim K. (1992), Ideologia i utopia, translated by J. Miziński, Wydawnictwo TEST, Lublin.
Google Scholar

Michalski K. (ed.) (1999), Koniec Tysiąclecia. O czasie i drogach nowożytności. Rozmowy w Castel Gandolfo, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Michalski K. (1999), ‘Przedmowa’, [in:] id. (ed.), Koniec Tysiąclecia. O czasie i drogach nowożytności. Rozmowy w Castel Gandolfo, Wydawnictwo Znak, Kraków, pp. 5–9.
Google Scholar

Miłosz C. (2001), Hope, [in:] id, New and Selected Poems: 1931-2001, Harper/Collins/Ecco, New York, p. 49.
Google Scholar

‘Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim’, Rome, 1965, [in:] Kerski B., Kycia T., Żurek R. (2006), “Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 r. Geneza. Kontekst. Spuścizna, Wspólnota Kulturowa “Borrusia”, Olsztyn, pp. 209–219.
Google Scholar

Pelikan J. (1999), Czas i Trójca Święta w tradycji chrześcijańskiej, translated by A. Pawelec, [in:] Michalski K. (ed.), Koniec Tysiąclecia. O czasie i drogach nowożytności. Rozmowy w Castel Gandolfo, Wydawnictwo Znak, Kraków, pp. 11–21.
Google Scholar

Pękala U., Dingel I. (eds) (2020), Zmagania o pojednanie. Religia i polityka w stosunkach polsko-niemieckich po roku 1945, translated by R. Żytyniec, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Google Scholar

‘Polish Bishops’ Appeal to Their German Colleagues’ (1965), Rome, [in:] German-Polish Dialogue. Letters of the Polish and German Bishops and International Statements (1966), Bonn – Brussels – New York: Edition Atlantic-Forum, pp. 7–19.
Google Scholar

Sargisson L. (2012), Fool’s Gold? Utopianism in the Twenty-First Century, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Google Scholar

Segal H. P. (2012), Utopias: A Brief History from Ancient Writings to Virtual Communities, Malden, MA and Oxford, UK: Wiley-Blackwell.
Google Scholar

Sowiński S. (2023), Zbyt krótki sen o polsko-niemieckim pojednaniu? Kilka uwag etyczno-politycznych [in:] Mam Ci coś do powiedzenia Księga Jubileuszowa Abp Józefa Kupnego, Wydawnictwo Papieskiego Fakultetu Teologicznego, Wrocław, pp. 235–250.
Google Scholar

Staniszkis J. (2010), Samoograniczająca się rewolucja, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk.
Google Scholar

Stawrowski Z. (2007), Aksjologiczne podstawy konstytucji, „Civitas”, no. 10(2007).
Google Scholar

Szacki J. (1980), Spotkania z utopią, Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Tarkowska E. (1987), Czas w społeczeństwie. Problemy, tradycje, kierunki badań, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Google Scholar

Taylor Ch. (1999), Współczesność a czas świecki, translated by A. Pawelec, [in:] Michalski K. (ed.). Koniec Tysiąclecia. O czasie i drogach nowożytności. Rozmowy w Castel Gandolfo, Wydawnictwo Znak, Kraków, pp. 22–65.
Google Scholar

Taylor Ch. (2007), A Secular Age, Cambridge, MA and London: The Belknap Press of Harvard University Press.
Google Scholar

Tischner J. (1990), Filozofia dramatu. Wprowadzenie, Éditions du Dialogues, Paris.
Google Scholar

Weber M. (1994), Etyka protestancka a duch kapitalizmu, translated by J. Miziński, Wydawnictwo TEST, Lublin.
Google Scholar

‘Wspólne oświadczenie konferencji Episkopatów Polski i Niemiec z okazji 40. rocznicy wymiany listów między oboma episkopatami z roku 1965’ (2005), [in:] Kerski B., Kycia T., Żurek R. (2006), “Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 r. Geneza. Kontekst. Spuścizna, Wspólnota Kulturowa “Borrusia”, Olsztyn , pp. 225–229.
Google Scholar

Zięba M., ‘Czas jako mowa Boga’, available at: https://mateusz.pl/czytelnia/mz-az9.htm (Accessed: 15.06.2024).
Google Scholar

Żurek R. (2020), Jak Niemcy zmieniły kurs i zerwały z negatywną polityką wobec Polski, Warsaw: wiez.pl. 9 December. Available at: https://wiez.pl/2020/12/09/willy-brandt-1970-polska-niemcy-polityka/ (Accessed: 15.06.2024).
Google Scholar