Debora i Jael naprzeciwko Baraka i Sisery: O rolach genderowych w Księdze Sędziów 4,1-24

Jakub Slawik

doi:10.21697/ct.2020.90.4.02

Opublikowane: 2020-12-31

Tom 90 Nr 4 (2020)

Debora i Jael naprzeciwko Baraka i Sisery: O rolach genderowych w Księdze Sędziów 4,1-24

Jakub Slawik

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2020.90.4.02

Abstrakt

Opowiadanie o Deborze Sdz 4 zmusza do postawienia pytania o role genderowe jego bohaterek i bohaterów. Choć Debora i Jael przedstawione zostały w tradycyjnej roli żony, to praktycznie cała ich aktywność wykracza poza role przypisywane kobietom, gdyż zajmują „męskie” domeny aktywności społecznej: sądownictwo, prowadzenie bitwy, zgładzenie wroga. Obie postępują nie tylko mądrze, ale i zgodnie z Bożymi, zbawczymi zamiarami. Natomiast męscy bohaterowie zostają ośmieszeni i zhańbieni – umieszczeni w „nie-męskich” rolach jako niesamodzielni, bojaźliwi, domagający się opieki. Ostatecznie, mężczyzna-wódz Sisera zostaje podstępnie zabity ręką kobiety wyposażonej w sprzęty domowe. Opowiadanie to jest zatem genderową krytyką ról przypisywanych płciom, przede wszystkim kobietom.

Słowa kluczowe:

Księga Sędziów 4, role genderowe, krytyka genderowa, Debora, Jael, hańba

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Slawik, J. (2020). Debora i Jael naprzeciwko Baraka i Sisery: O rolach genderowych w Księdze Sędziów 4,1-24. Collectanea Theologica, 90(4), 39–80. https://doi.org/10.21697/ct.2020.90.4.02

Cited by / Share

Bibliografia

Assis, Elie, „The Hand of a Woman: Deborah and Yael (Judges 4)”, Journal of Hebrew Scriptures 5 (2007), Article 19, 1-12.
Google Scholar

Assis, Elie, „Man, Woman and God in Judg 4”, Scandinavian Journal of the Old Testament 20/1 (2006), 110-124. DOI: https://doi.org/10.1080/09018320600757085
Google Scholar

Bae, Hee-Sook, „Reconsidering Barak's response in Judges 4”, Biblica 98/4 (2017), 504-519 (abstarct).
Google Scholar

BHQ: ‎Biblia Hebraica Quinta ‎cum apparatu critico novis curis elaborato: ~yjpv / Judges, ‎prepared by Natalio Fernández Marcos (The Masorah prepared in cooperation with David Marcus), red. A. Schenker et al., Stuttgart 2010.
Google Scholar

BHS: Biblia Hebraica Stuttgartensia, wyd. 5. poprawione, red. K. Elliger, W. Rudolph, A. Schneker, Stuttgart 1997.
Google Scholar

Bledstein, Adrien, „Is Judges a Woman's Satire of Men Who Play God?”, Vetus Testamentum 40/2 (1990), 129-138. DOI: https://doi.org/10.1163/156853390X00307
Google Scholar

Brenner, Athalya, „A Triangle and a Rhombus in Narrative Structure: A Proposed Integrative Reading of Judges IV and V?”, w: Athalya Brenner (red.), A Feminist Companion to Judges (Feminist Companion to the Bible 4; series II), Sheffield 1993, 34-54.
Google Scholar

Brockelmann, Carl, Hebräische Syntax, Neukirchen Kreis Moers 1956.
Google Scholar

Butler, Trent C., Judges (Word Biblical Commentary 8), Grand Rapids, MI 2009 (wersja elektorniczna bez numerów stron i sekcji).
Google Scholar

Calwer Bibellexikon, red. Theodor Schlatter, wyd. 5., Stuttgart 1985.
Google Scholar

Crüsemann, Frank, Die Tora. Theologie und Sozialgeschichte des alttestamentlichen Gesetzes, wyd. 2., Gütersloh 1997.
Google Scholar

Dziadosz, Dariusz, Księga Sędziów rozdziały 1 - 5: Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament VII/1), Częstochowa 2019.
Google Scholar

Eder, Sigrid, „Debora / Deboralied”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): https://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/16245/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
Google Scholar

Eder, Sigrid, „Jabin”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/22007/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
Google Scholar

Elgavish, David, „Ya’el, Wife of Heber the Kenite, in Biblical Perspective”, Jewish Law Association Studies 16 (2007), 78-100.
Google Scholar

Finkelstein, Israel, Silberman, Neil A., Keine Posaunen vor Jericho: Die archäologische Wahrheit über die Bibel, tłum. Miriam Magall (tyt. oryg. The Bibel Unearthed: Archaeology’s New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts), wyd. 2., München 2005.
Google Scholar

García Bachmann, Mercedes, Judges (Wisdom Commentary 7), Collegeville, MN 2018 (Project Muse).
Google Scholar

Gesenius’ Grammatik: Wilhelm Gesenius’ Hebräische Grammatik, völlig umgearbeitet von E. Kautzsch, wyd. 28 (Leipzig 1909). Wydanie w Gesenius-Kautzsch-Bergsträsser, Hebräische Grammatik, Hildsheim/Zürich/New York 1991.
Google Scholar

Groß, Walter, Richter (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament), Freiburg i.B./Basel/Wien 2009.
Google Scholar

HAHAT: Gesenius, Wilhelm, Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament, opracowanie i wydanie Herbert Donner, współpraca Udo Rüterwörden, Johannes Jenz, rozpoczęcie D. Rudolf Meyer, wyd. 18., Heidelberg/Dordrecht/London/New York 2013. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-25681-3
Google Scholar

HAL: Kohler, Ludwig, Baumgartner, Walter, Hebräisches und aramäisches Lexikon zum Alten Testament, t. I-II, na nowo opracowany przez Walter Baumgartner, Johann Jakob Stamm i Benedikt Hartmann, wyd. 3., Leiden/New York/Köln 1995.
Google Scholar

Hentschel, Georg, „Das Buch der Richter”, w: Zenger Erich i in., Einleitung in das Alte Testament, Kohlhammer Studienbücher Theologie 1,1, wyd. 7., Stuttgart 2008, 213-221.
Google Scholar

Hertzberg, Wilhelm, Die Bücher Josua, Richter, Ruth (Das Alte Testament Deutsch 9), 5. wyd. (niezmienione), Göttingen 1973.
Google Scholar

Hossfeld, Frank-Lothar, Zenger, Erich, Psalmen 51-100 (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament), wyd. 3., Freiburg/Basel/Wien 2000.
Google Scholar

Janssen, Claudia, „Gender (NT)”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/48903/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
Google Scholar

Järlemyr, Sara, „A Tale of Cross-Dressers, Mothers, and Murderers: Gender and Power in Judges 4 and 5”, Svensk Exegetisk Årsbok 81 (2016), 49-62.
Google Scholar

Jasinski, Mirosław, „Prorokini Debora – »wskrzesicielka« nadziei Izraela. Studium egzegetyczno-teologiczne Sdz 4–5”, The Biblical Annals 7/4 (2017), 415-439.
Google Scholar

Knauf, Ernst Axel, „Keniter”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/23400/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
Google Scholar

Layton, Scott C., „Ya’el in Judges 4: An Onomastic Rejoinder”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 109 (1997), 93-94.
Google Scholar

Mandolfo, Carleen, „Women, Violence, and the Bible: The Story of Jael and Sisera as a Case Study”, Biblical Interpretation 27 (2019), 340-353. DOI: https://doi.org/10.1163/15685152-00273P02
Google Scholar

Mayfield, Tyler, „The Accounts of Deborah (Judges 4-5) in Recent Research”, Currents in Biblical Research 7/3 (2009), 306-335. DOI: https://doi.org/10.1177/1476993X09104456
Google Scholar

Navarro Puerto, Mercedes, Księga Jozuego, Sędziów i Rut (Rozumieć Stary Testament: Komentarze duchowe), tłum. Piotr Rak (tyt. oryg. Los libros de Josue, Jueces y Rut), Kraków 1998.
Google Scholar

Neef, Heinz-Dieter, „Der Sieg Debora und Baraks über Sisera: Exegetische Beobachtungen zum Aufbau und Werden von Jdc 4, 1–24”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 101 (1989), 28–49. DOI: https://doi.org/10.1515/zatw.1989.101.1.28
Google Scholar

Nissinen, Martti, Homoeroticism in the Biblical World. A Historical Perspective (tyt. oryg. Homoerotiikka Raamatun maailmassa), Minneapolis 1998.
Google Scholar

Osborne, William R., „A Biblical Reconstruction of the Prophetess Deborah in Judges 4”, Journal for the Evangelical Study of the Old Testament 2/2 (2013), 199-213.
Google Scholar

Plöger, Otto, Sprüche Salomos (Proverbia) (Biblischer Kommentar. Altes Testament XVII), Neukirchen-Vluyn 1984.
Google Scholar

Sæbø, Magne, Sprüche (Das Alte Testament Deutsch 16,1), Göttingen 2012.
Google Scholar

Scherer, Andreas, „Jabin”, WibiLex: http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/22007/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
Google Scholar

Scherer, Andreas, „Sisera”, WibiLex: http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/28946/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
Google Scholar

Schmidt, Werner H., Wprowadzenie do Starego Testamentu, tłum. Peter Mathäus (tyt. oryg. Einführung in das Alte Testament, wyd. 5.), Bielsko-Biała 1997.
Google Scholar

Slawik, Iwona, Slawik, Jakub, „Homoseksualizm problemem Kościoła?”, Rocznik Teologiczny 52 (2010), 9-69.
Google Scholar

Slawik, Jakub, „O rolach kobiet w Starym Testamencie (Biblii Hebrajskiej)”, Rocznik Teologiczny 54 (2012), 9-30.
Google Scholar

Schneider, Tammi J., Judges: Studies in Hebrew Narrative and Poetry (Berit Olam), Collegeville, MN 2000 (Project Muse).
Google Scholar

THAT: Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament, tom I-II, red. Ernst Jenni, Claus
Google Scholar

Westermann, München/Zürich 1984.
Google Scholar

Thelle, Rannfrid Irene, „Matrices of motherhood in Judges 5”, Journal for the Study of the Old Testament 43/3 (2019), 436–452. DOI: https://doi.org/10.1177/0309089218772576
Google Scholar

Tov, Emanuel, Der Text der Hebräischen Bibel: Handbuch der Textkritik, Stuttgart/Berlin/Köln 1997.
Google Scholar

TWAT: Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament, tom I-X, red. G. Johannes Botterweck, Helmer Ringgren, Heinz-Josef Fabry, Stuttgart/Berlin/Köln/Mainz 1973-2016.
Google Scholar

Yee, Gale A., „By the Hand of a Woman: The Metaphor of the Woman Warrior in Judges 4”, Semeia 1993, 99-132.
Google Scholar

Weisman, Ze’ev, “Charismatic Leaders in the Era of the Judges”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 89 (1977), 399-411. DOI: https://doi.org/10.1515/zatw.1977.89.3.399
Google Scholar

Witte, Markus, „Geschichte / Geschichtsschreibung (AT)”, WiBiLex: https://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/19400/ (Permanenter Link; dostęp 7.06.2020).
Google Scholar

Wolde, Ellen van, „Ya’el in Judges 4”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 107 (1995), 240-246.
Google Scholar

Wright, Jacob L., „Deborah’s War Memorial: The Composition of Judges 4–5 and the Politics of War Commemoration”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 123 (2011), 516-534. DOI: https://doi.org/10.1515/ZAW.2011.034
Google Scholar