(Prze)świt eko-filozofii na drodze pedagogiki lasu

Mikołaj Niedek

doi:10.21697/fp.2022.2.06

Opublikowane: 2022-12-31

Tom 12 Nr 2 (2022)

(Prze)świt eko-filozofii na drodze pedagogiki lasu

Mikołaj Niedek

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.06

Abstrakt

Celem artykułu jest zarysowanie kierunku w edukacji i pedagogice uwzględniającego w coraz szerszym zakresie i w sposób zintegrowany współczesne problemy i wyzwania ekologiczne, społeczne i ekonomiczne, przygotowując jednocześnie młodego człowieka do rozumienia i sprostania wyzwaniom, z jakimi mierzy się dzisiejszy świat. W artykule przywoływane są koncepcje człowieka ekologicznego i kultury ekologicznej, stworzone przez polskiego twórcę filozofii ekologicznej, Henryka Skolimowskiego. Zdaniem autora, stanowią one konstruktywne propozycje w kształtowaniu postaw zaangażowanych ekologicznie w pedagogice zrównoważonego rozwoju. Skuteczne i trwałe osiąganie celów tej koncepcji wymaga metanoi – szerokiej przemiany świadomościowej i mentalnej w kierunku postaw wrażliwych na współczesną problematykę relacji człowiek–środowisko przyrodnicze: partycypacji, empatii, umiarkowania, rewerencji i odpowiedzialności. Dotyczy to również sfery związanej z konsumpcją. Wartości te powinny stać się elementem głębokich kompetencji ekologicznych, tworzących podstawę dla ugruntowanej mentalnie kultury ekologicznej. W jej kształtowaniu kluczową rolę do odegrania ma pedagogika (w tym pedagogika lasu), a przywoływane w artykule idee i podejścia mogą być wykorzystywane w służącej temu praktyce edukacyjnej.

Słowa kluczowe:

eko-filozofia, pedagogika zrównoważonego rozwoju, pedagogika lasu, odpowiedzialna konsumpcji

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Niedek, M. (2022). (Prze)świt eko-filozofii na drodze pedagogiki lasu. Forum Pedagogiczne, 12(2), 75–87. https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.06

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Bibliografia

Borys T. (2006). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju. Borys T. (red. pracy zb.). Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
Capra F. (1987). Punkt zwrotny. Warszawa: Polski Instytut Wydawniczy.
Cohen M. (2019). Introduction to the special issue: innovative perspectives on systems of sustainable consumption and production. „Sustainability: Science, Practice and Policy”, nr 15(1).
Cushman P. (1992). Dlaczego ja jest puste. „Nowiny Psychologiczne”, nr 3, s. 27–56.
Fiut I.S. (2009). The idea of sustainable development in the perspective of Henryk Skolimowski’s philosophy. „Problems of Sustainable Development”, nr 2, s. 25–48.
Fromm E. (1999). Mieć czy być. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Heidegger M. (1995). List o humanizmie. Tischner J. (tłum.). W: Heidegger M., Znaki drogi (tłum. różni). Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 129–168.
Heidegger M. (1997). Drogi lasu. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Hoły-Łuczaj M. (2018). Radykalny nonantropocentryzm. Martin Heidegger i ekologia głęboka. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Jaroszyński P. (2008). Człowiek i nauka. Studium z filozofii kultury. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Kanner A.D., Gomes M.E. (1995). The all-consuming self. W: Roszak T., Gomes M.E., Kanner A.D. (red.). Ecopsychology: restoring the earth/healing the mind. San Francisco: Sierra Club Books, s. 111–121.
Korpikiewicz H. (2020). Wszechświat twoim domem. Kosmoekologia. Poznań: Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Kotarbiński T. (1976). Medytacje o życiu godziwym. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Kuczyński J. (1998). Ogrodnicy świata. Wstęp do uniwersalizmu. T. 1. Warszawa. Wydawnictwo Centrum Uniwersalizmu przy Uniwersytecie Warszawskim, Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie.
Kulik R. (2010). Nowa wizja człowieka i świata jako wyzwanie nowoczesnej edukacji ekologicznej. W: Filozofia, psychologia i ekologia w edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Jaworski J. (red.). Mikołów: Śląski Ogród Botaniczny.
Łętocha R. (2016). Ekonomia współdziałania. Katolicka nauka społeczna wobec wyzwań globalnego kapitalizmu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Łojek S. (2017). Hermeneutyczna koncepcja podmiotu Martina Heideggera. „Analiza i Egzystencja”, nr 40.
Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu. (2021). Moore J.W. (red.). Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK w Poznaniu.
Najder-Stefaniak K. (2007). Piękno jako moment twórczości w ujęciu myślenia ekologicznego. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
Najder-Stefaniak K. (2013). Wprowadzenie do ekofilozofii. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
Niedek M. (2001). Eko-filozofia – powrót do mądrości. W: Wokół eko-filozofii. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Henrykowi Skolimowskiemu dla uczczenia siedemdziesięciolecia urodzin. Papuziński A., Hull Z. (red.). Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Niedek M. (2020). Eko-filozofia Henryka Skolimowskiego w świetle założeń ekologii integralnej. „Człowiek w Kulturze. Pismo poświęcone filozofii i kulturze”, nr 30.
Niedek M., Krajewski K. (2021a). Ethical consumption as the basis for counteracting food waste. „Environmental Protection and Natural Resources”, vol. 32, nr 3(89), s. 1–7.
Niedek M., Krajewski K. (2021b). Problematyka marnowania żywości w Polsce, a kształtowanie wzorca zrównoważonej konsumpcji, „Studia Ecologiae et Bioethicae”. T.19, nr 2, s. 17–28.
Niedek M., Krajewski K. (2021c). Frugalizm w kontekście ekonomicznych i aksjologicznych uwarunkowań zrównoważonego wzorca konsumpcji. W: Antropologiczne i przyrodnicze aspekty konsumpcji nadmiaru i umiaru. Sadowski R.F., Kosieradzka-Federczyk A., Klimska A. (red.). Warszawa: Krajowa Szkoła Administracji Publicznej, s. 40–58.
Niedek M. (2022). Ecophilosophical and ecopsychological aspects of sustainable consumption and lifestyle. „Studia Ecologiae et Bioethicae”. T. 20, nr 1, s. 25–37.
Paluch M. (2021). Kompetencje głębokie – inne spojrzenie na samych siebie i na to, co dookoła. W: Edukacja w sytuacji (post)pandemii. Wyzwania i perspektywy.Dycht M., Śmiechowska-Petrovsku M. (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Wokół eko-filozofii. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Henrykowi Skolimowskiemu dla uczczenia siedemdziesięciolecia urodzin. (2001). Papuziński A., Hull Z. (red.). Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Rogall H. (2010). Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Gilewicz J. (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Rosół P. (2017). Hans Jonas o etycznej odpowiedzialności nauki i techniki. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Skolimowski H. (1993a). Filozofia żyjąca eko-filozofia jako Drzewo Życia. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok.
Skolimowski H. (1993b). Nadzieja matką mądrych. „Biblioteka Ery Ekologicznej Przyjaciół Towarzystwa Filozofii Ekologicznej”. Łódź: Akapit Press,.
Skolimowski H. (1994). The participatory mind. A new theory of knowledge and of the universe. London: Arkana Penguin Books.
Skolimowski H. (1995). Technika a przeznaczenie człowieka. Wydawnictwo Ethos.
Skolimowski H. (1999). Wizje nowego millennium. Kraków: Wydawnictwo EJB.
Skubała P., Kulik R. (2021). Dlaczego brak nam umiaru w eksploatacji zasobów planety? W: Antropologiczne i przyrodnicze aspekty konsumpcji nadmiaru i umiaru. Sadowski R.F., Kosieradzka-Federczyk A., Klimska A. (red.). Warszawa: Krajowa Szkoła Administracji Publicznej, s. 6–18.
Strategia edukacji dla zrównoważonego rozwoju. (2008). Ministerstwo Środowiska.
Śliwerski B., Paluch M. (2021). Uwolnić szkołę od systemu klasowo-lekcyjnego. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Tuszyńska L. (2018). Pedagogika zrównoważonego rozwoju z przyrodą w tle. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Walewicz P. (2019). Koncepcje antropocenu i kapitalocenu a ekopedagogika. „Przegląd Pedagogiczny”, nr 1, s. 57–67.
Waloszczyk K. (1996). Kryzys ekologiczny w świetle ekofilozofii. Łódź: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej. Google Scholar