Nieantropocentryczna pedagogiczność lasu

Maksymilian Chutorański

doi:10.21697/fp.2022.2.10

Data publikacji : 2022-12-31

Tom 12 Nr 2 (2022)

Nieantropocentryczna pedagogiczność lasu

Maksymilian Chutorański

DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.10

Abstrakt

W ramach tekstu, w odwołaniu do myśli posthumanistycznej i nowego materializmu (Braidotti, Barad, Latour), podkreślających relacyjny charakter rzeczywistości, sprawczość nie-ludzi oraz ograniczenia humanizmu, podjęto próbę postawienia pytania o nieantropocentryczną pedagogiczność lasu. Chodzi więc o sposób, w jaki las może być rozumiany przez teorię i badania edukacyjne, w których nie zakłada się rozumienia edukacji jako działalności specyficznie ludzkiej, a nie-ludzi nie rozumie jako kontekstów, narzędzi czy przeszkód tej działalności, ale jako aktorów, których cechuje pedagogiczne sprawstwo. W tym celu w pierwszej kolejności postawiono pytanie o antropocentryczną pedagogiczność lasu, a także wskazano na pewne ograniczenia takiego rozumienia. W dalszym ciągu wskazano na nieantropocentryczne rozumienie lasu i wyzwania dla pedagogiki, jakie się z tym wiążą.

Słowa kluczowe:

pedagogika nieantropocentryczna, pedagogika rzeczy, posthumanizm, pedagogika lasu

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Chutorański, M. (2022). Nieantropocentryczna pedagogiczność lasu. Forum Pedagogiczne, 12(2), 127–139. https://doi.org/10.21697/fp.2022.2.10

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Bibliografia

Barad K. (2007). Meeting Universe Halfway. Quantum Physics and The Entanglement of Matter and Meaning, Durham - –London: University Press.

Barad K., (2013). Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, przeł. J.Bednarek, [w:] Teorie wywrotowe, Antologia przekładów, A. Gajewska (red.) Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Bennett J. (2010). Vibrant Matter A Political Ecology of Things, Durham- London: Duke University Press.

Bonneuil C., Fressoz J.B., (2016) The Shock of the Anthropocene: The Earth. History and Us, London: Verso (wersja e-book);

Braidotti R. (2014) Po człowieku, przeł. J. Bednarek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Chutorański M. (2019), Posthumanizm(y) i pedagogika. W: Rzeczy-Kultura-Edukacja M. Chutorański, A. Makowska (red.), Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Chutorański M. (2020a), Nie(tylko)ludzkie wymiary edukacji. W stronę pedagogiki nieantropocentrycznej, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Chutorański M. (2020b), Materialność widma. Esej z pedagogiki nieantropocentrycznej. W: Eduwidma, rzeczy i miejsca nawiedzone, (red.) M. Mendel, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Chutorański M., (2016) W stronę nie(tylko)ludzkiej pedagogiki? W: Ryzyko jako warunek rozwoju. Transformatywne aspekty hermeneutyki edukacji, (red.) K. Węc, A. Wierciński Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Chutorański M., Makowska A. (red.) (2019) Rzeczy-Kultura-Edukacja, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Crutzen P., Stoermer E., (2000) The Anthropocene, „Global Change Newsletter” nr. 41/1.

Harari Y. N, (2014). Sapiens. Od zwierząt do bogów, przeł. J.Hunia, Warszawa: PW N.

Harari Y.N, (2018). Homo deus. Krótka historia jutra, przeł. M. Romanek, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Haraway D. (2008). When Species Meet, London: University of Minnesota Press Minneapolis.

Haraway D. (2012) Manifest gatunków stowarzyszonych [w:] A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia tekstów, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Haraway D. (2016), Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene, Duke University press, Durham and London.

Haraway, D. (2003). Manifest cyborgów: nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych, przeł. S. Królak, E. Majweska, „Przegląd filozoficzno-literacki” 1 (3).

Ingold T. (2000). The Perception of the Environment: Essays on Livelihood, Dwelling and Skill. Routledge: London- New York

Kimmerer R.W. (2020). Pieśń Ziemi. Rdzenna mądrość, wiedza naukowa i lekcje płynące z natury. Wydawnictwo Znak.

Konczal A.A. (2017). Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce, Wydawnictwo Naukowe UAM, Instytut Badań Literackich PAN: Warszawa.

Kopciewicz L. (2015), Jan Jakub Rousseau w naturze/ogrodzie? Dyskursy natury we współczesnych odczytaniach feministycznych i posthumanistycznych, „Problemy Wczesnej Edukacji”, 2015, 2(29).

Latour B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. A.Derra, K. Abriszewski, Kraków: UNIVERSITAS.

Latour B. (2011). Nigdy nie byliśmy nowocześni, przeł. M. Gdula, Warszawa: Oficyna Wydawnicza,

Marzec A. (2021) Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Mol A., (2002) The Body Multiple: Ontology in Medical Practice, Durham- London.

Morton T (2010), The ecological thought, Harvard University Press,

Pacini-Ketchabaw V. (2013), Frictions in Forest Pedagogies: common worlds in settler colonial spaces, “Global Studies of Childhood”, Volume 3 Number 4, http://dx.doi.org/10.2304/gsch.2013.3.4.355

Patel R., Moore J.W . (2019). Tania natura, przeł. A.W. Nowak, P. Czapliński. [w:] " O jeden las za daleko”. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce, (red.) P. Czapliński, J. B. Bednarek, D. Gostyński, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Snaza N. (2013) Bewildering Education, “Journal of Curriculum and Pedagogy”, 10:1, 38-54, DOI: 10.1080/15505170.2013.783889

Snaza N., Toward a Genealogy of Educational Humanism, [w:] Posthuman and Educational Research, N. Snaza, J.A. Weaver (red.), Rutledge, New York 2015.

Sonu Debbie & Snaza Nathan (2015) The Fragility of Ecological Pedagogy: Elementary Social Studies Standards and Possibilities of New Materialism, “Journal of Curriculum and Pedagogy”, 12:3, 258-277, DOI: 10.1080/15505170.2015.1103671

Sośnicki K., Istota i cele wychowania, Nasza księgarnia, Warszawa 1967.

Spanos, W. V. (1993). The end of education: Toward posthumanism. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.

Tavares P. (2018) Forests. W: Posthuman Glossary, R. Braidotti, M. Hlavajova (red.) Bloomsbury Academic, London - Oxford • New York - New Delhi - Sydney, ss.162-167.

Tsing A. (2018) Krnąbrne krawędzie: grzyby jako gatunki towarzyszące, tłum. M. Rogowska-Stangret. W: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. O. Cielemęcka, M. Rogowska-Stangret (red.) Lublin: E-naukowiec.

Welzer H., (2010) Wojny klimatyczne. Za co będziemy zabijać w XXI wieku?, przeł. M. Sutowski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.