Czynniki chroniące i ryzyka wobec kryzysu w losach dzieci wojennych - trajektorie zniewolonego dzieciństwa

Agnieszka Bzymek

doi:10.21697/fp.2024.1.10

Opublikowane: 2024-07-10

Tom 14 Nr 1 (2024)

Czynniki chroniące i ryzyka wobec kryzysu w losach dzieci wojennych - trajektorie zniewolonego dzieciństwa

Agnieszka Bzymek

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2024.1.10

Abstrakt

Artykuł ma na celu próbę ukazania możliwych analogii pomiędzy doświadczeniem dzieci syberyjskich (Theiss 1999, 2018) a obecną sytuacją dzieci z Ukrainy w czasie trwającej wojny. Odnosząc się do wybranych elementów teorii resilience (m.in. Werner, Rutter, Luthar, Cicchetti, Cyrulnik, Borucka, Ostaszewski, Junik), próbuję zlokalizować czynniki chroniące pojawiające się w losach dzieci. O ile doświadczenie tych pierwszych jest zamkniętą opowieścią, o tyle dramat obecnych dzieci obserwujemy na bieżąco. Twierdzę ponadto, że opisane trajektorie dzieci syberyjskich są przykładem zaistnienia resilience, mimo ówczesnego braku stosowania pojęcia prężności. Tym samym, fenomen resilience pojawia się w naukach o wychowaniu znacznie wcześniej niż uznaje się powszechnie. Wreszcie, odwołuję się do idei pedagogiki społecznej jako szerokiej perspektywy wsparcia dziecka w sytuacji kryzysu.

Słowa klucze: resilience, czynniki chroniące i ryzyka, dzieci wojenne, pedagogika społeczna;

Słowa kluczowe:

resilience, czynniki chroniące i ryzyka, dzieci wojenne, pedagogika społeczna

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Bzymek, A. (2024). Czynniki chroniące i ryzyka wobec kryzysu w losach dzieci wojennych - trajektorie zniewolonego dzieciństwa. Forum Pedagogiczne, 14(1), 121–133. https://doi.org/10.21697/fp.2024.1.10

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Borucka A., Ostaszewski K. (2008). Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. „Medycyna Wieku Rozwojowego”, nr 2.
Google Scholar

Bzymek A. (2020). Wymiary resilience w naukach o wychowaniu, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Demetrio D. (2000). Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie. Kraków: Impuls.
Google Scholar

Dominicè P. (2006). Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych. Łódź: Wydawnictwo WSHE.
Google Scholar

Centrone M. R., Gromada A., Posylnyi I. (2023). Bez wątpienia jest tu fajnie, ale prawdziwy dom to własny dom... Badanie subiektywnego dobrostanu dzieci i młodzieży mieszkających w Polsce w obliczu wojny w Ukrainie. Raport UNICEF, 2023, 1-68.
Google Scholar

Czerniawska O. (1998). Funkcje środowiska niewidzialnego w andragogice i gerontologii wychowawczej. W: Marynowicz-Hetka E., Piekarski J., Cyrańska E. (red.). Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Łódź: Wydawnictwo WSPZNP i UŁ.
Google Scholar

Cyrulnik B. (2015). Opiekunowie i procesy rezyliencji. „Studia Poradoznawcze/Journal of Cousellogy”, t. 4, 121-130.
Google Scholar

Heszen I., Sęk H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Junik W. (2011). Zjawisko rezyliencji – wybrane problemy metodologiczne. W: Junik W. (red.). Resilience: teoria, badania, praktyka. Warszawa: Parpamedia.
Google Scholar

Kawiński M. (2022). (red.) Ubezpieczenia społeczne. Teoria i praktyka, Warszawa, nr 4.
Google Scholar

Luthar S. S., Cicchetti D. (2000). The construct of resilience: Implication for intervention and social policies, „Development and Psychopathology”, nr 12.
Google Scholar

Masten A. S. (2014). Ordinary magic: Resilience in development. New York: Guilford Press.
Google Scholar

Matsumoto T., Theiss W. (2018). Dzieci syberyjskie 1919-1922. Warszawa: Wydanie Sejmowe.
Google Scholar

Nowak J., Wieteska M. (red.). (2022). Pomoc polskiego społeczeństwa dla uchodźców z Ukrainy. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
Google Scholar

Ogińska-Bulik N., Jurczyński Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska skala SPP 18. „Polskie Forum Psychologiczne” nr 1.
Google Scholar

Oleś P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Radlińska H. (1979). Oświata i kultura wsi polskiej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Radlińska H. (1961). Pedagogika społeczna, „Pisma Pedagogiczne”, t. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Radlińska H. (1935). Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Google Scholar

Radlińska H. (1964). Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, „Pisma Pedagogiczne”, t. 3. Wrocław: Zakład Narodowy Ossolińskich.
Google Scholar

Riemann G., Schütze F. (1992). Trajektoria jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
Google Scholar

Rutter M. (2006). Implications of Resilience Concepts for Scientific Understanding. „Annals of the New York Academy of Sciences”, t. 1094: Resilience in Children, nr 1.
Google Scholar

Theiss W. (1984). Radlińska. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Theiss W. (1999). Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych. Warszawa: Wydawnictwo Żak.
Google Scholar

Ungar M. (2004). A Constructionist Discourse on Resilience: Multiple Contexts, Multiple Realities Among At-Risk Children and Youth. „Youth & Society”, nr 35(3), 341-365.
Google Scholar

Waller M. (2001). Resilience Ecosystemic Context: Evolution of the Concept. „American Journal of Ortopsychiatry”, nr 71.
Google Scholar

Werner E. E. (1994). Overcoming the odds. „Developmental and Behavioral Pediatrics”, 15(2), 131-136.
Google Scholar

Werner E. E. (2000). Protective Factors and Individual Resilience. W: Shonkoff J. P., Meisels S. J. (red.), Handbook of Early Childhood Intervention. New York: Cambridge University Press and Assessment.
Google Scholar

Witkowski L. (2014). (red.). Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Google Scholar