Znaczenie koncepcji neuroróżnorodności dla autorstwa życia osób ze spektrum autyzmu

Marlena Podlecka; Kasper Sipowicz; Tadeusz Pietras

doi:10.21697/fp.2020.2.08

Published: 2020-07-18

Vol. 10 No. 2 (2020)

The importance of the concept of neuro-diversity for the authorship of the lives of people with autism spectrum

Marlena Podlecka

, Kasper Sipowicz

, Tadeusz Pietras

Pedagogical Forum

Section: Articles and essays

https://doi.org/10.21697/fp.2020.2.08

Abstract

The subject of the study is the reflection on the phenomenon of neuro-diversity in people with ASD spectrum in the context of the concept of their own life authorship. Neuro-diversity means population differentiation of properties of the central nervous system which translates into cognitive and emotional differentiation of the population. The aim of the study is to review the literature on the relationship between authorship of one's own life, neuro-diversity and ASD spectrum disorders. The method used in this study is a literature review with special emphasis on Polish literature. The clinical picture of ASD spectrum is diverse. Among people with ASD there are both independent and those requiring 24-hour supervision. People with autism are said to be well and badly functioning. High-functioning individuals with autism are capable of self-determination as opposed to those with more severe autism who require care and community support. Among people with ASD, there is a large neuro-diverse clinical picture. A large proportion of people are capable of self-determination and of creating their own lives.

Keywords:

autism, neurodiversity, authorship of one’s own life by people with disabilities

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Podlecka, M., Sipowicz, K., & Pietras, T. (2020). The importance of the concept of neuro-diversity for the authorship of the lives of people with autism spectrum. Pedagogical Forum, 10(2), 107–120. https://doi.org/10.21697/fp.2020.2.08

Cited by / Share

References

Armstrong T. (2010). Neurodiversity. Discovering the extraordinary gifts of autism, ADHD, dyslexia and other brain differences. Cambridge: Da Capo Press.
Google Scholar

Blume H. (1998). Neurodiversity. On the neurological underpinnings of geekdom, dostępny na:https://www.theatlantic.com/magazine/archive/1998/09/neurodiversity/305909/ (otwarty: 31.03.2020).
Google Scholar

Głodkowska J. (2014a). Autorstwo życia a niepełnosprawność – ponawiane odczytywanie idei normalizacji. „Człowiek–Niepełnosprawność–Społeczeństwo”, 1(23), s. 75–97. DOI: https://doi.org/10.5604/17345537.1116718
Google Scholar

Głodkowska J. (2014b). Rozważania nad podmiotowością a niepełnosprawność – u źródeł współczesnego ujęcia i w perspektywie interdyscyplinarnej. „Człowiek–Niepełnosprawność–Społeczeństwo”, 2(24), s. 91–109. DOI: https://doi.org/10.5604/17345537.1126294
Google Scholar

Głodkowska J. (2014c). Być podmiotem i stawać się autorem swojego życia – paradygmat wsparcia w przygotowaniu osób z niepełnosprawnością do budowania własnej tożsamości i wzbogacania dobrostanu. „Człowiek–Niepełnosprawność–Społeczeństwo”, 4(26), s. 29–44. DOI: https://doi.org/10.5604/17345537.1140747
Google Scholar

Głodkowska J. (2015). Autorstwo własnego życia osoby z niepełnosprawnością – konceptualizacja w perspektywie dobrostanu, podmiotowości, optymalnego funkcjonowania i wsparcia. W: Personalistyczne ujęcie fenomenu niepełnosprawności. Głodkowska J. (red.). Warszawa: Wydawnictwo APS, s. 110–134.
Google Scholar

Głodkowska J., Gosk U. (2018). Autorstwo własnego życia osoby z niepełnosprawnością (AWŻ-OzN) – od źródeł i konstruktu teoretycznego do projektowania etapów i procedur badawczych. W: Tradycja i współczesność pedagogiki specjalnej w tworzeniu społeczeństwa dla wszystkich. Głodkowska, J., Sipowicz, K., Patejuk-Mazurek, I. (red.). Warszawa: Wydawnictwo APS, s. 500–518.
Google Scholar

Grandin T. (2017). Mózg autystyczny. Podróż w głąb niezwykłych umysłów. Kraków: Copernicus Center.
Google Scholar

Krause A. (2010). Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Kryteria diagnostyczne DSM-5. (2015). Gałecki P., Święcicki Ł. (red.) Wrocław: Edra Urban & Partner.
Google Scholar

Mead M. (1986). Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa. Dorastanie na Nowej Gwinei. Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Ortega F. (2009). The cerebral subject and the challenge of neurodiversity. „BioSocieties”, 4(4), s. 425–445. DOI: https://doi.org/10.1017/S1745855209990287
Google Scholar

Pągowska M. (2018). Paradygmat podmiotowości w pedagogice specjalnej – rozważania w kontekście autonomii, samostanowienia i autorskiego życia osób z niepełnosprawnością. W: Tradycja i współczesność pedagogiki specjalnej w tworzeniu społeczeństwa dla wszystkich. Głodkowska, J., Sipowicz, K., Patejuk-Mazurek, I. (red.). Warszawa: Wydawnictwo APS , s. 451–468.
Google Scholar

Pisula E. (2018). Autyzm. Przyczyny, symptomy, terapia. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Google Scholar

Rajewski A. (2011). Całościowe zaburzenia rozwojowe. W: Psychiatria. T. 2. Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.). Wrocław: Edra Urban & Partner, s. 591–598.
Google Scholar

Robertson S. M. (2010). Neurodiversity, quality of life and autistic adults: shifting research and professional focuses onto real-life challenges. „Disability Studies Quarterly”, 30(1), dostępny na: https://dsq-sds.org/article/view/1069/1234 (otwarty: 31.03.2020).
Google Scholar

Schaffer H. R. (2009). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Silberman S. (2017). Neuroplemiona. Dziedzictwo autyzmu i przyszłość neuroróżnorodności. Białystok: Wydawnictwo Vivante.
Google Scholar

Sipowicz K., Pietras T. (2017). Wprowadzenie do pedagogiki inkluzyjnej (włączającej). Wrocław: Wydawnictwo Continuo.
Google Scholar

Verhoeff B. (2012). What is thing called autism? A critical analysis of the tenacious search for autism’s essence. „Biosocieties”, 7(4), s. 410–432. DOI: https://doi.org/10.1057/biosoc.2012.23
Google Scholar

Wujcik R., Porzycka A., Witusik A., Pietras T. (2010). Neurorozwojowa hipoteza autyzmu. W: Autyzm – epidemiologia, diagnoza i terapia. Pietras T., Witusik A., Gałecki, P. (red.). Wrocław: Wydawnictwo Continuo, s. 31–74.
Google Scholar

Marlena Podlecka

https://orcid.org/0000-0002-2213-374X

Affiliation:

Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Marlena Podlecka – mgr, asystent naukowy w Klinice Nerwic, Zaburzeń Osobowości i Odżywiania, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Wybrane publikacje: (współautor: Sipowicz K.). (2018). Kynoterapia dzieci z trudnościami emocjonalnymi. W: Dzieci z trudnościami poznawczymi i emocjonalnymi w młodszym wieku E. Śmiechowska-Petrovskij, E. Kwiatkowska (red.). ; (współautor: Sipowicz K. (2019). Niepełnosprawność intelektualna a ADHD – wzajemne uwarunkowania. W: ADHD. Wybrane zagadnienia diagnozy i terapii. Sipowicz K., Witusik A., Pietras T. (red.), s. 55–78. Adres korespondencyjny: Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa. Adres e-mailowy: mpodlecka@ipin.edu.pl

Kasper Sipowicz

https://orcid.org/0000-0001-7384-2899

Affiliation:

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Kasper Sipowicz – doktor, adiunkt w Katedrze Interdyscyplinarnych Studiów nad Niepełnosprawnością, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie. Wybrane publikacje: (współautor: Najbert E., Pietras T.). (2016). Dogoterapia. Terapia z udziałem psa. Podstawy kynopedagogiki; (współautor: Pietras T.). (2017). Wprowadzenie do pedagogiki inkluzyjnej (włączającej); Tradycja i współczesność pedagogiki specjalnej w tworzeniu społeczeństwa dla wszystkich. (2018). Adres korespondencyjny: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, ul. Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa. Adres e-mailowy: ksipowicz@aps.edu.pl.

Tadeusz Pietras

https://orcid.org/0000-0003-1771-3819

Affiliation:

Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Tadeusz Pietras – dr hab. n. med., prof. IPiN. Kierownik II Kliniki Psychiatrycznej, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Wybrane publikacje: (współautor: Witusik A., Gałecki P.). (red.) Autyzm. Epidemiologia, diagnoza i terapia. (2010); (współautor: Sipowicz). K., (2017). Wprowadzenie do pedagogiki inkluzyjnej (włączającej); (współautor: Sipowicz,K., Witusik A. (red.) (2019). ADHD. Wybrane zagadnienia diagnozy i terapii. Adres korespondencyjny: Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa. Adres e-mailowy: tpietras@ipin.edu.pl.