Przemiany architektury kościoła parafialnego w Koźlu od schyłku XIII do końca XVI wieku

Andrzej Legendziewicz; Andrzej Peszko

doi:10.21697/sc.2023.30.1.6

Published: 2023-11-06

Vol. 30 No. 1 (2023)

Architectural transformations of the parish church at Koźle from the late 13th to the end of the 16th century

Andrzej Legendziewicz

, Andrzej Peszko

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.6

Abstract

This article presents the results of research on the parish church of St. Sigismund and St. Hedwig of Silesia at Koźle. The introduction presents an analysis of scarce written and iconographic sources and discusses the existing literature. On the basis of architectural research, a comparative analysis, and information from 1293, the oldest parts were separated, including the two-bay chancel whose construction was set in the second half of the 13th century. The date of the transfer of the temple's patronage to the Order of the Knights Hospitaller of St John in Jerusalem remains unknown; it may have taken place in the first half of the 14th century. This dating is confirmed by a reference to the chapel of the Blessed Virgin Mary of 1323. The first mention of a commandery does not come until 1392. It is likely that the chapel may have been built on the south side of the choir in the first half of the 14th century, with the chancel being enlarged slightly later. The pseudo-hall three-nave body with a tower was probably erected in the second half of the 15th century. The sgraffito decoration of the facade, the rebuilding of the Blessed Virgin Mary Chapel and the tower roof were funded by Jan von Oppersdorff around 1570.

Keywords:

Architecture, Silesia, church, Middle Ages, Hospitallers, Koźle

Most read articles by the same author(s)

Andrzej Legendziewicz, The medieval architecture of the parish church in Głubczyce from the second half of the 13th century to the beginning of the 16th century , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 27 No. 2 (2020)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Legendziewicz, A., & Peszko, A. (2023). Architectural transformations of the parish church at Koźle from the late 13th to the end of the 16th century. Saeculum Christianum. Historical Writings, 30(1), 84–98. https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.6

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Architektura gotycka w Polsce, t. 2, red. T. Mroczko, M. Arszyński, Warszawa 1995.
Google Scholar

Codex diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte 1338-1342, red. K. Wutke, E. Randt, Breslau 1925.
Google Scholar

Die Reisebilder Pfalzgraf Ottheinrichs aus den Jahren 1536/37. Von seinem Ritt von Neuburg a.d. Donau über Prag nach Krakau und zurücküber Breslau, Berlin, Wittenberg und Leipzig nach Neuburg. Kommentarband, red. A. Marsch, J. H. Biller, F-D. Jacob, Weißenhorn 2001.
Google Scholar

Gach P., Kasata zakonów na Śląsku pruskim w latach 1810-1811, „Roczniki Humanistyczne”, 26/1978, z. 2, s. 233-248.
Google Scholar

Gröger J., Kirchen, Klöster und Kapellen in der Stadt und ehemaligen Festung Cosel: eine historische Studie, Görlitz 2004.
Google Scholar

Heś R., Joannici na Śląsku w średniowieczu, Kraków 2007.
Google Scholar

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce – Województwo Opolskie, powiat kozielski, t. 7, z. 5, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1965.
Google Scholar

Kędzierzyn-Koźle. Monografia miasta, red. E. Nycz, Instytut Śląski w Opolu, Opole 2001.
Google Scholar

Kościół św. Zygmunta i św. Jadwigi Ślaskiej. Katholische Pfarrkirche. Kirche St. Sigismund u. St. Hedwig,, https://polska-org.pl/529990,Kedzierzyn_Kozle,Kosciol_sw_Zygmunta_i_sw_Jadwigi_Slaskiej.html (dostęp: 15.12.2021).
Google Scholar

Kościół św. Zygmunta i św. Jadwigi Ślaskiej, https://fotopolska.eu/Kedzierzyn-Kozle/b17300,Kosciol_sw_Zygmunta_i_sw_Jadwigi_Slaskiej.html (dostęp: 15.12.2021).
Google Scholar

Kriegsarchiv Wiedeń.
Google Scholar

Legendziewicz A., Wczesnogotycki kościół parafialny w Grodkowie i jego przekształcenia w okresie późnego średniowiecza, „Czasopismo Techniczne. A, Architektura = Technical Transactions. A, Architecture”, 108/2011, z. 7-A, s. 405-422.
Google Scholar

Legendziewicz A., Średniowieczna komturia Rycerskiego Zakonu Szpitalników św. Jana z Jerozolimy (Joannitów) w Tyńcu nad Ślęzą, „Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej”, Seria: Monografia nr 425, s. 187-208.
Google Scholar

Legendziewicz A., Gotycka architektura kościoła parafialnego w Dzierżoniowie i jej przekształcenia do połowy XVI wieku, w: Dziedzictwo architektoniczne. Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych, red. E. Łużyniecka, Wrocław 2017, s. 110-124.
Google Scholar

Legendziewicz A., Średniowieczny budynek komturii Rycerskiego Zakonu Szpitalników św. Jana z Jerozolimy (Joannitów) w Grobnikach, „Kwartalnik Opolski”, 2018, nr 2-3, s. 71-86.
Google Scholar

Legendziewicz, A. „Dwie Wieże” – Zamek książęcy w Koźlu od II połowy XIII do początków XX wieku, w: Wielkie murowanie. Zamki w Polsce za Kazimierza Wielkiego, red. A. Bocheńska, P. Mrozowski, Warszawa 2019, s. 253-271.
Google Scholar

Legendziewicz A., Średniowieczna architektura kościoła parafialnego w Głubczycach od II połowy XIII do początków XVI wieku, „Saeculum Christianum”, 27/2020, nr 2, s. 46-59. DOI: https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.2.4
Google Scholar

Legendziewicz A., Gotycka architektura kościoła kolegiackiego w Głogówku i jej przekształcenia do schyłku XVIII wieku, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation”, 66/2021, s. 48-64.
Google Scholar

Lutsch H., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, t. 2, Breslau 1886.
Google Scholar

Lutsch H., Die Verzeichniss der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien. Der Kunstdenkmäler Regierung.-Bezirks Oppeln, t. 4, Breslau 1894.
Google Scholar

Mapa Śląska z 1561 roku, https://e-dolnyslask.info/wp-content/uploads/2020/11/mapa-slaska-1561-martin-helwig.jpg (dostęp: 15.12.2021).
Google Scholar

Markgraf H., Die Rechnungüber Peterspfennig im Archidiakonat Oppeln 1447, Breslau 1892.
Google Scholar

Monumenta Poloniae Vaticana, Acta Camerae Apostolicae, t. 1: 1207-1344, Academiae Litterarum Cracoviensis, Kraków 1913.
Google Scholar

Pilch J., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2006.
Google Scholar

Rajman J., Dzieje Koźla na tle okolicznych osad w okresie średniowiecza, w: Kędzierzyn-Koźle. Monografia miasta, red. E. Nycz, Opole 2001, s. 21-39.
Google Scholar

Schenkluhn W., Architektur der Bettelorden. Die Baukunst der Dominikaner und Franziskaner in Europa, Darmstadt 2000.
Google Scholar

Schlesisches Urkundenbuch, t. 6, red. W. Irgang, H.Appelt, J.J. Menzel, Köln-Weimar-Wien 1998.
Google Scholar

Schoenaich, G., Stadt und Festung Cosel ihre. Plangestaltung und ihr Aufbau, „Der Oberschlesier“ Oppeln 1933.
Google Scholar

Statni Ustredni Archiv v Praze, Rad Maltezsky-Spisy.
Google Scholar

Stelmach R., Katalog śląskich dokumentów joannickich przechowywanych w Narodowym Archiwum w Pradze, Wrocław 2012.
Google Scholar

Starnawska M., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 1999.
Google Scholar

Weltzel A., Geschichte der Stadt, Herrschaft und ehemaligen Festung Kosel: nach Urkundenund amtlichen Acktenstücke, Kosel 1888.
Google Scholar

Wernher F.B., Scenographia urbium Silesiae, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, sygn 2468-IV.B.
Google Scholar

Wernher F.B., Silesia in Compendio seu Topographia das ist Praesentatio und Beschreibung des Herzogthums Schlesiens [...] Pars I, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, sygn 15414 IV F 113 b wol. 1.
Google Scholar

Andrzej Legendziewicz

https://orcid.org/0000-0002-9228-296X

Andrzej Peszko

https://orcid.org/0000-0002-8813-9896

Bio Statement (e.g., department and rank)

Andrzej Peszko – dr nauk hum. w zakresie historii, Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, najważniejsze zainteresowania badawcze: historia Kościoła na Śląsku, zakony w średniowieczu i epoce nowożytnej, sekularyzacja 1810 r., historia architektury, historia sztuki śląskiej