Wartość historyczna więziennych listów biskupa Czesława Kaczmarka do prymasa Stefana Wyszyńskiego (1951–1953)

Ryszard Gryz

doi:10.21697/sc.2023.30.2.20

Published: 2023-12-31

Vol. 30 No. 2 (2023)

The historical value of Bishop Czesław Kaczmarek’s prison letters to Primate Stefan Wyszyński (1951-1953)

Ryszard Gryz

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.2.20

Abstract

The article attempts to assess the substantive value of nineteen prison letters from Bishop Czesław Kaczmarek to Primate Stefan Wyszyński. They did not reach their addressee but rather fell into the hands of investigators of the communist security apparatus between his arrest in January 1951 and the show trial of the hierarch in September 1953. The documents seized are authentic and the autobiographical information is reliable. The content includes a description of prison conditions, a list of charges, methods of investigation and fabrication of evidence, and the presentation of the bishop's defence strategy, as well as the evolution of his psycho-physical state. The bishop's correspondence with the primate will enable the analysis of archival sources from the protracted pseudo-evidence.

Keywords:

epistolography, prison letters, Stalinism, Bishop Czesław Kaczmarek, Primate Stefan Wyszyński

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Gryz, R. (2023). The historical value of Bishop Czesław Kaczmarek’s prison letters to Primate Stefan Wyszyński (1951-1953). Saeculum Christianum. Historical Writings, 30(2), 285–298. https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.2.20

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, IPN BU 01145/1, cz. 1-2; 01283/1027.
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, IPN BU 0330/233, t. 9, 31; IPN BU 0650/39/1-4.
Google Scholar

Czaczkowska E.K., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013.
Google Scholar

Ćwikła Ł., Przyczynek do antykościelnej działalności ks. Leonarda Świderskiego, „Łódzkie Studia Teologiczne”, 2013, t. 22, s. 33-44.
Google Scholar

Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2006.
Google Scholar

Gocel T., Duszpasterstwo w diecezji kieleckiej w latach II wojny światowej 1939-1945, Kielce 2012.
Google Scholar

Gryz R., Biskup kielecki Czesław Kaczmarek wobec komunistycznej dyktatury, w: Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”, red. R. Łatka, Warszawa 2020, s. 66-86.
Google Scholar

Gryz R., Państwo a Kościół w Polsce (1945-1956) na przykładzie województwa kieleckiego, Kraków 1999.
Google Scholar

Gryz R., Więzienna korespondencja biskupa Czesława Kaczmarka do prymasa Stefana Wyszyńskiego (1951-1953). Analiza źródłoznawcza, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2023, t. 120 (w druku).
Google Scholar

Jędraszewski M., Teczki na Baraniaka. Świadek, t. 1, Poznań 2009.
Google Scholar

Łabuszewski T., Listy donikąd? Grypsy członków konspiracji niepodległościowej jako źródło historyczne, w: Epistolografia w Polsce Ludowej (1945-1989). List i jego pochodne w systemie państwa komunistycznego. Studia i materiały, red. A.M. Adamus, B. Noszczak, Warszawa 2020, s. 97-120.
Google Scholar

Pasich D., Centralne Więzienie w Rawiczu i jego dwaj więźniowie: ksiądz doktor Piotr Oborski i ksiądz Zbigniew Gadomski, w: „Bić takiego wroga jak kler”. Osoby duchowne i zakonne w miejscach odosobnienia za żelazną kurtyną, red. M. Grądzka-Rejak, ks. J. Marecki, Kraków 2016, s. 132-149.
Google Scholar

Pasich D., Proces „zbrodniarzy z Wolbromia” w 1951 roku, w: Wiara i Niepodległość. Religijne i patriotyczne tradycje terenów diecezji sosnowieckiej (XIX-XX wiek), red. A. Dziurok, M. Trąba, Katowice–Sosnowiec–Warszawa 2019, s. 399-414.
Google Scholar

Peszko H., „A droga była niełatwa…”. Wspomnienia kieleckiego duchownego z lat 1910-1955, wstęp i oprac. R. Gryz, K. Święcich, Kielce–Warszawa 2022.
Google Scholar

Piątek P., Przestępcze wymuszenie zeznań w postępowaniach przygotowawczych prowadzonych przez organy bezpieczeństwa publicznego w latach 1944-1956. Studium kryminologiczno-prawne, Katowice–Warszawa 2018.
Google Scholar

Pleskot P., Sądy bezprawia. Wokół pokazowych procesów politycznych organizowanych w Warszawie (1944-1989), Warszawa 2020.
Google Scholar

Śledzianowski J., Ksiądz Czesław Kaczmarek biskup kielecki 1895-1963, Kielce 2008.
Google Scholar

Śledzianowski J., Pytania nad pogromem kieleckim, Kielce 1998.
Google Scholar

Tochman K.A., Samozwańczy oficer Zygmunt Augustowski. Z dziejów „Wachlarza”, Okręgu Wileńskiego AK i komunistycznej bezpieki, Rzeszów–Warszawa 2022.
Google Scholar

Wojciechowski D., Kapłani kieleccy więzieni i szykanowani w PRL (1945-1963), Kielce 2003.
Google Scholar

Wokół procesu biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka. Wspomnienia nazaretanki s. Izabelli Machowskiej, oprac. T. Domański, s. D. Kozieł CSFN, Kielce 2013.
Google Scholar

Wolsza T., Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje, Warszawa 2013.
Google Scholar

Wyszyński S., Pro memoria, t. 1: 1948-1952, red. P. Skibiński, Warszawa 2017.
Google Scholar

Wyszyński S., Pro memoria, t. 2: 1953, red. E.K. Czaczkowska, Warszawa 2017.
Google Scholar

Ryszard Gryz

ryszard.gryz@ujk.edu.pl
https://orcid.org/0000-0003-1629-5459

Affiliation:

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Ryszard Gryz (ur. 1963 r.) – historyk, dr hab., prof. w Instytucie Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Zajmuje się historią najnowszą Polski i historią Kościoła w XX wieku oraz działalnością pallotyńskiego Centrum Dialogu w Paryżu. Autor m.in. książek: Państwo a Kościół w Polsce 1945-1956 na przykładzie województwa kieleckiego, Kraków 1999; Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), [współautor Antoni Dudek], Kraków 2006; Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971-1980, Kielce 2007.