Problemy edukacji szkolnej na łamach czasopism dla katolików świeckich w Królestwie Polskim w latach 1905-1914

Aneta Bołdyrew; Renata Bednarz-Grzybek

doi:10.21697/sc.2025.32.2.18

Published: 2025-11-17

Vol. 32 No. 2 (2025)

Problems of School Education in the Pages of Periodicals for Lay Catholics in the Kingdom of Poland in the Years 1905-1914

Aneta Bołdyrew

, Renata Bednarz-Grzybek

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.18

Abstract

The aim of the article is to present the main issues of the debate on school education in the Catholic press in the Kingdom of Poland amidst the transformations in social life after the revolution of 1905. The query covered periodicals for lay Catholics: “Dzwonek Częstochowski,” “Myśl Katolicka,” “Polak-Katolik,” “Posiew,” “Prąd,” and “Przewodnik Katolicki.” The analysis concerns the most frequently discussed educational issues in these periodicals, including topics such as denominational versus non-denominational schools, popular education, and girls' education. Attention is given to how the social and national significance of religion was constructed in the context of education. The article discusses the directions of the debate regarding the role of religion in conceptualizing, supporting, and overseeing education within the realities of building a modern nation. Historical-pedagogical research methods and methods of press discourse analysis are employed.

Keywords:

modernity, education, Catholic press, Kingdom of Poland (1905–1914)

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Bołdyrew, A., & Bednarz-Grzybek, R. (2025). Problems of School Education in the Pages of Periodicals for Lay Catholics in the Kingdom of Poland in the Years 1905-1914. Saeculum Christianum. Historical Writings, 32(2), 238–250. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.18

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

„Dzwonek Częstochowski” (1905-1914).
Google Scholar

„Myśl Katolicka” (1905-1914).
Google Scholar

„Polak-Katolik” (1905-1914).
Google Scholar

„Posiew” (1905-1914).
Google Scholar

„Prąd” (1905-1914).
Google Scholar

„Przewodnik Katolicki” (1905-1914).
Google Scholar

Barańska A., Nowoczesny, nowoczesna religijność – przypadek Polski, w: Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań… Pamiętnik XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie, 18-20.09.2019. Od starożytności po wiek XIX, red. J. Pomorski, M. Mazur, t. 2, Warszawa–Lublin 2021, s. 398-419.
Google Scholar

Bołdyrew A., Wprowadzenie, w: Edukacja i wychowanie dzieci i młodzieży w czasopiśmiennictwie społeczno-kulturalnym Królestwa Polskiego w latach 1905-1918. Bibliografia adnotowana, cz. 1, red. R. Bednarz-Grzybek, A. Bołdyrew, M.M. Kacprzak, Łódź 2023, s. 17-18. DOI: https://doi.org/10.18778/8331-204-0
Google Scholar

Bołdyrew A., Bednarz-Grzybek R., Prasa katolicka w Królestwie Polskim w latach 1905-1914 wobec idei nowoczesnej oświaty i obywatelstwa, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2022, t. 118, s. 19-44. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.13095
Google Scholar

Bołdyrew A., Wałęga A., Edukacja zawodowa młodzieży a wyzwania modernizacji w dyskursie prasowym w Królestwie Polskim w latach 1905-1918, „Kwartalnik Pedagogiczny”, 2022, nr 1, s. 35-54. DOI: https://doi.org/10.31338/2657-6007.KP.2022-2.2
Google Scholar

Boruc A., Geografia i działalność wydawnictw katolickich w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, „Colloquia Litteraria”, 2013, nr 2, s. 87-107. DOI: https://doi.org/10.21697/cl.2013.2.04
Google Scholar

Edukacja i wychowanie dzieci i młodzieży w czasopiśmiennictwie społeczno-kulturalnym Królestwa Polskiego w latach 1905-1918. Bibliografia adnotowana, cz. 1, red. R. Bednarz-Grzybek, A. Bołdyrew, M.M. Kacprzak, Łódź 2023 .
Google Scholar

Kehoe S.K., Creating a Scottish Church: Catholicism, Gender and Ethnicity in Nineteenth-Century Scotland, Manchester 2010.
Google Scholar

Lewalski K., Kościół katolicki wobec społeczno-politycznej rzeczywistości lat 1905-1907, w: Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim i w Rosji, red. M. Przeniosło, S. Wiech, B. Szabat, Kielce 2005, s. 83-108.
Google Scholar

Mazur J., Tygodnik „Myśl Katolicka” (1908-1914): problemy religijne, społeczne i polityczne, Kraków 1994.
Google Scholar

Paczkowski A., Prasa w kulturze politycznej Drugiej Rzeczypospolitej: problemy i propozycje badawcze, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 1980, t. 19, nr 2, s. 49-62.
Google Scholar

Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX wieku. Materiały do katalogu, red. B. Lesisz, Cz. Drapińska, D. Olszewski, K. Marciniak, Warszawa–Lublin 1988.
Google Scholar

Raffery D., Religions and the history of education: a historiography, „History of Education”, 2012, t. 41, s. 41-56. DOI: https://doi.org/10.1080/0046760X.2011.640355
Google Scholar

Stolarczyk E., „Dzwonek Częstochowski": pierwsze pismo katolickie w Częstochowie, „Ziemia Częstochowska”, 2016, t. 42, s. 63-75. DOI: https://doi.org/10.16926/zc.2016.42.05
Google Scholar

Aneta Bołdyrew

https://orcid.org/0000-0002-6121-0816

Affiliation:

Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytet Łódzki Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Aneta Bołdyrew, dr hab. prof. UŁ, Zakład Historii Oświaty, Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii UŁ, historyczka i pedagożka. Główne zainteresowania badawcze: historia oświaty i wychowania, historia dzieciństwa i młodzieży, historia nauki.

Renata Bednarz-Grzybek

https://orcid.org/0000-0002-5033-9163

Affiliation:

Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Renata Bednarz-Grzybek, dr hab. prof. UMCS w Katedrze Metodologii Nauk Pedagogicznych, w Instytucie Pedagogiki UMCS w Lublinie, historyczka i pedagożka. Główne zainteresowania badawcze: historia oświaty i wychowania.