Problemy edukacji szkolnej na łamach czasopism dla katolików świeckich w Królestwie Polskim w latach 1905-1914

Aneta Bołdyrew; Renata Bednarz-Grzybek

doi:10.21697/sc.2025.32.2.18

Opublikowane: 2025-11-17

Tom 32 Nr 2 (2025)

Problemy edukacji szkolnej na łamach czasopism dla katolików świeckich w Królestwie Polskim w latach 1905-1914

Aneta Bołdyrew

, Renata Bednarz-Grzybek

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.18

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie głównych zagadnień dyskusji o edukacji szkolnej na łamach prasy katolickiej w Królestwie Polskim w warunkach przeobrażeń życia społecznego po rewolucji 1905 r. Kwerendą objęto czasopisma dla katolików świeckich: „Dzwonek Częstochowski”, „Myśl Katolicka”, „Polak-Katolik”, „Posiew”, „Prąd” i „Przewodnik Katolicki”. Przedmiotem analizy są najczęściej poruszane w periodykach problemy szkolnictwa, w tym kwestie szkoły wyznaniowej lub bezwyznaniowej, oświaty ludowej oraz edukacji dziewcząt. Zwrócono uwagę na konstruowanie społecznego i narodowego znaczenia religii w kontekście edukacji. Omówiono kierunki dyskusji o jej roli w konceptualizacji, wspieraniu i nadzorowaniu szkolnictwa w realiach budowania nowoczesnego narodu. Zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych oraz metody analizy dyskursu prasowego.

Słowa kluczowe:

nowoczesność, szkolnictwo, prasa katolicka, Królestwo Polskie (1905-1914)

Inne teksty tego samego autora

Aneta Bołdyrew, Monika Nawrot-Borowska, Silva rerum nowoczesnego dzieciństwa. Zalecenia dotyczące przedmiotów w otoczeniu dziecka w polskich poradnikach na początku XX w. , Saeculum Christianum. Pismo Historyczne: Tom 30 Nr 1 (2023)
Renata Bednarz-Grzybek, Uzdrowisko Busko-Zdrój w doniesieniach prasy zdrojowej (XIX/XX w.) , Saeculum Christianum. Pismo Historyczne: Tom 31 Nr 1 (2024)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Bołdyrew, A., & Bednarz-Grzybek, R. (2025). Problemy edukacji szkolnej na łamach czasopism dla katolików świeckich w Królestwie Polskim w latach 1905-1914. Saeculum Christianum. Pismo Historyczne, 32(2), 238–250. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.18

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

„Dzwonek Częstochowski” (1905-1914).
Google Scholar

„Myśl Katolicka” (1905-1914).
Google Scholar

„Polak-Katolik” (1905-1914).
Google Scholar

„Posiew” (1905-1914).
Google Scholar

„Prąd” (1905-1914).
Google Scholar

„Przewodnik Katolicki” (1905-1914).
Google Scholar

Barańska A., Nowoczesny, nowoczesna religijność – przypadek Polski, w: Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań… Pamiętnik XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie, 18-20.09.2019. Od starożytności po wiek XIX, red. J. Pomorski, M. Mazur, t. 2, Warszawa–Lublin 2021, s. 398-419.
Google Scholar

Bołdyrew A., Wprowadzenie, w: Edukacja i wychowanie dzieci i młodzieży w czasopiśmiennictwie społeczno-kulturalnym Królestwa Polskiego w latach 1905-1918. Bibliografia adnotowana, cz. 1, red. R. Bednarz-Grzybek, A. Bołdyrew, M.M. Kacprzak, Łódź 2023, s. 17-18. DOI: https://doi.org/10.18778/8331-204-0
Google Scholar

Bołdyrew A., Bednarz-Grzybek R., Prasa katolicka w Królestwie Polskim w latach 1905-1914 wobec idei nowoczesnej oświaty i obywatelstwa, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2022, t. 118, s. 19-44. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.13095
Google Scholar

Bołdyrew A., Wałęga A., Edukacja zawodowa młodzieży a wyzwania modernizacji w dyskursie prasowym w Królestwie Polskim w latach 1905-1918, „Kwartalnik Pedagogiczny”, 2022, nr 1, s. 35-54. DOI: https://doi.org/10.31338/2657-6007.KP.2022-2.2
Google Scholar

Boruc A., Geografia i działalność wydawnictw katolickich w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, „Colloquia Litteraria”, 2013, nr 2, s. 87-107. DOI: https://doi.org/10.21697/cl.2013.2.04
Google Scholar

Edukacja i wychowanie dzieci i młodzieży w czasopiśmiennictwie społeczno-kulturalnym Królestwa Polskiego w latach 1905-1918. Bibliografia adnotowana, cz. 1, red. R. Bednarz-Grzybek, A. Bołdyrew, M.M. Kacprzak, Łódź 2023 .
Google Scholar

Kehoe S.K., Creating a Scottish Church: Catholicism, Gender and Ethnicity in Nineteenth-Century Scotland, Manchester 2010.
Google Scholar

Lewalski K., Kościół katolicki wobec społeczno-politycznej rzeczywistości lat 1905-1907, w: Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim i w Rosji, red. M. Przeniosło, S. Wiech, B. Szabat, Kielce 2005, s. 83-108.
Google Scholar

Mazur J., Tygodnik „Myśl Katolicka” (1908-1914): problemy religijne, społeczne i polityczne, Kraków 1994.
Google Scholar

Paczkowski A., Prasa w kulturze politycznej Drugiej Rzeczypospolitej: problemy i propozycje badawcze, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 1980, t. 19, nr 2, s. 49-62.
Google Scholar

Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX wieku. Materiały do katalogu, red. B. Lesisz, Cz. Drapińska, D. Olszewski, K. Marciniak, Warszawa–Lublin 1988.
Google Scholar

Raffery D., Religions and the history of education: a historiography, „History of Education”, 2012, t. 41, s. 41-56. DOI: https://doi.org/10.1080/0046760X.2011.640355
Google Scholar

Stolarczyk E., „Dzwonek Częstochowski": pierwsze pismo katolickie w Częstochowie, „Ziemia Częstochowska”, 2016, t. 42, s. 63-75. DOI: https://doi.org/10.16926/zc.2016.42.05
Google Scholar

Aneta Bołdyrew

https://orcid.org/0000-0002-6121-0816

Afiliacja:

Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytet Łódzki Polska

Biogram

Aneta Bołdyrew, dr hab. prof. UŁ, Zakład Historii Oświaty, Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii UŁ, historyczka i pedagożka. Główne zainteresowania badawcze: historia oświaty i wychowania, historia dzieciństwa i młodzieży, historia nauki.

Renata Bednarz-Grzybek

https://orcid.org/0000-0002-5033-9163

Afiliacja:

Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska

Biogram

Renata Bednarz-Grzybek, dr hab. prof. UMCS w Katedrze Metodologii Nauk Pedagogicznych, w Instytucie Pedagogiki UMCS w Lublinie, historyczka i pedagożka. Główne zainteresowania badawcze: historia oświaty i wychowania.