Kościół katolicki wobec reform szpitalnictwa u schyłku I. Rzeczypospolitej

Tadeusz Srogosz

doi:10.21697/sc.2020.27.1.14

Published: 2020-09-30

Vol. 27 No. 1 (2020)

Kościół katolicki wobec reform szpitalnictwa u schyłku I. Rzeczypospolitej

Tadeusz Srogosz

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.1.14

Abstract

In individual cases of hospitals, we can see a far-reaching convergence of views, especially when this did not significantly affect the interests of groups or institutions. However, there were extremely fierce disputes over the proposals that undermined the monopolistic position of the Church and its income. During the Four-Year Sejm, anticlerical tendencies intensified. The Authorities of the Four-Year Sejm tried to solve the problem of hospital funds, repeatedly raised in the 18th century (and earlier), but – a.o., due to the resistance of some clergymen - they managed to gather only some information from hospital managers. The activities of the authorities with regard to the hospitals tentatively aimed at their medicalisation, whereas the Church, in its mainstream, adhered to inalterability of social care and opposed any interference or change.

Keywords:

Catholic Church, reforms, hospitals, end of the Polish-Lithuanian Commonwealth

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Srogosz, T. (2020). Kościół katolicki wobec reform szpitalnictwa u schyłku I. Rzeczypospolitej . Saeculum Christianum. Historical Writings, 27(1), 190–204. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.1.14

Cited by / Share

References

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Królestwa Polskiego, nr 151, 152, 208, 315.

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, tzw. Metryka Litewska, dz. VII, nr 20, 30, 84, 173; dz. IX, nr 29, 61.

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór Popielów, nr 110, 123, 124, 133.

Bartoszewicz J., Historya szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, Warszawa 1870.

Biblioteka im. Czartoryskich w Krakowie, nr 825, 890, 2334/II, 2348, 2349.

Biblioteka im. Ossolińskich we Wrocławiu, nr 1376/I, 2785/II, 4944/I.

Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, nr 129.

Czaja A., Lata wielkich nadziei. Walka o reformę państwa polskiego w drugiej połowie XVIII w., Warszawa 1992.

Drozdowski M., Podstawy finansowe działalności państwowej w Polsce, 1776-1793. Działalność budżetowa sejmu Rzeczypospolitej w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, Warszawa-Poznań 1975.

Dylągowa H., Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej (1764-1864), Lublin 1983.

„Gazeta Narodowa i Obca”, 1791, nr 89, s. 355-356.

Gordziejew J., Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie Sejmu Czteroletniego (1789-1792), Kraków 2010.

Głowacki J., Zwiększenie zaludnienia i poprawa zdrowotności w „Listach patriotycznych” Józefa Wybickiego na tle dążeń XVIII-wiecznej Europy, „Acta Universitatis Lodziensis”, 1990, Folia Historia 37, s. 81-106.

Nax J. F., Uwagi nad Uwagami, czyli obserwacje nad książką, która w roku 1785 wyszła pod tytułem „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego Kanclerza i Hetmana Wielkiego Koronnego”, Warszawa 1789.

Podgórska-Klawe Z., Od hospicjum do współczesnego szpitala. Rozwój historyczny problematyki szpitalnej w Polsce do końca XIX wieku, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981.

Podgórska-Klawe Z., Szpitale warszawskie 1388-1945, Warszawa 1975.

Protokół albo opisanie zaszłych czynności na Delegacji (1773-1775), Zagajenie trzecie, Warszawa 1775.

Protokół albo opisanie zaszłych czynności na Delegacji (1773-1775), Zagajenie czwarte, Warszawa 1776.

Protokół albo opisanie zaszłych czynności na Delegacji (1773-1775), Zagajenie szóste, Warszawa 1776.

Przymówienie się jaśnie wielmożnego jmci pana Kublickiego, posła inflantskiego w materyi podatku na sesji sejmowej dnia 27 januarii 1789 roku, Warszawa [b. r. w.].

Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kraków 1897.

Srogosz T., Kłopoty z konstytucją szpitalną z 177r roku, w: Najjaśniejsza Rzeczypospolita. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Stroynowskiemu, red. M. Durbas, Częstochowa 2019, s. 227-236.

Srogosz T., Między biologiczną egzystencją człowieka w dziejach a historią nauki, Częstochowa 2003.

Srogosz T., Między sejmem rządzącym a inicjatywami własnymi. Działalność komisji porządkowych cywilno-wojskowych w opiece społecznej i zdrowotnej do czerwca 1791 roku, w: Między Lwowem a Wrocławiem. Księga jubileuszowa Profesora Krystyna Matwijowskiego, red. B. Rok, J. Maroń, Toruń 2006, s. 693-704.

Srogosz T., Problemy sanitarno-zdrowotne w działalności administracji Rzeczypospolitej w okresie stanisławowskim, Łódź 1993.

Srogosz T., Zakres działań władz państwowych w szpitalnictwie Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1768-1794, „Prace Naukowe WSP w Częstochowie. Zeszyty Historyczne”, 1997, z. 3, s. 243-264.

Staniszewski P., Szpitalnictwo kościelne w archidiakonacie łęczyckim i łowickim do 1795 roku, Warszawa 2004.

Surdacki M., Opieka społeczna w Polsce do końca XVIII wieku, Lublin 2015.

Szarszewski A., Proces medykalizacji szpitali gdańskich, aspekty socjalne, prawne i ekonomiczne (1755-1874), Gdańsk 2007.

Uniwersał marszałków konfederackich do biskupów, szpitali i komisjów wojewódzkich o wyszukiwaniu funduszów i nadesłania informacji stanom sejmującym, „Dziennik Handlowy i Ekonomiczny”, 4/1790, cz. 8, s. 617-619.

Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 10, Warszawa 1913.

Volumina Legum, t. 8, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860.

Volumina Legum, t. 9, Kraków 1889.

Volumina Legum, t. 10: Konstytucje sejmu grodzieńskiego z 1793 roku, wyd. Z. Kaczmarczyk, Poznań 1952.

Wybicki J., Listy patriotyczne, oprac. K. Opałek, Wrocław 1955.

Zahorski A., Centralne instytucje policyjne w Polsce w dobie rozbiorów, Warszawa 1959. Google Scholar

Tadeusz Srogosz

http://orcid.org/0000-0002-1964-8232

Affiliation:

Instytut Historii Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Prof. dr hab. Tadeusz Srogosz jest pracownikiem Instytutu Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Jego zainteresowania naukowo-badawcze koncentrują się wokół dziejów opieki społecznej i zdrowotnej, historii administracji nowożytnej, historii wojskowości staropolskiej, dziejów prawobrzeżnej Ukrainy w XVII-XVIII w., historii historiografii.