Zapomniane wiejskie nowożytne cmentarze Podlasia - stan badań a perspektywy badawcze

Joanna Wawrzeniuk

doi:10.21697/sc.2021.28.1.10

Published:

Vol. 28 No. 1 (2021)

Zapomniane wiejskie nowożytne cmentarze Podlasia - stan badań a perspektywy badawcze

Joanna Wawrzeniuk

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.1.10

Abstract

The article discusses issues related to the research on modern rural cemeteries in Podlasie. The paper examines the results of a study of modern Podlasie cemeteries in the following localities: Dąbrówki, Kleosin, Koźliki, Mościcha, Nowodworce, Pajewo, Tykocin and Zbucz. In spite of incomplete information in various written and cartographic sources, rural cemeteries provide a starting point for investigating the regional funerary rites and rituals, they offer an opportunity to learn about the structure of the rural population, kinship of the buried individuals, the mortality of adults and adolescents, describe palaeopathology, and determine the economic and social status of the deceased.

Keywords:

Podlasie, modern cemeteries, archaeological research, funeral culture

Most read articles by the same author(s)

Joanna Wawrzeniuk, Natalia Poczobut, Leonid Koledinskij , The history of the manor and castle of Berezowiec of the Kmita Stretowicz family in the light of written sources between the 16th and the first half of the 17th centuries, and archaeological research (part 1) , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 30 No. 2 (2023)
Joanna Wawrzeniuk, Natalia Poczobut, Leonid Koledinskij, The history of the Berezowiec manor and castle of the Kmita Stretowicz family in the light of written sources from the 16th – first half of the 17th century and archaeological research (part 2) , Saeculum Christianum. Historical Writings: Vol. 31 No. 1 (2024)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Wawrzeniuk, J. (2021). Zapomniane wiejskie nowożytne cmentarze Podlasia - stan badań a perspektywy badawcze . Saeculum Christianum. Historical Writings, 28(1), 133–148. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.1.10

Cited by / Share

References

Summariusz transakcji kościoła Częstoborowskiego, Biblioteka PAN w Kórniku, rkp. 1735, k. 7v.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD), Zbiór kartograficzny, sygn. 134-2: Starostwo Suraskie, 1761 (12 arkuszy).
Google Scholar

Dučyc L., Klimkovič I., Sakral’naja geagrafija Belarusi, Minsk 2011.
Google Scholar

Dziobek-Romański J., Cmentarze – zarys regulacji historycznych, prawnych i kanonicznych, „Rocznik Historyczno-Archiwalny”, 13/1999, s. 3-32.
Google Scholar

Filimoniuk L., Zbucz-wieś ze starożytną metryką, „Nad Buhom i Narvoju”, 3/2003, s. 39-40, http://nadbuhom.pl/art_0741.html (dostęp: 10.11.2019).
Google Scholar

Jackowski A., Kilka truizmów na temat śmierci, kultury ludowej i sposobu patrzenia na jej wytwory, „Polska Sztuka Ludowa, Konteksty”, 1986, t. 40, nr 1-2, s. 3-8.
Google Scholar

Jemielity W., Cmentarze w diecezji augustowskiej czyli sejneńskiej, „Prawo Kanoniczne”, 37/1994, nr 3-4, s. 267-284.
Google Scholar

Karbownik H., Ofiary „iura stolae” na ziemiach polskich w latach 1285-1918, Lublin 1995.
Google Scholar

Kiersnowska T., Chrzty, śluby i pogrzeby poza kościołem i cmentarzem parafialnym (kilka przykładów), „Przeszłość Demograficzna Polski”, 12/1980, s. 175-176.
Google Scholar

Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 52: Białoruś-Polesie, Warszawa 1984.
Google Scholar

Kolbuszewski J., Cmentarze, Wrocław 1996.
Google Scholar

Krasnodębski D., Olczak H., Problemy datowania nekropoli kurhanowych na Podlasiu: przykład cmentarzyska w Koźlikach nad Narwią. Elementy wczesnośredniowiecznych rytuałów funeralnych i kultowych w dorzeczu górnej Narwi w IX-XIII wieku: nowe badania i analizy wcześniej pozyskanych źródeł, w: Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim, red. A. Buko, Warszawa 2019, s. 90-94.
Google Scholar

Krasnodębski D., Wstępne sprawozdanie z badań przeprowadzonych na stanowisku Zbucz, st. 3, AZP 45-98/4. Grodzisko wczesnośredniowieczne, Białystok 2003, maszynopis w archiwum WUOZ w Białymstoku.
Google Scholar

Krasnodębski D., Wstępne sprawozdanie z badań przeprowadzonych na stanowisku Zbucz, st. 3, AZP 45-98/4. Grodzisko wczesnośredniowieczne, Białystok 2004, maszynopis w archiwum WUOZ w Białymstoku.
Google Scholar

Krasnodębski D., Wstępne sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych na stanowisku Zbucz, st. 3, AZP 45-98/4, woj. podlaskie, Białystok 2010, maszynopis w archiwum WUOZ w Białymstoku.
Google Scholar

Maciszewski R., Charakterystyka znalezisk sepulkralnych, w: Opracowanie wyników badań przeprowadzonych na stan. Pajewo 45, red. B. Zgodziński, Łódź 2012, s. 23-204.
Google Scholar

Maroszek J., Tęgowski J., Pogranicze polsko-rusko-litewskie, w: Historia województwa podlaskiego, red. A. Dobroński, Białystok 2010, s. 19-37.
Google Scholar

Matus I., Lud nadnarwiański, Białystok 2000.
Google Scholar

Michaluk D., Z dziejów Narwi i okolic. W 480 rocznicę nadania prawa chełmińskiego 1514-1994, Białystok-Narew 1996.
Google Scholar

Mioduszewska A., Umieralność w Polsce północno-wschodniej w drugiej połowie XVIII wieku i w pierwszej połowie XIX wieku. Przyczynek do analizy socjo-demograficznej, w: Choroba i śmierć w perspektywie społecznej w XIII-XXI wieku, red. D. K. Chojecki, E. Włodarczyk, Warszawa 2010, s. 171-186.
Google Scholar

Pałka P., Cmentarze, w: Encyklopedia Katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1989, s. 517-521.
Google Scholar

Pawlata L., Ratownicze badania wykopaliskowe na odcinku km 22+170 do 22+250 m w miejsc. Mościcha, gm. Dąbrowa Białostocka, podczas realizacji inwestycji „Budowa wraz z rozbudową drogi wojewódzkiej nr 673 wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi i niezbędną infrastrukturą na odcinku Dąbrowa Białostocka-Sokółka wraz z obejściami miejscowości”, Białystok 2017, maszynopis w archiwum WUOZ w Białymstoku.
Google Scholar

Pawlata L., Wczesnonowożytny cmentarz w miejscowości Mościcha. Sidry w świetle źródeł archeologicznych, „Biuletyn Konserwatorski”, 2018, nr 24, s. 119-135.
Google Scholar

Pokrovskij F. V., Archaeologičeskaja karta grodnenskoj gubernii, Vilna 1895.
Google Scholar

Rudnicki Z., Konteksty tanatyczne kultury ludowej, w: Twórczość ludowa, niech się pod strzechą nie chowa! Szanse i zagrożenia dla przetrwania dorobku naszych przodków w dobie postępującej globalizacji, red. K. Sawicki, Czeremcha 2011, s. 63-71.
Google Scholar

Sawicki J., Concilia Poloniae. Źróda i studia krytyczne, t. 2: Synody diecezji łuckiej i ich statuty, Warszawa 1949.
Google Scholar

Sikora S., Cmentarz. Antropologia pamięci. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, 1986, t. 40, nr 1-2, s. 57-68.
Google Scholar

Słownik nazw miejscowych regionu Puszczy Białowieskiej na przykładzie wybranych wsi z gmin: Bielsk Podlaski, Czyże, Dubicze Cerkiewne, Hajnówka, Kleszczele, Narew, Narewka, Orla, red. M. Stepaniuk, L. Filimoniuk, Puchły 2007.
Google Scholar

Sokół M., Wróbel W., Kościół i parafia pw. Bożego Ciała w Surażu. Monografia historyczna do 1939 r., Suraż 2010.
Google Scholar

Spiss A., Wiejskie cmentarze w Polsce, w: Śmierć – przestrzeń – czas – tożsamość w Europie Środkowej około roku 1900. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 8-10 grudnia 1996, red. naukowa K. Grodziska, J. Purchla, Kraków 2002, s. 215-234.
Google Scholar

Straczuk J., Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi, Wrocław 2006.
Google Scholar

Wawrusiewicz A., Wstępne sprawozdanie z badań archeologicznych realizowanych w 2018 roku na cmentarzysku nowożytnym odkrytym w Nowodworcach, gm. Wasilków, woj. podlaskie podczas realizacji inwestycji; „Budowa i rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 676 wraz z drogowymi obiektami inżynierskim i niezbędną infrastrukturą techniczną na odcinku Białystok-Supraśl wraz z obejściem m. Ogrodniczki i m. Krasne”, Białystok 2018, maszynopis w archiwum WUOZ w Białymstoku.
Google Scholar

Wawrzeniuk J., Opracowanie wyników z ratowniczych badań archeologicznych cmentarzyska szkieletowego w miejscowości Kleosin, st. 1, gm. Juchnowiec Kościelny, woj. podlaskie. AZP 38-86/-, Białystok 2013, maszynopis w archiwum WUOZ w Białymstoku.
Google Scholar

Wawrzeniuk J., Sprawozdanie wstępne z archeologicznych badań ratowniczych cmentarzyska szkieletowego w miejscowości Dąbrówki, st. 11, gm. Wasilków, woj. podlaskie, AZP 35-87/25 – nazwa lokalna „Cygańska Brama”, Białystok 2019, maszynopis w archiwum WUOZ w Białymstoku.
Google Scholar

Wiślicz T., Ile kosztował pogrzeb chłopa w Polsce XVII-XVIII wieku (i kto za to płacił)?, w: Wesela, chrzty i pogrzeby w XVI-XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001, s. 273-286.
Google Scholar

Wiślicz T., Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku, Warszawa 2001.
Google Scholar

Joanna Wawrzeniuk

http://orcid.org/0000-0002-2157-3559

Affiliation:

Instytut Archeologii Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr Joanna Wawrzeniuk – adiunkt w Instytucie Archeologii WNHS UKSW. Zajmuje się archeologią średniowiecza, wierzeniami i obrzędowością pogrzebową dawnych Słowian.