Holokaust i odrodzenie. Metamorfozy koloru w malarstwie artysty żydowskiego – Ocalonego Aleksandra Bogena (1916-2010). Wybrane przykłady

Magdalena Tarnowska

doi:10.21697/sc.2021.28.spec.12

Published:

No. 28 (2021)

Holocaust and Rebirth: Metamorphoses of Colors in the Work of Jewish Artis-Holocaust Survivor Aleksander Bogen (1916-2010)

Magdalena Tarnowska

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.spec.12

Abstract

According to my research, between 1946 and 1950 in Poland, there were about 40 active visual artists who were Holocaust survivors. One of them was Alexander Bogen (1916-2010) from Vilnius. A partisan, he participated in the action of rescuing people from the ghetto. He spent the years 1947-1951 in Łódź. He emigrated to Israel, where he is considered one of the most prominent colorists. Although Bogen didn not intend to take up the Holocaust as his subject, one could find its symbolical representations in his oeuvre. The most significant include a group of partisans, a girl with a doll, and a family deported from the ghetto. An analysis of his painting in the context of the Holocaust experience depicted in the said motifs enables us to describe the process of the sublimation of Bogen’s Holocaust trauma through metamorphoses of form, meaning, and color.

Keywords:

Holocaust art, Alexander Bogen, colorism, metamorphosis, revival, Holocaust iconography, painting

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Tarnowska, M. (2021). Holocaust and Rebirth: Metamorphoses of Colors in the Work of Jewish Artis-Holocaust Survivor Aleksander Bogen (1916-2010). Saeculum Christianum. Historical Writings, (28), 158–175. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.spec.12

Cited by / Share

References

Amishai-Maisels Z., The Influence of the Holocaust on the Visual Arts, Oxford 1993.
Bogen A., Amishai-Maisels Z., Alexander Bogen, Israel 2005.
Cała A., Ochrona bezpieczeństwa fizycznego Żydów w Polsce powojennej. Komisje Specjalne przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce, Warszawa 2014.
Ćwiakowska A., Spacer z Aleksandrem Bogenem, „Nowiny Kurier”, Tel Awiw 1948, z 28 XII, s. 3.
Datner H., Po Zagładzie. Społeczna historia żydowskich domów dziecka, szkół, kół studentów w dokumentach Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, Warszawa 2016.
Engelking B., Na łące popiołów: ocaleni z Holokaustu, Warszawa 1993.
Engelking B., Zagłada i pamięć: doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, Warszawa 1994.
Epsztein T., Wstęp, w: Inwentarz Archiwum Wydziału Statystyki i Ewidencji Centralnego Komitetu Żydów w Polsce 1945-1950, Warszawa 2019, s. 2-13.
Gadowska I., Żydowscy malarze w Łodzi w latach 1880-1919, Warszawa 2010.
Gelbart S., Wystawa obrazów J. Muszkietowej i Al. Bogena, „Mosty”, 1948, nr 32, s. 3.
Gelbart S., Zbiorowa wystawa plastyków żydowskich, „Mosty – Nasze Słowo”, 1949, nr 41, s. 7.
Grabski A., Centralny Komitet Żydów w Polsce (1944–1950). Historia polityczna, Warszawa 2015.
Grygiel T., Wystawa zbiorowa Grupy Artystów Żydów w Łodzi, „Nasze Słowo”1948, nr 2, s. 6.
Grynberg M., Żydowska spółdzielczość pracy w Polsce w latach 1945-1949, Warszawa 1986.
H., Zbiorowa wystawa plastyków żydowskich, „Mosty”, 1949, nr 41, s. 7.
Hornowa E., Powrót Żydów polskich z ZSRR oraz działalność opiekuńcza Centralnego Żydowskiego Komitetu Żydów w Polsce, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 1982, nr 1-2, s. 105-122.
Kacprzak D., Kolekcje ziemi obiecanej: zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880-1939, Warszawa 2015.
Kendziorek P., Program i praktyka produktywizacji Żydów polskich w działalności CKŻP, Warszawa 2016.
Kersten K., Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974.
Malinowski J., Malarstwo i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2000.
Malinowski J., Katalog dzieł artystów polskich i żydowskich z Polski w muzeach Izraela, Warszawa 2018.
Melchior M., Zagłada a tożsamość, Warszawa 2004.
Mendelsohn A., Behold the Man: Jesus in Israeli Art, Jerusalem 2007.
Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Zbiory artystyczne, Warszawa 1995.
Olejnik L., Polityka narodowościowa Polski w latach 1944-1960, Łódź 2003.
„Opinia”, 1947, nr 11, s. 9.
Piątkowska R., Między Ziemiańską a Montparnasse’em, Warszawa 2004.
Rajner M., Chagall’s ‘Jew in Bright Red’, “Ars Judaica: The Bar-Ilan Journal of Jewish Art”, 2008, t. 4, s. 61-80.
Rajner M., The Iconography of the Holy Family in Chagall’s 1909-1910 Works, w: Interaction between Judaism and Christianity in History, Religion, Art and Literature, red. M. Poorthius, J. Schwartz, J. Turner, Leiden, Holland 2009, “Jewish and Christian Perspectives Series”, t. 17, s. 495-507.
Rosner A. M., Obraz społeczności ocalałych w Centralnej Kartotece Wydziału Ewidencji i Statystyki CKŻP, Warszawa 2018.
Rykała A., Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Łódź 2007.
Segev T., Siódmy milion. Izrael – piętno Zagłady, tłum. B. Gadowska, Warszawa 2012.
Styrna N., Zrzeszenie Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy w Krakowie 1931-1939, Kraków 2009.
Tarnowska M., Aleksander Bogen (1916-2010). Przemiany postawy w świetle twórczości i krytyki artystycznej z lat 1945-1951, w: Oblicza utopii, obłudy i zakłamania, t. 2, red. W. Łysiak, Poznań 2014, s. 107-118.
Tarnowska M., Artyści żydowscy w Warszawie 1939-1945, Warszawa 2015.
Tarnowska M., Żydowskie środowisko artystyczne w Warszawie w latach 1945-1949, „Pamiętnik Sztuk Pięknych. Sztuka Polska 1945-1970”, 2015, nr 9, s. 33-61.
Tarnowska M., Jewish Artistic Revival in Lower Silesia (Poland) 1945-1949: Art and Activity in the Light of Source Materials and Art Criticism, „Kwartalnik Historii Żydów”, 2020, nr 2, s. 425-450.
Wilno i cały świat w malarstwie Rafała Chwolesa, oprac. M. Supruniuk, M. Tarnowska, Toruń 2006, http://www.muzeum.umk.pl/pdf/chwoles.pdf (dostęp: 10.10.2020).
Zarys działalności CKŻP za okres od 1 stycznia do 30 czerwca 1946, Warszawa 1947.
Zientara M., Krakowscy artyści i ich sztuka w latach 1939-1945, Kraków 2013.
Żbikowski A., Sąd Społeczny przy CKŻP. Wojenne rozliczenia społeczności żydowskiej w Polsce, Warszawa 2014.
Żółkiewska A., Zerwana przeszłość. Powojenne środowisko żydowskiej inteligencji twórczej. Pomoc materialna i organizacyjna ze strony CKŻP, Warszawa 2017.
Żydzi w Polsce. Obraz i słowo, red. M. Rostworowski, Warszawa 1993.

Źródła archiwalne:
Archiwum ŻIH, ŻTKSP nr 361/I, Korespondencja z 13 XI 1948 w sprawie wystawy Bogena w Łodzi.
Archiwum ŻIH, ŻTKSP nr 361/II, Podanie A. Bogena do Komisji Opieki Społecznej CKŻP z X 1947.

Źródła internetowe:
Alexander Bogen Foundation, Alexander Bogen, http://alexanderbogen.com/ (dostęp: 20.05.2020).
Alexander Bogen Collection at the United States Holocaust Memorial Museum in Washington D. C., https://collections.ushmm.org/search?q=Bogen%2C%20Alexander.&search_field=Subject (dostęp: 15.03.2020).
Bogen A., The Jewish Partisans and Ghettos Fighters Memorial Monument in Latrun, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:PikiWiki_Israel_19380_Jewish_Patisans_and_Ghetto_fighers_memorial_in_Lat.JPG (dostęp: 12.02.2021).
Bogen (Katzenbogen) A. (Shura), The Onset of the Partisan Units in the Forest of Naroch, http://www.eilatgordinlevitan.com/vilna/vilna_pages/vilna_stories_alexander_bogen.htm (dostęp: 20.05.2020).
Merav J., Sternin M., Interview with Alexander Bogen, Survivor and Artist, https://www.yadvashem.org/articles/interviews/alexander-bogen.html (dostęp: 22.09.2020).
The Pen and the Sword, https://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/bogen/index.asp (dostęp: 18.02.2020). Google Scholar

Magdalena Tarnowska

http://orcid.org/0000-0001-7229-2645

Affiliation:

Instytut Historii Sztuki UKSW Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Doktor Magdalena Tarnowska jest historykiem sztuki, kustoszem dyplomowanym. W kręgu jej zainteresowań naukowych znajdują się: kultura i sztuka Żydów połowy XIX i XX wieku w kontekście sztuki polskiej i europejskiej, w tym sztuka Holocaustu, podróże artystyczne do Palestyny, badania proweniencji dzieł sztuki. Członkini Zespołu ekspertów ds. badań proweniencyjnych w muzeach polskich w zakresie mienia pożydowskiego, MKiDN (2009-2011), jury Ogólnopolskiego konkursu wiedzy o historii i kulturze Żydów polskich Fundacji Shalom.