Świeccy a klasztor kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu w średniowieczu

Anna Pobóg-Lenartowicz

doi:10.21697/sc.2025.32.2.5

Publié le: 2025-11-17

Vol. 32 No 2 (2025)

Świeccy a klasztor kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu w średniowieczu

Anna Pobóg-Lenartowicz

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

Rubrique: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.5

Résumé

Kanonicy regularni, mimo iż należeli do wspólnot objętych klauzurą, posiadali liczne kontakty z osobami świeckimi. To im zawdzięczali większość swego majątku i dochodów. Hojność ze strony świeckich była efektem prowadzonej przez zakonników działalności duszpasterskiej. Mimo iż kościół klasztorny nie miał statusu parafialnego, kanonikom regularnym udawało się przyciągać wielu wiernych na odprawiane przez nich nabożeństwa, procesje i inne ceremonie religijne. Efektem tego było też fundowanie ołtarzy w kościele na Piasku przez mieszczan Wrocławia. Szereg osób świeckich pracowało na rzecz klasztoru (prokuratorzy, sołtysi, właściciele karczem, jatek, młynów, stawów rybnych, służba). Współpraca ze świeckimi nie zawsze była idealna. Tak było np. na początku XIV w., kiedy to, za sprawą wpływowych członków rodzin zakonników, doszło do nieprawidłowości przy wyborze opata czy też uwięzienia i doprowadzenia do śmierci zwierzchnika wrocławskiej wspólnoty. Trzeba stwierdzić, że świeccy i zakonnicy potrafili wzajemnie korzystać ze współpracy i dzięki tej symbiozie udało się zakonnikom z Piasku przetrwać we Wrocławiu aż do sekularyzacji w 1810 r.

Articles les plus lus par le même auteur ou la même autrice

Télécharger des fichiers

PDF (Język Polski)

Règles de citation

Pobóg-Lenartowicz, A. (2025). Świeccy a klasztor kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu w średniowieczu. Saeculum Christianum. Pismo Historyczne, 32(2), 63–74. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.5

##plugins.themes.libcom.share##

Licence

Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas de Modification 4.0 International.

Références

Archiwum Państwowe we Wrocławiu: - Klasztor Augustianów we Wrocławiu, Rep. 55; Kopiarz klasztoru Augustianów NMP we Wrocławiu, Rep. 135, sygn. 370 (dawna D 17); Repertorium Heliae, Rep. 135, sygn. 371 (dawna D 18Breslauer Stadtbuch enthaltend die Rathslinie vom 1287 ab, wyd. H. Margraf, w: Codex Diplomaticus Silesiae, t. 11, Breslau 1882.
Google Scholar

Catalogus abbatum Saganensium, wyd. A.G. Stenzel, w: Scriptores Rerum Silesiacarum, t. 1, Breslau 1835, s. 172-455.
Google Scholar

Chronica abbatum beate Marie Virginis in Arena, wyd. A.G. Stenzel, w: Scriptores Rerum Silesiacarum, t. 2, Breslau 1839, s. 156-260.
Google Scholar

Kodeks dyplomatyczny Śląska, t. I-III, wyd. K. Maleczyński, A. Skowrońska, Wrocław 1956-1964.
Google Scholar

Regesten zur schlesischen Geschichte, wyd. C. Grünhagen, K. Wutke, w: Codex Diplomaticus Silesiae, t. 16, Breslau 1892.
Google Scholar

Regesty śląskie, t. 1, wyd. W. Korta, Wrocław 1975.
Google Scholar

Schlesischen Urkundenbuch, t. 2, wyd. W. Irgang, Köln–Wien 1977.
Google Scholar

Buczek K., Książęca ludność służebna w Polsce średniowiecznej, Wrocław 1959.
Google Scholar

Deptuła Cz., Przyczynek do dziejów Ślęży i jej opactwa, „Roczniki Humanistyczne”, 15/1967, nr 2, s. 17-35.
Google Scholar

Dola K., Dzieje Kościoła na Śląsku. Cz. 1: Średniowiecze, Opole 1996.
Google Scholar

Drabina J., Stosunek wrocławskich zakonów do króla Jerzego z Podiebradu, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 1971, t. 4, s. 251-252.
Google Scholar

Hoffmann H., Sandstift und Pharkirsche St. Maria in Breslau, Stuttgart, Alen 1971.
Google Scholar

Karczewska J., Rodzina von Leslav i jej działalność w XIV i XV wieku, „Studia Zachodnie”, 9/2007, s. 75-80.
Google Scholar

Łatak K., Kanonicy regularni laterańscy na Kazimierzu w Krakowie do końca XVI wieku, Ełk 1999.
Google Scholar

Maciejowski M., Orientacje polityczne biskupów metropolii gnieźnieńskiej 1283-1320, Kraków 2007.
Google Scholar

Matusik L., Kilka uwag w sprawie „Kroniki klasztoru na Piasku we Wrocławiu”, w: Studia z dziejów kultury i ideologii ofiarowane E. Maleczyńskiej z okazji 50. Rocznicy pracy dydaktycznej i naukowej, red. R. Heck, W. Korta, J. Leszczyński, Wrocław 1968, s. 180-184.
Google Scholar

Matusik L., Próba spojrzenia na postawę polityczną środowiska wrocławskich kanoników regularnych w średniowieczu, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, 195, seria Historia, 23/1974, s. 39-85.
Google Scholar

Milis L., Les origines des abbayes de Ślęża et duu Piasek a Wrocław, „Roczniki Humanistyczne”, 19/1971, z. 2, s. 5-27.
Google Scholar

Misiejuk D., Konflikt króla czeskiego Wacława IV z opactwami wrocławskimi w 1381 r. w relacji Janka z Czarnkowa, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole–Warszawa 2005, s. 111-115.
Google Scholar

Mrozowicz W., Konflikt między miastem Wrocławiem a klasztorem kanoników regularnych na Piasku w późnym średniowieczu, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole 2000, s. 393-400.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., A czyny ich były liczne i godne pamięci. Konwent klasztoru kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI wieku, Opole 2007.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Chronica abbatum beate Marie Virginis in Arena jako źródło poznania życia wewnętrznego klasztoru na Piasku we Wrocławiu, w: Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, red. A. Pobóg-Lenartowicz, M. Derwich, Opole 1995, s. 181-193.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Działalność charytatywna kanoników regularnych na Śląsku w średniowieczu, w: Curatores pauperum. Źródła i tradycje kultury charytatywnej Europy środkowej, red. A. Barciak, Katowice 2004, s. 105-113.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Działalność charytatywna kobiet na Śląsku (w świetle testamentów przekazywanych klasztorom kanoników regularnych w średniowieczu), w: Świat kobiet w Czechach i w Polsce w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. W. Iwańczak, A. Januszek-Sieradzka, J. Smołucha, Kraków 2018, s. 525-532.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Elementy piśmiennictwa pragmatycznego w twórczości śląskich kanoników regularnych w średniowieczu, w: Piśmiennictwo pragmatyczne w Polsce do końca XVIII wieku na tle powszechnym, red. J. Gancewski, A. Wałkówski, Olsztyn 2006, s. 32-42.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Kanonicy regularni na Śląsku. Życie konwentów w śląskich klasztorach kanoników regularnych w średniowieczu, Opole 1999.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Księżniczki śląskie wobec śląskich klasztorów kanoników regularnych, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole–Warszawa 2005, s. 57-64.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Opat Konrad zwany „z Włocławka” i jego rządy w klasztorze kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu w XIV wieku, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane Prof. J. Bieniakowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecie pracy naukowej, red. A. Radzimiński, A. Supruniuk, J. Wroniszewski, Toruń 1997, s. 101-114.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Prawa i obowiązki sołtysów w dobrach klasztoru NMP na Piasku we Wrocławiu do końca XV wieku, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu”, Historia, 31/1994, s. 7-19.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Stan badań nad klasztorem kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Historia, 101/1992, s. 85-98.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Udział kobiet w życiu gospodarczym średniowiecznego Śląska (na przykładzie kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego”, Historia, 33/1996, s. 5-16.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI w., Opole 1994
Google Scholar

Proksch C., Klosterreform und Geschichtsschreibung in Spätmittelalter, Köln–Weimar–Wien 1994.
Google Scholar

Schulte W.L., Die Anfänge des Marienstiftes der Augustinerchorherren auf dem Breslauer Sande, Strehlen 1906.
Google Scholar

Silnicki T., Dzieje i ustrój Kościoła katolickiego na Śląsku do końca XIV wieku, Warszawa 1953.
Google Scholar

Szastyńska-Siemion A., Wierszowana inskrypcja łacińska z kościoła Panny Marii na Piasku we Wrocławiu, w: Tradycje kultury antycznej na Śląsku, red. J. Rostropowicz, Opole 1997, s. 187-194.
Google Scholar

Anna Pobóg-Lenartowicz

https://orcid.org/0000-0003-3136-3480

Affiliation:

Uniwersytet Opolski Pologne

Note biographique

Anna Pobóg-Lenartowicz, prof. dr hab., Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego, mediewistka, specjalizuje się w badaniach nad historią Kościoła, ze szczególnym uwzględnieniem zakonów (kanonicy regularni, dominikanie, cystersi) oraz historią Śląska.