Świeccy a klasztor kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu w średniowieczu

Anna Pobóg-Lenartowicz

doi:10.21697/sc.2025.32.2.5

Published: 2025-11-17

Vol. 32 No. 2 (2025)

Laity and the monastery of the Canons Regular of the Blessed Virgin Mary on Piasek in Wrocław in the Middle Ages

Anna Pobóg-Lenartowicz

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.5

Abstract

Canons Regular, despite belonging to cloistered communities, had numerous contacts with lay people. They owed most of their wealth and income to them. Generosity on the part of the lay people was the result of the pastoral activity conducted by the monks. Despite the fact that the monastery church did not have parish status, the Canons Regular managed to attract many believers to the services, processions and other religious ceremonies they held. This also resulted in the foundation of altars in the church on Piasek by the citizens of Wrocław. A number of lay people worked for the monastery (prosecutors, village heads, owners of inns, butchers, mills, fish ponds, servants). Cooperation with the lay people was not always ideal. This was the case, for example, at the beginning of the 14th century, when, due to influential members of the monks' families, irregularities occurred in the election of the abbot or the imprisonment and death of the head of the Wrocław community. It must be said that lay people and monks were able to benefit from each other's cooperation and thanks to this symbiosis the monks from Piasek managed to survive in Wrocław until secularization in 1810.

Keywords:

Catholic Church, regular canons, lay people, Silesia, Wrocław

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Pobóg-Lenartowicz, A. (2025). Laity and the monastery of the Canons Regular of the Blessed Virgin Mary on Piasek in Wrocław in the Middle Ages. Saeculum Christianum. Historical Writings, 32(2), 63–74. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.5

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Archiwum Państwowe we Wrocławiu: - Klasztor Augustianów we Wrocławiu, Rep. 55; Kopiarz klasztoru Augustianów NMP we Wrocławiu, Rep. 135, sygn. 370 (dawna D 17); Repertorium Heliae, Rep. 135, sygn. 371 (dawna D 18Breslauer Stadtbuch enthaltend die Rathslinie vom 1287 ab, wyd. H. Margraf, w: Codex Diplomaticus Silesiae, t. 11, Breslau 1882.
Google Scholar

Catalogus abbatum Saganensium, wyd. A.G. Stenzel, w: Scriptores Rerum Silesiacarum, t. 1, Breslau 1835, s. 172-455.
Google Scholar

Chronica abbatum beate Marie Virginis in Arena, wyd. A.G. Stenzel, w: Scriptores Rerum Silesiacarum, t. 2, Breslau 1839, s. 156-260.
Google Scholar

Kodeks dyplomatyczny Śląska, t. I-III, wyd. K. Maleczyński, A. Skowrońska, Wrocław 1956-1964.
Google Scholar

Regesten zur schlesischen Geschichte, wyd. C. Grünhagen, K. Wutke, w: Codex Diplomaticus Silesiae, t. 16, Breslau 1892.
Google Scholar

Regesty śląskie, t. 1, wyd. W. Korta, Wrocław 1975.
Google Scholar

Schlesischen Urkundenbuch, t. 2, wyd. W. Irgang, Köln–Wien 1977.
Google Scholar

Buczek K., Książęca ludność służebna w Polsce średniowiecznej, Wrocław 1959.
Google Scholar

Deptuła Cz., Przyczynek do dziejów Ślęży i jej opactwa, „Roczniki Humanistyczne”, 15/1967, nr 2, s. 17-35.
Google Scholar

Dola K., Dzieje Kościoła na Śląsku. Cz. 1: Średniowiecze, Opole 1996.
Google Scholar

Drabina J., Stosunek wrocławskich zakonów do króla Jerzego z Podiebradu, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 1971, t. 4, s. 251-252.
Google Scholar

Hoffmann H., Sandstift und Pharkirsche St. Maria in Breslau, Stuttgart, Alen 1971.
Google Scholar

Karczewska J., Rodzina von Leslav i jej działalność w XIV i XV wieku, „Studia Zachodnie”, 9/2007, s. 75-80.
Google Scholar

Łatak K., Kanonicy regularni laterańscy na Kazimierzu w Krakowie do końca XVI wieku, Ełk 1999.
Google Scholar

Maciejowski M., Orientacje polityczne biskupów metropolii gnieźnieńskiej 1283-1320, Kraków 2007.
Google Scholar

Matusik L., Kilka uwag w sprawie „Kroniki klasztoru na Piasku we Wrocławiu”, w: Studia z dziejów kultury i ideologii ofiarowane E. Maleczyńskiej z okazji 50. Rocznicy pracy dydaktycznej i naukowej, red. R. Heck, W. Korta, J. Leszczyński, Wrocław 1968, s. 180-184.
Google Scholar

Matusik L., Próba spojrzenia na postawę polityczną środowiska wrocławskich kanoników regularnych w średniowieczu, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, 195, seria Historia, 23/1974, s. 39-85.
Google Scholar

Milis L., Les origines des abbayes de Ślęża et duu Piasek a Wrocław, „Roczniki Humanistyczne”, 19/1971, z. 2, s. 5-27.
Google Scholar

Misiejuk D., Konflikt króla czeskiego Wacława IV z opactwami wrocławskimi w 1381 r. w relacji Janka z Czarnkowa, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole–Warszawa 2005, s. 111-115.
Google Scholar

Mrozowicz W., Konflikt między miastem Wrocławiem a klasztorem kanoników regularnych na Piasku w późnym średniowieczu, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole 2000, s. 393-400.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., A czyny ich były liczne i godne pamięci. Konwent klasztoru kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI wieku, Opole 2007.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Chronica abbatum beate Marie Virginis in Arena jako źródło poznania życia wewnętrznego klasztoru na Piasku we Wrocławiu, w: Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, red. A. Pobóg-Lenartowicz, M. Derwich, Opole 1995, s. 181-193.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Działalność charytatywna kanoników regularnych na Śląsku w średniowieczu, w: Curatores pauperum. Źródła i tradycje kultury charytatywnej Europy środkowej, red. A. Barciak, Katowice 2004, s. 105-113.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Działalność charytatywna kobiet na Śląsku (w świetle testamentów przekazywanych klasztorom kanoników regularnych w średniowieczu), w: Świat kobiet w Czechach i w Polsce w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. W. Iwańczak, A. Januszek-Sieradzka, J. Smołucha, Kraków 2018, s. 525-532.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Elementy piśmiennictwa pragmatycznego w twórczości śląskich kanoników regularnych w średniowieczu, w: Piśmiennictwo pragmatyczne w Polsce do końca XVIII wieku na tle powszechnym, red. J. Gancewski, A. Wałkówski, Olsztyn 2006, s. 32-42.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Kanonicy regularni na Śląsku. Życie konwentów w śląskich klasztorach kanoników regularnych w średniowieczu, Opole 1999.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Księżniczki śląskie wobec śląskich klasztorów kanoników regularnych, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole–Warszawa 2005, s. 57-64.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Opat Konrad zwany „z Włocławka” i jego rządy w klasztorze kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu w XIV wieku, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane Prof. J. Bieniakowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecie pracy naukowej, red. A. Radzimiński, A. Supruniuk, J. Wroniszewski, Toruń 1997, s. 101-114.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Prawa i obowiązki sołtysów w dobrach klasztoru NMP na Piasku we Wrocławiu do końca XV wieku, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu”, Historia, 31/1994, s. 7-19.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Stan badań nad klasztorem kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Historia, 101/1992, s. 85-98.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Udział kobiet w życiu gospodarczym średniowiecznego Śląska (na przykładzie kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego”, Historia, 33/1996, s. 5-16.
Google Scholar

Pobóg-Lenartowicz A., Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI w., Opole 1994
Google Scholar

Proksch C., Klosterreform und Geschichtsschreibung in Spätmittelalter, Köln–Weimar–Wien 1994.
Google Scholar

Schulte W.L., Die Anfänge des Marienstiftes der Augustinerchorherren auf dem Breslauer Sande, Strehlen 1906.
Google Scholar

Silnicki T., Dzieje i ustrój Kościoła katolickiego na Śląsku do końca XIV wieku, Warszawa 1953.
Google Scholar

Szastyńska-Siemion A., Wierszowana inskrypcja łacińska z kościoła Panny Marii na Piasku we Wrocławiu, w: Tradycje kultury antycznej na Śląsku, red. J. Rostropowicz, Opole 1997, s. 187-194.
Google Scholar

Anna Pobóg-Lenartowicz

https://orcid.org/0000-0003-3136-3480

Affiliation:

Uniwersytet Opolski Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Anna Pobóg-Lenartowicz, prof. dr hab., Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego, mediewistka, specjalizuje się w badaniach nad historią Kościoła, ze szczególnym uwzględnieniem zakonów (kanonicy regularni, dominikanie, cystersi) oraz historią Śląska.