Jan Długosz in his cards made a presentation of Annales…fifteenth century priest and reformer – Jan Kapistran. My purpose was to show the characteristic this person, something valued by chronicle writers. Długosz used different methods, to convince the reader about theconcepts of hero sainthood, for example descriptions such as: famous, reverend, smart-which come from the catalog, which were used by the author many times, symbolical, numbers – three, forty, a hundred, which enforce belief, that next to Jan amazing things are happening. Miracle making, prediction, healing, gift of tiers most appeared in this source biography. Comparing the preacher to St. Augustine strengthened the belief in the sanctity of the hero.
Télécharger des fichiers
##plugins.themes.libcom.share##
Références
Calendarii Cracoviensis, wyd. W. Bruchnalski, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. 6, Kraków 1893, s. 645-677.
Google Scholar
Catalogus abbatum Saganensium, wyd. G. A. Stenzel, [w:] Scriptores Rerum Silesiacarum, Bd. I, Breslau 1835, s. 172-528.
Google Scholar
Dante Alighieri, Biesiada, tłum i oprac. M. Bartkowiak – Lerch, Kęty 2004.
Google Scholar
Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 12 (1445-1461), tłum. J. Mrukówna, Warszawa 2004.
Google Scholar
Joannis Dlugossii, Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 1, 2, Varsaviae 1964; lib. 3, 4, Varsaviae 1970; lib. 5, 6, Varsaviae 1973; lib. 12 (1445-1461), Cracoviae 2003.
Google Scholar
Joannis Dlugossii, Historiae Polonicae libri XII, ed. J. Żegota, A. Przezdziecki, t. 5, Cracoviae 1878.
Google Scholar
Joannis Dlugossii, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, t. 3, Cracoviae 1864.
Google Scholar
Memoriale ordinis Fratrum Minorum a fr. Ioanne de Komorowo compilatum, wyd. X. Liske et A. Lorkiewicz, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. 5, Warszawa 1961, s. 1-418.
Google Scholar
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Poznań – Warszawa 1980.
Google Scholar
Spominki lwowskie, wyd. A. Bielowski, w: Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878, s. 250-251.
Google Scholar
Św. Augustyn, Wyznania, tłum., posłowie i kalendarium Z. Kubiak, Warszawa 1987.
Google Scholar
Baczkowski K., Obraz społeczeństwa polskiego w ,,Rocznikach i kronikach” Jana Długosza, ,,Zeszyty Długoszowskie”, 3/2004, s. 44-51.
Google Scholar
Baczkowski K., Religijność Jana Długosza i jego fundacje kościelne, ,,Zeszyty Długoszowskie”, 1/2002, s. 23-34.
Google Scholar
Barciak A., Uwagi o konstrukcjach czasowych narracji historycznej Galla Anonima i Kosmasa, w: Piśmiennictwo Czech i Polski w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej, red. idem, W. Iwańczak, Katowice 2006, s. 63-76.
Google Scholar
Biskup M., Górski K., Kazimierz Jagiellończyk. Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku, Warszawa 1987.
Google Scholar
Bogucka M, Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław, Warszawa, Kraków, Łódź 1986.
Google Scholar
Borkowska U., Przykład pobożności mieszczańskiej w XV wieku. Weronika z Krakowa, w: Sztuka i ideologia XV wieku. Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1-4 grudnia 1976 r., red. P. Skubiszewski, Warszawa 1978, s.111-121.
Google Scholar
Borkowska U., Regnum i sacerdotium w pismach Jana Długosza, ,,Studia Źródłoznawcze”, 26/1981, s. 3-21.
Google Scholar
Borkowska U., Treści ideowe w dziełach Jana Długosza. Kościół i świat poza Kościołem, Lublin 1983.
Google Scholar
Brzozecki S., Maciej, Maciej z Wilna, Maciej z Trok, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 11, red. S. Wilk, Lublin 2006, kol. 705-706.
Google Scholar
Bylina S., Mesjasz z Gór Świętokrzyskich, ,,Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 33/1988, s. 5-26.
Google Scholar
Cetwińsi M., Historia i polityka. Teoria i praktyka mediewistyki na przykładzie badań dziejów Śląska, Kraków 2008.
Google Scholar
Cetwiński M., ,,In die sancti Gothardi”; ,,Kronika książąt polskich” o biskupie Przecławie, w: Kościół i społeczeństwo. Studia nad obiegiem informacji i konfliktami zbrojnymi w dawnych wiekach, red. J. Grabowski, Warszawa 2012, s. 45-49.
Google Scholar
Cetwiński M., Franciszkanin Pakosław, pani Klemencja i pawie, w: Katowice. W 137 rocznicę uzyskania praw miejskich, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 254-261.
Google Scholar
Cetwiński M., Historiografia polska o roli świętych, w: Drogi i rozdroża chrześcijańskiej Europy, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Częstochowa 2003, s. 185-189.
Google Scholar
Cetwiński M., Idee dziejopisarstwa wrocławskiego na progu czasów nowożytnych, w: idem, Metamorfozy śląskie. Studia źródłoznawcze i historiograficzne, Częstochowa 2002, s. 195-207.
Google Scholar
Cetwiński M., Kadłubek i Pitagoras. Recepcja filozofii Zachodu w polskich kronikach średniowiecznych, w: Tradycje duchowe Europy Środkowej i Wschodniej. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Filozofii WSP w Słupsku, red. red. S. Chazbijewicz, J. Kwapiszewski, Słupsk 1999, s. 119-128.
Google Scholar
Cetwiński M., Las i zamek w polskich legendach heraldycznych, w: Wokół archeologii słów i ich funkcjonowania. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Bańkowskiemu, red. S. Podobiński, M. Lesz – Duk, Częstochowa 2001, s. 751-755.
Google Scholar
Cetwiński M., Las w polskiej legendzie heraldycznej, ,,Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, 2/1995, z. 13, s. 27-40.
Google Scholar
Chadam A. OFM, Poznań, w: Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, red. H. E. Wyczawski OFM, Kalwaria Zebrzydowska 1985, s. 266-274.
Google Scholar
Chmielewska K., Śląscy kanonicy regularni wobec konfliktów zbrojnych. Wojsko i wojna w średniowiecznych kronikach klasztornych, w: Kościół i społeczeństwo. Studia nad obiegiem informacji i konfliktami zbrojnymi w dawnych wiekach, red. J. Grabowski, Warszawa 2012, s. 195-207.
Google Scholar
Colzani G., Pokora, w: Encyklopedia chrześcijaństwa, red. H. Witczyk, Kielce 2000, s. 568.
Google Scholar
Contamine Ph., Wojna w średniowieczu, tłum. M. Czajka, Warszawa 1999.
Google Scholar
Daniluk M., Jan Kapistran, w: Encyklopedia katolicka, t. 7, red. S. Wielgus i inni, Lublin 1997, kol. 796-798.
Google Scholar
Dąbrowski J., Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław, Warszawa, Kraków 1964.
Google Scholar
Dowiat J., Środki przekazywania myśli, w: Kultura Polski średniowiecznej X- XIII w., red. idem, Warszawa 1985, s. 193-251.
Google Scholar
Drabina J., Życie codzienne w miastach śląskich XIV i XV wieku, Opole 1991.
Google Scholar
Eco U., Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, tłum. T. Bieroń, Kraków 1996.
Google Scholar
Eliade M., Sacrum, mit, historia, wyboru dokonał i wstępem opatrzył M. Czerwiński, tłum. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1993.
Google Scholar
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990.
Google Scholar
Gawęda S., Ocena niektórych problemów historii ojczystej w ,,Rocznikach” Jana Długosza, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. 1, red. idem, Warszawa 1980, s. 181-203.
Google Scholar
Gawlas S., Świadomość narodowa Jana Długosza, ,,Studia Źródłoznawcze”, 27/1983, s. 3-66.
Google Scholar
Geremek B., Człowiek marginesu, [w:] Człowiek średniowiecza, red. idem, tłum. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa 2000, s. 431-463.
Google Scholar
Geremek B., O Średniowieczu, wybór artykułów i przedmowa H. Zaremska, oprac. H. Zaremska, A. Niegowska, Warszawa 2012.
Google Scholar
Geremek B., Wyobraźnia czasowa polskiego dziejopisarstwa średniowiecznego, ,,Studia Źródłoznawcze”, 22/1977, s. 1-17.
Google Scholar
Ghyka M. C., Złota liczba. Rytuały i rytmy pitagorejskie w rozwoju cywilizacji zachodniej, tłum. I. Kania, Kraków 2001.
Google Scholar
Gieysztor A., Między hagiografią a biografią mediewistyczną: święty Wojciech, w: Stan i perspektywy rozwoju biografistyki polskiej, red. L. Kuberski, Opole 1998, s. 45-56.
Google Scholar
Goff J. Le, N. Truong, Historia ciała w średniowieczu, tłum. I. Kania, Warszawa 2006.
Google Scholar
Grudziński K. OFM, Warta, w: Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, red. H. E. Wyczawski OFM, Kalwaria Zebrzydowska 1985, s. 418-426.
Google Scholar
Guriewicz A., Kategorie kultury średniowiecznej, tłum. J. Dancygier, Warszawa 1976.
Google Scholar
Heck R., Konrad IV Starszy, biskup wrocławski (1417-1447), w: Polski słownik biograficzny, t. 13, red. B. Leśnodorski, Wrocław 1991, kol. 590-591.
Google Scholar
Iwańczak W., Piotr Eschenloer – świadek epoki, w: Tysiącletnie dziedzictwo kulturowe diecezji wrocławskiej, red. A. Barciak, Katowice 2000, s. 160-170.
Google Scholar
Jacniacka M., Jan Kapistran. II. W ikonografii, w: Encyklopedia katolicka, t. 7, red. S. Wielgus, Lublin 1997, kol. 798 –799.
Google Scholar
Kantak K., Bernardyni polscy, t. 1: 1453-1572, Lwów 1933.
Google Scholar
Koczerska M., Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, ,,Studia Źródłoznawcze”, 15/1971, s. 109-140.
Google Scholar
Kowalska – Pietrzak A., W cieniu świętości, czyli o zwyczajnej kobiecie w państwie Piastów, w: Per mulierem... Kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i w dobie staropolskiej, red. K. Justyniarska - Chojak, S. Konarska - Zimnicka, Warszawa 2012, s. 27-45.
Google Scholar
Kowalska B., Bitt-, Dank- und Bußpilgerfahrten in den ,,Annnales seu Cronicae incliti Regni Poloniae“ von Jan Długosz (1415-1480), ,,Bulletin der Polnischen Historischen Mission”, 10/2015, s. 425-451.
DOI: https://doi.org/10.12775/BPMH.2015.016
Google Scholar
Kowalska B., Długoszowe pojmowanie wojny sprawiedliwej, w: Kościół i społeczeństwo. Studia nad obiegiem informacji i konfliktami zbrojnymi w dawnych wiekach, red. J. Grabowski, Warszawa 2012, s. 183-194.
Google Scholar
Kowalska B., Włóczędzy, chorzy i żebracy – przykłady marginalizacji w wybranych średniowiecznych przekazach hagiograficznych, ,,Tolerancja. Studia i Szkice”,16/ 2011, s. 212-230.
Google Scholar
Krakowski S., Obrona pogranicza wschodniego Małopolski za Leszka Czarnego, ,,Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Humanistyczno – Społeczne”, seria 1, 15/1960, s. 97-114.
Google Scholar
Kroniki Bernardynów poznańskich, oprac. S. B. Tomczak OFM, J. Wiesiołowski, Poznań 2002.
Google Scholar
Krzyżaniakowa J., ,,Eruditio” et ,,scientia” w Długoszowych wizerunkach władców i biskupów, w: Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, red. H. Chłopocka, J. Krzyżaniakowa, G. Labuda, Poznań 1984, s. 271-279.
Google Scholar
Kuderowicz Z., Filozofia dziejów, Warszawa 1983.
Google Scholar
Kulasówna D. A., Kult i legenda o Kindze, w: Z dziejów średniowiecznej Europy środkowowschodniej. Zbiór studiów, red. J. Tyszkiewicz, Warszawa 1998, s. 59-70.
Google Scholar
Kuźmiak-Ciekanowska A., Święty i historia. Dynastia Przemyślidów i jej bohaterowie w dziele mnicha Krystiana, Kraków 2007.
Google Scholar
Legowicz J., Zarys historii filozofii. Elementy doksografii, Warszawa 1980.
Google Scholar
Liman K., Epitety dotyczące osób w kronice polskiej Anonima Galla, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, red. M. Biskup, Poznań 1976, s. 341-355.
Google Scholar
Lissowska A., Antyhusycka misja Jana Kapistrana na Śląsku, w: Bernardyni na Śląsku w późnym średniowieczu, red. J. Kostowski, Wrocław 2005, s. 51-63.
Google Scholar
Łbik L., Pamięć podszyta tęsknotą. Król Kaz
Google Scholar
imierz Wielki w legendach i podaniach ludowych, w: Kazimierz Wielki i jego państwo. W siedemsetną rocznicę urodzin ostatniego Piasta na tronie polskim, red. J. Maciejewski, T. Nowakowski, Bydgoszcz 2011, s. 199-209.
Google Scholar
Maciej (Mathias), w: Wileński słownik biograficzny, red. H. Dubowik, L. J. Malinowski, Bydgoszcz 2002, s. 212.
Google Scholar
Maciszewska M., Bernardyni a władze lokalne w Królestwie Polskim w XV i XVI wieku, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław, Opole, Warszawa 2005, s. 489-504.
Google Scholar
Maciszewska M., Klasztor bernardyński w społeczeństwie polskim 1453-1530, Warszawa 2001.
Google Scholar
Maroń G., Święci patroni prawników, Rzeszów 2011.
Google Scholar
Michalski M., Kobiety i świętość w żywotach trzynastowiecznych księżnych polskich, Poznań 2004.
Google Scholar
Michałowska T., Topika pielgrzyma i pielgrzymki w literaturze polskiego średniowiecza, w: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa 1995, s. 72-85.
Google Scholar
Michałowska T., Topika pielgrzymia w literaturze polskiego średniowiecza, w: eadem, Mediaevalia i inne, Warszawa 1998, s. 26-44.
Google Scholar
Mrozowicz W., Bogu czy ludziom? O motywach twórczości dziejopisarskiej, w: Causa creandi. O pragmatyce źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, (AUWr. 2783.
Google Scholar
Historia 171), Wrocław 2005, s. 91-101.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijcard.2003.08.024
Google Scholar
Mrozowicz W., Dziejopisarstwo średniowieczne we Wrocławiu, ,,Sobótka”, 61/2006, z. 1., s. 5-20.
Google Scholar
Murawiec W. OFM, Jan z Kapistrano kaznodzieja podróżujący i reformator, ,,Studia Franciszkańskie”, 3/1988, s. 273-294.
Google Scholar
Nalewajek A., Funkcje dokumentów w Rocznikach Jana Długosza, w: Piśmiennictwo Czech i Polski w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej, red. A. Barciak, W. Iwańczak, Katowice 2006, s. 34-47.
Google Scholar
Nikodem J., Zbigniew Oleśnicki w historiografii polskiej, Kraków 2001.
Google Scholar
Nowicka E., Wprowadzenie. Inny jako obcy, w: Religia a obcość, red. eadem, Kraków 1991, s. 9-25.
Google Scholar
Obruśnik A. E. OFM, Św. Jan Kapistran kaznodzieja i reformator. Wybrane zagadnienia z ikonografii bernardynów w Polsce, ,,Studia Franciszkańskie”, 5/1992, s. 297-337.
Google Scholar
Ożóg K., Wpływ św. Jadwigi Królowej na chrześcijaństwo w Polsce, ,,Zeszyty Radomszczańskie”, 3/ 2009, s. 7-21.
Google Scholar
Panuś K., Zarys historii kaznodziejstwa w kościele katolickim, cz. 1: Kaznodziejstwo w kościele powszechnym, Kraków 1999.
Google Scholar
Pazera W., Kaznodziejstwo w Polsce od początku do końca epoki baroku, Częstochowa 1999.
Google Scholar
Plezia M., Wstęp, w: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, tłum. R. Grodecki, oprac. wstęp i przypisy M. Plezia, Wrocław, Warszawa, Kraków 1996, s. s. III - LXXXVII.
Google Scholar
Pobóg - Lenartowicz A., Kult świętych w śląskich klasztorach kanoników regularnych, w: Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa 2002, s. 439-452.
Google Scholar
Potkowski E., Stereotyp heretyka-innowiercy w piśmiennictwie kaznodziejskim, w: Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, red. B. Geremek, Wrocław 1978, s. 121-135.
Google Scholar
Ptak J., Chorągiew w komunikacji społecznej w Polsce piastowskiej i jagiellońskiej, Lublin 2002.
Google Scholar
Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza z lat 1445-1480, t. 2, oprac. S. Gawęda, K. Pieradzka, J. Radziszewska, pod kierunkiem J. Dąbrowskiego, Wrocław, Warszawa, Kraków 1965.
Google Scholar
Saczyńska M., Msza pod osłoną nieba, czyli kiedy kultura spotyka się z naturą. Sprawowanie eucharystii w czasie podróży w okresie średniowiecza - uwagi wstępne, w: Mundus hominis - cywilizacja, kultura, natura, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2006, s. 243-255.
Google Scholar
Samsonowicz H., Polska w gospodarce europejskiej XIV i XV wieku, w: Polska dzielnicowa i zjednoczona. Państwo - społeczeństwo - kultura, red. A. Gieysztor, Warszawa 1972, s. 368-398.
Google Scholar
Samsonowicz H., Życie miasta średniowiecznego, Warszawa 2001.
Google Scholar
Skierska I., Obowiązek mszalny w średniowiecznej Polsce, Warszawa 2003.
Google Scholar
Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, red. M. Plezia, t. 2, z. 1(9), Wrocław, Kraków, Warszawa 1959 – 1967.
Google Scholar
Słownik łacińsko – polski, red. M. Plezia, t. 1, Warszawa 1959.
Google Scholar
Spieralski Z., Jan z Komorowa h. Korczak (ok. 1470-1536), w: Polski słownik biograficzny, t. 10, red. K. Lepszy, Wrocław, Warszawa, Kraków 1962-1964, s. 457.
Google Scholar
Szczot E., Msza III. W prawie kanonicznym, w: Encyklopedia katolicka, t. 13, red. E. Gigilewicz, Lublin 2009, kol. 446-448.
Google Scholar
Szulc A., Reduc me in memoriam. Wokół nurtu pasyjnego średniowiecznych kazań bernardyńskich, w: Bernardyni na Śląsku w późnym średniowieczu, red. J. Kostowski, Wrocław 2005, s. 157-168.
Google Scholar
Święcki C. K., Kultura piśmienna w Polsce średniowiecznej X – XII wiek, Warszawa 2010.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323510994
Google Scholar
Vauchez A., Święty, w: Człowiek średniowiecza, red. J. Le Goff, tłum. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa 2000, s. 389-430.
Google Scholar
Wąs G., Franciszkanie - obserwanci na Śląsku w średniowieczu. Zarys historii, w: Bernardyni na Śląsku w późnym średniowieczu, red. J. Kostowski, Wrocław 2005, s. 21-50.
Google Scholar
Wiesiołowski J., Ziemia święta w rzeczywistości i legendzie średniowiecza, w: Ziemia święta w rzeczywistości i legendzie średniowiecza. Materiały XVI Seminarium Mediewistycznego, red. idem przy współpracy J. Kowalskiego, Poznań 1996, s. 7-11.
Google Scholar
Witkowska A., Miracula średniowieczne - funkcje przekazu ustnego i zapisu literackiego, w: Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, red. B. Geremek, Wrocław-Warszawa, Kraków-Gdańsk, s. 181-187.
Google Scholar
Wolny J., Kaznodziejstwo, w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 1: Średniowiecze, red. M. Rechowicz, Lublin 1974, s. 273-308.
Google Scholar
Wyczawski H. E. OFM, Kraków, w: Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, red. idem, Kalwaria Zebrzydowska 1985, s. 154 -163.
Google Scholar
Wyczawski H. E. OFM, Wstęp, w: Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, red. idem, Kalwaria Zebrzydowska 1985, s. 9-15.
Google Scholar
Zagożdżon J., Sen w literaturze średniowiecznej i renesansowej, Opole 2002.
Google Scholar
Zahajkiewicz M. T., Integracyjna rola Kościoła w Polsce średniowiecznej, w: Pamiętnik XV powszechnego zjazdu historyków polskich, t. 1 cz. 1, red. J. Staszewski, Gdańsk, Toruń 1995, s. 181-193.
Google Scholar
Zajchowska A., Na marginesie. Nieznane świadectwo pobytu Jana Kapistrana w Krakowie?, w: Felix indiget amicis. Studia z dziejów kultury duchowej i intelektualnej średniowiecza ofiarowane Profesorowi Krzysztofowi Ożogowi, red. W. Świeboda, M. Zdanek, Kraków 2016, s. 43-88.
Google Scholar
Ziembiński Z., O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin 1992.
Google Scholar
Żmudzki P., Opisy bitew ukazujące wojowników gotowych przyjąć swój los (przykłady słowiańskie XI-XIII w.), w: Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym, red. J. Pysiak, A. Pieniądz - Skrzypczak, Warszawa 2005, s. 151-175.
Google Scholar
dr Barbara Kowalska jest pracownikiem Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie (Zakład Historii Starożytnej i Średniowiecznej). Specjalizuje się w badaniach nad historią średniowieczną, a zwłaszcza historią mentalności i symboliką kultury średniowiecznej. Jest autorką książki Święta Kinga - rzeczywistość i legenda. Studium źródłoznawcze, Kraków 2008 oraz wielu artykułów naukowych. Pełni funkcję wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Częstochowie.