Miejsca kultu maryjnego w litewskiej prowincji bazylianów w XVII-XVIII wieku

Dorota Wereda

doi:10.21697/sc.2023.30.2.14

Opublikowane: 2023-12-31

Tom 30 Nr 2 (2023)

Miejsca kultu maryjnego w litewskiej prowincji bazylianów w XVII-XVIII wieku

Dorota Wereda

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.2.14

Abstrakt

Jedną z form aktywności zakonu litewskiej prowincji bazylianów w XVII i XVIII wieku była praca w miejscach kultu maryjnego. Dzięki zabiegom bazylianów dwa otaczane kultem wizerunki maryjne zostały ukoronowane koronami papieskimi. Bazylianie zainicjowali praktykę obchodów lat jubileuszowych oraz korzystali z nadawanych przez Stolicę Apostolską przywilejów odpustowych. W miejscach gromadzących licznie przybywających pątników tworzyli oprawę wizualną i muzyczną. Miejsca kultu maryjnego kreowane przez bazylianów przyczyniały się do wzmacniania wspólnoty Cerkwi unickiej i integracji zróżnicowanego społeczeństwa na północno-wschodnich obszarach państwa polsko-litewskiego.

Słowa kluczowe:

Cerkiew unicka, litewska prowincja bazylianów, kult maryjny, kultura religijna, Wielkie Księstwo Litewskie

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wereda, D. (2023). Miejsca kultu maryjnego w litewskiej prowincji bazylianów w XVII-XVIII wieku. Saeculum Christianum, 30(2), 194–209. https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.2.14

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Acta Sacrae Congregationis de Propaganda Fide Ecclesiam catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectantia, coll. P. A. G. Welykyj, vol. 1: 1622-1667, Romae 1953; vol. 2: 1667-1710, Romae 1954.
Google Scholar

Documenta Pontificum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia (1075-1953), vol. 2: 1700-1953, coll. P. A. G. Welykyj, Romae 1954.
Google Scholar

Epistolae Josephi Welamin Rutskyj metropolita Kioviensis Catholici, coll. P. A. G. Welykyj, Romae 1956.
Google Scholar

Radziwiłł A. S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, tłum. i oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, t. 2-3, Warszawa 1980.
Google Scholar

Supplicationes Ecclesiae Unitae Ucrainae et Bielarusjae, coll. P. A. G. Welykyj, vol. 1: 1600-1699, Romae 1960.
Google Scholar

Археoгрaфическій Сборник документов, относящийся к истории северо-западной Pуси, t. 12, Вильна, 1900.
Google Scholar

Baranowski A. J., Koronacje wizerunków maryjnych w czasach baroku. Zjawisko kulturowe i artystyczne, Warszawa 2003.
Google Scholar

Bartoszewicz K., Tadeusz Ogiński i jego pamiętnik (1712-1783), „Przegląd Historyczny”, 18/1914, s. 51-83.
Google Scholar

Chomik P., Kult Ikon Matki .Bożej w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI-XVIII wieku, Białystok 2003.
Google Scholar

Gil A., Kult ikony Matki Boskiej Chełmskiej. Źródła i konteksty, w: Przywrócona pamięci. Ikona Matki Boskiej Chełmskiej: ikonografia – kult – kontekst społeczny, red. A. Gil, M. Kalinowski, I. Skoczylas, Lublin–Lwów 2016, s. 59-73.
Google Scholar

Gil A., Źródła kultu Matki Boskiej Chełmskiej. Z dziejów religijności w XVII-wiecznej Rzeczypospolitej, red. W. Deluga, M. Janocha, Warszawa 2004, „Series Byzantina”, t. 2, s. 203-218.
Google Scholar

Giżycki J. M. [Wołyniak], Monaster bazyliański w Ladach na Białej Rusi, Kraków 1891.
Google Scholar

Janonienė R., Vilniaus Dievo Motinos ikona ir jos kultas Švč. Trejybės cerkvėje, „Menotyra”, 24/2017, s. 1-16.
Google Scholar

Jodkowski J., Świątynia warowna na Kołoży w Grodnie w świetle badań archiwalnych i archeologicznych dokonanych w 1933 r., Grodno 1936.
Google Scholar

Kempa T., Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początku reformacji do końca XVII wieku, Toruń 2016.
Google Scholar

Kras P., Pokuta publiczna heretyków: formy i funkcje, „Roczniki Humanistyczne”, 59/2011, z. 2, s. 5-26.
Google Scholar

Lorens B., Bazylianie prowincji koronnej w latach 1743-1780, Rzeszów 2014.
Google Scholar

Lorens B., Monaster bazyliański w Chełmie w XVII i XVIII wieku, w: Przywrócona pamięci. Ikona Matki Boskiej Chełmskiej: ikonografia – kult – kontekst społeczny, red. A. Gil, M. Kalinowski, I. Skoczylas, Lublin–Lwów 2016, s. 299-326.
Google Scholar

Lorens B., Muzyka w działalności duszpasterskiej bazylianów w Rzeczypospolitej w XVIII wieku, „Muzyka”, 64/2019, z. 2, s. 49-69, https://doi.org/10.36744/m.118.
Google Scholar

Mironowicz A., O początkach żyrowickiego sanktuarium, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 119/2022, s. 281-311, https://doi.org/10.31743/abmk.12411.
Google Scholar

Moskałyk J., Teologia Kościoła katolickiej metropolii kijowskiej w końcu XVI I w wieku XVII, Lublin 2001.
Google Scholar

Nabywaniec S., Unicka Archidiecezja Kijowska w okresie rządów Arcybiskupa Metropolity Felicjana Filipa Wołodkowicza 1762-1778, Rzeszów 1998.
Google Scholar

Nastalska J., Witkowska A., Ku ozdobie i obronie Rzeczypospolitej. Maryjne miejsca święte w drukach staropolskich, Lublin 2013.
Google Scholar

Rutkowska G., Kościół w życiu Heleny moskiewskiej, żony Aleksandra Jagiellończyka, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, 12/2020, nr 16, s. 261-307, https://doi.org/10.31261/SPiP.2020.16.12.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 9, Warszawa 1888; t. 12, Warszawa 1892.
Google Scholar

Walczak W., Unicka eparchia turowsko-pińska w XVII-XVIII wieku. Struktura organizacyjna, Białystok 2012.
Google Scholar

Walicki M., Cerkiew świętego Borysa i Gleba na Kołoży pod Grodnem, Warszawa 1929.
Google Scholar

Wereda D., Koronacje wizerunków maryjnych w Cerkwi unickiej, w: Koronacje wizerunku Matki Bożej na przestrzeni dziejów, red. E. Dziewońska-Chudy, M. Trąbski, Częstochowa–Warszawa, 2018, s. 67-79.
Google Scholar

Лісейчыкаў Д. В., Плавінскі М. А., «Цуд на востраве сярод водаў»: Браслаўскі Прачысценскі манастыр у святле пісьмовых крыніц і археалагічных даследаванняў, „Архіварыус: зборнік навуковых паведамленняў і артыкулаў”, 19/2021, s. 117-137.
Google Scholar

Сагановіч Г., Мілітарныя абрысы культу Божай Маці Жыровіцкай у ХVII ст., „Беларускі Гістарычны Агляд”, 25/2019, nr 1-2, s. 33-55.
Google Scholar

Щербицкий О., Достопримечательности Виленского Св.-Троицкого монастыря, Вильна 1914.
Google Scholar

Dorota Wereda

https://orcid.org/0000-0003-1084-2212

Afiliacja:

Uniwersytet w Siedlcach Polska

Biogram

Dorota Wereda – dr hab., pracownik Instytutu Historii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Zajmuje się historią Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych, a szczególnie dziejami Cerkwi unickiej. Autorka książek: Biskupi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku (Siedlce–Lublin 2013); Unicka diecezja włodzimiersko-brzeska (część brzeska) w XVIII wieku, Siedlce 2014.