Filip Piękny i majątki Templariuszy – uwagi o działaniach francuskiego aparatu państwowego w sprawie akonu (1307-1314)

Magdalena Satora

doi:10.21697/sc.2025.32.2.2

Opublikowane: 2025-11-17

Tom 32 Nr 2 (2025)

Filip Piękny i majątki Templariuszy – uwagi o działaniach francuskiego aparatu państwowego w sprawie akonu (1307-1314)

Magdalena Satora

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.2

Abstrakt

Działania francuskiej administracji państwowej związane z zajęciem i późniejszym administrowaniem majątków templariuszy w trakcie procesu, który doprowadził do likwidacji zakonu, nie doczekały się dotychczas szerszej analizy. Tymczasem zachowane źródła, choć rozproszone i fragmentaryczne, pozwalają wskazać pewne problemy, z którymi musiał się zmierzyć Filip Piękny i podlegli mu urzędnicy, wpływające na ostateczny wynik finansowy tego zakrojonego na szeroką skalę przedsięwzięcia. Bliższe przyjrzenie się tym zagadnieniom prowadzi z kolei do pytań o faktyczne intencje kierujące francuskim monarchą w sprawie templariuszy, które to zagadnienie wciąż nie zostało ostatecznie rozstrzygnięte przez badaczy.

Słowa kluczowe:

Filip IV Piękny, majątki templariuszy, Francja, administracja państwowa

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Satora, M. (2025). Filip Piękny i majątki Templariuszy – uwagi o działaniach francuskiego aparatu państwowego w sprawie akonu (1307-1314). Saeculum Christianum. Pismo Historyczne, 32(2), 20–32. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.2

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archives départementales de la Haute-Garonne (ADHG): H (Fonds de Malte) 89, 123, 125-126, 128-129.
Google Scholar

Archives départementales de Tarn-et-Garonne (ADTG): H (Clergé régulier) 317.
Google Scholar

Archives nationales (AN) M (Ordres militaires et hospitaliers) 1.
Google Scholar

Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits (BnF, Ms.): NAL (Cartulaire de l’Ordre du Temple) 69;français 20334; latin 9035.
Google Scholar

Actes du Parlament de Paris, wyd. E. Boutaric, t. 2 : 1299-1328, Paris 1867.
Google Scholar

Formulaires de lettres du XIIe, du XIIIe et du XIVe siècle, wyd. C.V. Langlois, Paris 1890.
Google Scholar

Gascon Register A (1318-1319). Edited from British Museum Cottonian M.S. Julius E.i., wyd. G.P. Cuttino, t. 2, London 1975.
Google Scholar

Higounet-Nadal A., L’inventaire des biens de la commanderie des templiers de Sainte-Eulalie du Larzac en 1308, „Annales du Midi”, 68/1956, s. 255-262. DOI: https://doi.org/10.3406/anami.1956.6110
Google Scholar

Lalou É., Fawtier R., Itineraire de Philippe IV le Bel, t. 1, Paris 2007.
Google Scholar

Langlois C.V., Registres perdus des archives de la Chambre des comptes de Paris, „Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque nationale”, 40/1917, s. 33-380.
Google Scholar

Le dossier de l’affaire des Templiers, wyd. G. Lizerand, Paris 1923.
Google Scholar

Les journaux du trésor de Charles IV le Bel, wyd. J. Viard, Paris 1917.
Google Scholar

Les Olim ou registres des arrêts rendus par la Cour du Roi: sous les règnes de Saint Louis, de Philippe Le Hardi, de Philippe Le Bel, de Louis Le Hutin et de Philippe Le Long, wyd. A.A. Beugnot, t. 3, Paris 1848.
Google Scholar

Lettres de rois, reines et autres personnages des cours de France et d’Angleterre depuis Louis VII jusqu’à Henri IV tirées des archives de Londres, wyd. J.J. Champillon-Figeac, t. 2, Paris 1847.
Google Scholar

Petel A., Templiers et Hospitaliers dans le Diocèse de Troyes. Comptes de Régie de la Commanderie de Payns, 1307-1309, „Mémoires de la Société académique de l’Aube”, 71/1907, s. 283-372.
Google Scholar

Regestum Clementis papae V ex Vaticanis archetypis […] edito, cura et studio monachorum ordinis sancti Benedicti, t. 1-9, Roma 1885-1892.
Google Scholar

Vitae Paparum Avenionensum, wyd. E. Baluze, G. Mollat, t. 3, Paris 1921.
Google Scholar

Barber M., Supplying the Crusader States: The Role of the Templars, w: The Horns of Hattin, red. B.Z. Kedar, Jerusalem 1992, s. 314-326. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003556985-12
Google Scholar

Barber M., The Trial of the Templars, wyd. 2, Cambridge 2006. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511617904
Google Scholar

Bordonove G., Le Tragédie des Templiers, wyd. 3, Paris 2011.
Google Scholar

Bourg A. du, Prise de possession par les Hospitaliers de la maison de Temple de Toulouse, „Mémoires de la Société Archéologique du Midi de la France”, 11/1874(1879), s. 172-185.
Google Scholar

Boutaric E., Clément V, Philippe le Bel et les Templiers, „Revue des questions historiques”, 1/1872, s. 5-41.
Google Scholar

Brown E.A.R., The Political Repercussions of Family Ties in the Early Fourteenth Century: The Marriage of Edward II of England and Isabelle of France, „Speculum”, 63/1988, s. 573-595. DOI: https://doi.org/10.2307/2852635
Google Scholar

Delisle L., Mémoire sur les opérations financières des Templiers, Paris 1889. DOI: https://doi.org/10.3406/minf.1889.1515
Google Scholar

Delisle L., Études sur la condition de la classe agricole et l’état de l’agriculture en Normandie au moyen-âge, Paris 1903.
Google Scholar

Demurger A., Dal Tempio all’Ospedale. Il destino delle commende templari nella contea di Auxerre (secoli XIV), w: Acri 1291. La fine della presenza degli ordini militari in Terra Santa e i nuovi orientamenti nel XIV secolo, red. F. Tommasi, Pérouse 1996, s. 93-98.
Google Scholar

Demurger A., Les Templiers. Une chevalerie chrétienne au Mayne Âge, Paris 2005.
Google Scholar

Favier J., Philippe le Bel, Paris 1978.
Google Scholar

Josserand P., Les Templiers en Bretagne au Moyen Âge: mythes et réalités, „Annales de Bretagne et des Pays de l’Ouest”, 119/2012, nr 4, s. 7-33. DOI: https://doi.org/10.4000/abpo.2488
Google Scholar

Langlois C.V., Le procès des Templiers, „Revue des Deux Mondes”, 61/1891, s. 382-421.
Google Scholar

Lavocat L.L.L., Procès des frères et de l’ordre du Temple d’après des pièces inédites publiées par J. Michelet et des documents imprimés anciens et nouveaux, Paris 1888.
Google Scholar

Lea H.C., Confiscation for Heresy in the Middle Ages, „The English Historical Review”, 2/1887, nr 6, s. 236-259. DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/II.VI.235
Google Scholar

Lea H.C., A Hitory of the Inquisition in the Middle Ages, t. 1-3, New York 1887-1901.
Google Scholar

Lizerand G., Clément V et Philippe le Bel, Paris 1910.
Google Scholar

Mannier E., Ordre de Malte. Les commanderies du Grand - Prieuré de France d’après les documents inédits conservés aux Archives Nationale à Paris, Paris 1872.
Google Scholar

Miguet M., Templiers et Hospitaliers en Normandie, Paris 1995.
Google Scholar

Raybaud J., Histoire des grands prieurs et du prieuré de Saint-Gilles, wyd. N. César, t. 1, Nîmes 1904.
Google Scholar

Roger J.M., La prise de possession par l’Hôpital des maisons du Temple en Poitou et en Bretagne (mai 1313), „Revue historique du Centre-Ouest”, 7/2008, s. 215-243.
Google Scholar

Roger J.M., L’inventaire de la maison du Temple de Bret (15 mai 1313), „Revue historique du Centre-Ouest”, 10/2011, s. 363-367.
Google Scholar

Satora M., Sprawa templariuszy w dyplomacji zachodnioeuropejskiej 1307-1312, Poznań 2011.
Google Scholar

Schein S., Fideles Crucis. The Papacy, the West and the Recovery of the Holy Land 1274-1314, Oxford 1991.
Google Scholar

Strayer J.R., The Reign of Philip the Fair, Princeton 1980.
Google Scholar

Théry J., Une hérésie d’État. Philippe le Bel, le procès des « perfides templiers » et la pontificalisation de la royauté française, „Médiévales”, 60/2011, s. 157-185. DOI: https://doi.org/10.4000/medievales.6222
Google Scholar

Timbal P., La confiscatiòn dans le droit français des XIIIe et XIVe siècles, „Revue historique du droit français et étranger”, 21/1943, s. 44-79.
Google Scholar

Tranchant C., Procès-verbal de remise de maisons diverses des Templiers aux chevaliers hospitaliers de Saint-Jean De Jérusalem dans le Poitou (20 mai de l’année 1313), Poitiers 1882.
Google Scholar

Vaivre J.B. de, La Commanderie d’Épailly et sa chapelle templière durant la période médiévale, Paris 2005.
Google Scholar

Magdalena Satora

https://orcid.org/0000-0002-2393-5592

Afiliacja:

Instytut Historii Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska

Biogram

Dr hab. Magdalena Satora – historyk, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na dziejach zakonów rycerskich oraz krucjat, a także średniowiecznej dyplomacji i monarchii Filipa IV Pięknego.