Pytanie o jedność nauki na przykładzie kosmologii antropicznej

Sławomir Leciejewski

doi:10.21697/spch.2023.59.A.12

Opublikowane: 2023-12-31

Tom 59 Nr 2 (2023)

Pytanie o jedność nauki na przykładzie kosmologii antropicznej

Sławomir Leciejewski

Studia Philosophiae Christianae

Dział: Artykuły naukowe

https://doi.org/10.21697/spch.2023.59.A.12

Abstrakt

Wobec postępującego od lat procesu dyferencjacji nauk warto zadać pytanie o ich możliwą integrację. Problem ten przedstawiony zostanie na przykładzie kosmologii antropicznej. W pierwszej części artykułu opisane zostaną dwa podstawowe ujęcia kosmologii antropicznej, to znaczy mocna i słaba kosmologia antropiczna (kosmologia inflacyjna oraz kosmologia kwantowa). Następnie zostanie ona ukazana jako przykład projektu integracji nauk ewolucyjnych. W ostatniej części artykułu podjęta zostanie próba wykazania, że kosmologia antropiczna (w znaczeniu szerszym niż wcześniej opisana słaba i mocna kosmologia antropiczna) może stanowić paradygmatyczny przykład nauki ewolucyjnej o najszerszym zakresie badawczym i spójnej metodzie badawczej, wspólnej dla wszystkich nauk ewolucyjnych. Będzie to zatem opis projektu badawczego, który jednoczy wszystkie nauki ewolucyjne.

-------------------------

Zgłoszono: 18/04/2023. Zrecenzowano: 20/09/2023. Zaakceptowano do publikacji: 15/11/2023.

Słowa kluczowe:

filozofia kosmologii, kosmologia antropiczna, jedność nauki, integracja nauk, dyferencjacja nauk

Inne teksty tego samego autora

Sławomir Leciejewski, Transfer idei z biologii do informatyki na przykładzie algorytmów ewolucyjnych , Studia Philosophiae Christianae: Tom 53 Nr 1 (2017)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Leciejewski, S. (2023). Pytanie o jedność nauki na przykładzie kosmologii antropicznej. Studia Philosophiae Christianae, 59(2), 101–118. https://doi.org/10.21697/spch.2023.59.A.12

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Barrow, J.D., Tipler, F. (1996). The Anthropic Cosmological Principle. Oxford – New York: Oxford University Press.
Google Scholar

Bohm, D. (1988). Ukryty porządek. Warszawa: Pusty Obłok.
Google Scholar

Carter, B. (1974). Large Number Coincidences and the Anthropic Principle in Cosmology. W: M.S. Longair (red.), Confrontation of Cosmological Theories with Observational Data, 291-298. Dordrecht: Springer.
Google Scholar

Guth, A. (2000). Wszechświat inflacyjny. W poszukiwaniu nowej teorii pochodzenia Kosmosu. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Google Scholar

Hawking, S. (1996). Krótka historia czasu. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Heller, M. (2013). Filozofia kosmologii. Wprowadzenie. Kraków: Copernicus Center Press.
Google Scholar

Heller, M. (2016). Filozofia nauki. Kraków: Copernicus Center Press.
Google Scholar

Heller, M., Pabjan, T. (2007). Elementy filozofii przyrody. Tarnów: Wydawnictwo Biblos.
Google Scholar

Jacyna-Onyszkiewicz, Z. (2015). Akosmizm. Poznań: Wydawnictwo Agape.
Google Scholar

Lamża, Ł. (2015). Granice kosmosu – granice kosmologii. Kraków: Copernicus Center Press.
Google Scholar

Leciejewski, S. (2007). Rola zasad antropicznych w rozwoju współczesnej kosmologii. Studium metodologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM.
Google Scholar

Leciejewski, S. (2010). Kategoria nicości w kosmologii kwantowej. W: P. Orlik (red.), Wobec nicości, 189-208. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Google Scholar

Leciejewski, S. (2011). Geneza czasu według kosmologii kwantowej. W: P. Orlik (red.), Aporie czasu, 29-53. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Google Scholar

Leciejewski, S. (2021). Filozofia kosmologii antropicznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Google Scholar

Linde, A.D. (1990). Particle Physics and Inflationary Cosmology. New York: Harwood Academic.
Google Scholar

Lubański, M., Ślaga, S.W. (1979). Aspekt systemowy problemu jedności nauki. Studia Philosophiae Christianae, 15(1), 139-161.
Google Scholar

Sikora, M. (2016). Pytanie o jedność nauki. Studium metodologiczno-filozoficzne. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Google Scholar

Such, J. (2004). Tendencje rozwojowe we współczesnej kosmologii a filozofia. Principia, 37-38, 333-337.
Google Scholar

Such, J. (2012). Czy nauki przyrodnicze i humanistyczne zmierzają do jedności. W: P. Orlik, K. Przybyszewski (red.), Filozofia a sfera publiczna, 49-65. Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM.
Google Scholar

Such, J., Szcześniak, M. (1997). Filozofia nauki. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Szynkiewicz, M. (2009). Teorie ostateczne w naukach przyrodniczych. Studium metodologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNS UAM.
Google Scholar