Studia Philosophiae Christianae | Studia Philosophiae Christianae

Z cyklu "60/60 the best of SPCh" (14) [60 najciekawszych publikacji z 60 lat istnienia SPCh]

2025-05-02

Tadeusz Wojciechowski: Z ewolucyjnej problematyki śmierci człowieka [Studia Philosophiae Christianae 15(1979)1, s. 81-97].
Link do tekstu: https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/studia-philosophiae-christianae/1979-tom-15-numer-1/studia_philosophiae_christianae-r1979-t15-n1-s81-97.pdf
OPIS: Prof. Tadeusz Wojciechowski (1917-2000) ukończył studia we Lwowie i na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był związany z Papieskim Wydziałem Teologicznym w Krakowie (następnie Papieska Akademia Teologiczna, obecnie Uniwersytet Jana Pawła II w Krakowie). Był dziekanem Wydziału Filozoficznego PAT. Głównym kierunkiem zainteresowań naukowych Wojciechowskiego były zagadnienia tradycyjnej filozofii w świetle współczesnego ewolucjonizmu. Chodzi m.in. o ważne zagadnienie filozoficzne, jakim jest hominizacja człowieka, a więc – z religijnego punktu widzenia – o problem pochodzenia duszy ludzkiej. W tym względzie doszło do wyraźnej polaryzacji stanowisk Wojciechowskiego i jego nauczyciela prof. Kazimierza Kłósaka. Ten ostatni reprezentował stanowisko głównego nurtu tomistycznego, utrzymującego, że dusza ludzka jest stworzona przez Boga ex nihilo sui et subiecti. Natomiast Ksiądz Wojciechowski był zdania, że dusza ludzka mogła być stworzona przez Boga tylko ex nihilo sui na pewnym etapie rozwoju gatunku ludzkiego. Rozwinął koncepcję ewolucyjnej genezy duszy ludzkiej, której dotyczy przypomniany artykuł. W swoim stanowisku nawiązuje do poglądów Teilharda de Chardin, teorii ewolucji oraz tzw. antropologii oddolnej. Rozważając śmierć z punktu widzenia ewolucji, wyszedł z innego założenia niż tradycyjna filozofia. Potrzeba nowego spojrzenia na problem śmierci wynika, jego zdaniem, z faktu, że tradycyjna nauka o śmierci jako oddzieleniu duszy od ciała nie dała satysfakcjonującej odpowiedzi na to pytanie. Rozważając ten problem w ramach nowych, ewolucyjno-egzystencjalnych teorii bytu, wychodzi z podstawowego założenia ogólnej naukowej teorii ewolucji. „Ewolucyjne ujęcie śmierci ludzkiej, wraz z ewolucyjnym ujęciem natury ludzkiej, postuluje także konieczność przemyślenia na nowo tradycyjnej teorii stosunku duszy do ciała, jako złożenia hylemorficznego. W założeniu ewolucyjnej genezy duszy ludzkiej człowiek stanowi rzeczywiście jedną substancję, której część została przerobiona i podniesiona w momencie poczęcia na poziom do wieczności. Życie pojęte ewolucyjnie jest dynamicznym procesem dojrzewania, dorastania do pełnej duchowości. Dlatego można snuć przypuszczenia, że proces tego dorastania zaczyna się rzeczywiście z chwilą poczęcia i trwa całe życie, lecz dopełnia się w całej doskonałości dopiero przez zmartwychwstanie w momencie śmierci” (s. 91).

STRESZCZENIE: 1. Dwie perspektywy zagadnienia. 2. Śmierć w ewolucyjnym ujęciu. 3. Niektóre konsekwencje ewolucyjnego ujęcia śmierci: Problem alienacji. Ewolucja naturalna i nadnaturalna.

Ogłoszenia

Z cyklu "60/60 the best of SPCh" (14) [60 najciekawszych publikacji z 60 lat istnienia SPCh]