OPIS: Jan Woleński (ur. 1940) – filozof analityczny, logik, epistemolog, teoretyk prawa i badacz historii szkoły lwowsko-warszawskiej. Jest profesorem nauk humanistycznych oraz emerytowanym profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest członkiem Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, a także szeregu zagranicznych towarzystw naukowych. W swojej pracy naukowej koncentruje się na: myśli szkoły lwowsko-warszawskiej, jednego z największych osiągnięć polskiej humanistyki XX wieku; zagadnieniu teorii prawdy; filozofii prawa, rozważając związki między logiką a teoriami prawnymi. Przypomniany tekst powstał w związku z międzynarodową konferencją naukową pt. Science vs. Utopia: The Limits of Scientific Knowledge, która odbyła się w Instytucie Filozofii UKSW w listopadzie 2011 roku. Autor stwierdza, ze pogląd, zgodnie z którym nauka wymaga filozoficznych presupozycji i prowadzi do filozoficznych konsekwencji jest formułowany bardzo często. Niektórzy filozofowie i naukowcy argumentują, że nauka zakłada realność badanych obiektów, obiektywność wiedzy, determinizm itp. Podobnie, często mówi się także, iż nauka, np. fizyka, prowadzi do determinizmu albo indeterminizmu. Autor artykułu zajmuje stanowisko przeciwne względem tego rodzaju poglądów. Jeśli terminy, takie jak „założenie”, „konsekwencja”, mają swoje standardowe znaczenie, to znaczy odnoszą się do przesłanek dedukcyjnych czy nawet indukcyjnych argumentów, to rozumowania naukowe nie są oparte na presupozycjach filozoficznych, zaś twierdzenia naukowe nie implikują filozoficznych konsekwencji. Takie stanowisko, zdaniem Woleńskiego, można uzasadnić, odwołując się do analizy przykładów z historii. Takim przykładem jest fakt, że te same (lub przynajmniej bardzo podobne) interpretacje teorii naukowych proponowane są przez naukowców o radykalnie różnych poglądach filozoficznych. Ten stan rzeczy dobrze obrazuje przypadek A. Einsteina, N. Bohra oraz mechaniki kwantowej. Podobny argument dotyczy filozoficznych wniosków wyprowadzanych z naukowych twierdzeń. Prezentowany przez autora punkt widzenia nie sugeruje stanowiska, zgodnie z którym nauka i filozofia są dyscyplinami wzajemnie odseparowanymi. Przeciwnie, są one ze sobą sprzężone, ale ich wzajemne związki powinny być analizowane bardziej skomplikowanymi narzędziami niż tylko struktura typu: przesłanka/wniosek narzędziami niż tylko struktura typu: przesłanka/wniosek. „Warto dodać jeszcze kilka uwag. Po pierwsze, każda hermeneutyka ma swoje wyraźne korzenie w tradycjach filozoficznych. Nie ma innego sposobu na uchwycenie danej hermeneutyki niż osadzenie jej w historii filozofii, na przykład biorąc pod uwagę rozwój debaty na temat determinizmu/indeterminizmu. Po drugie, nie ma jednej interpretacji danych, w tym teoretycznych i empirycznych, motywującej interpretację hermeneutyczną. Po trzecie, przyjęta hermeneutyka nigdy nie likwiduje danej kontrowersji filozoficznej. Po czwarte, wyraźne logiczne schematy argumentów wspierających propozycje filozoficzne są ważne, ponieważ pozwalają nam kontrolować argumenty; parametry hermeneutyczne nie są sprzeczne z tą funkcją. Co więcej, ale jest to związane z moim metafilozoficznym poglądem, głównym celem filozoficznym nie jest rozwiązywanie problemów pojawiających się w filozofii, ale raczej uczynienie ich wyraźnymi i jasnymi. Tak więc rozwiązania filozoficzne są zawsze względne w stosunku do danej hermeneutyki” (s. 132).
Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.
English
Język Polski