Studia Philosophiae Christianae | Studia Philosophiae Christianae

Z najnowszego numeru SPCh... (1/2025) [7]

2025-12-01

Zenon E. Roskal: "Książka Władysława Michała Dębickiego pt. 'Nieśmiertelność człowieka jako postulat filozoficzny przyrodoznawstwa' i jej recepcja w polskim środowisku filozoficzno-teologicznym drugiej połowy XIX wieku"

Streszczenie: W artykule podjęty został temat prezentacji oryginalnej argumentacji na rzecz tezy o nieśmiertelności duszy oraz recepcji tej argumentacji w polskim środowisku filozoficznym drugiej połowy XIX wieku. Autorem tych (kontrowersyjnych) argumentów był Władysław Michał Dębicki (1853-1911). Filozof ten jest co prawda wymieniany w opracowaniach słownikowych i wzmiankowany przy okazji badania innych zagadnień, ale jego ciekawa argumentacja, wykorzystująca wyniki nauk przyrodniczych do obrony tezy filozoficzno-teologicznej, jest zupełnie pomijana przy badaniu problemu nieśmiertelności duszy. Odpowiedź na pytanie o przyczynę tego stanu rzeczy jest głównym celem artykułu.

Fragment: "Innym wnioskiem, który nasuwa się po analizie recepcji książki Dębickiego, jest zauważalny kryzys metody dowodzenia tez teologicznych przy pomocy argumentacji naukowej. W nowszych pracach filozoficznych, podejmujących problematykę nieśmiertelności duszy (Iwanicki, 1965; Kłósak, 1965; 1966; Gogacz, 1970; Kamiński, 1976; Mering, 1977; Kłósak, 1978; Krąpiec, 1996; Judycki, 2010; Mikucki, 2012; Śnieżyński, 2012), nie tylko nie są podejmowane próby wykorzystywania metod zawartych w 'Nieśmiertelności człowieka', ale nawet nie ma informacji o pracy Władysława Dębickiego30. Milczenie na temat książki Dębickiego można odczytać jako próbę usunięcia (przemilczenia) nieudanej filozoficznej akcji dyskredytowania zdolności poznawczych nauki i zarazem wybiórczego wykorzystania jej największych osiągnięć (zasada zachowania energii) w argumentacji wspierającej tezy teologiczne, ale można także odczytać jako bezkrytyczne zaakceptowanie opinii Gabryla na temat książki Dębickiego" (s. 151).

Spis treści: 1. Wstęp. 2. Władysława Dębickiego argumenty za nieśmiertelnością duszy. 3. Odbiór książki Dębickiego w polskim środowisku filozoficzno-teologicznym drugiej połowy XIX wieku. 4. Wnioski końcowe.