ZMAGANIA O UZNANIE PODMIOTOWOŚCI INDIAN W DZIELE EWANGELIZACJI NOWEGO ŚWIAT

Tomasz Szyszka

doi:10.21697/stv.15555

Opublikowane: 2025-06-26

Tom 63 Nr 1 (2025)

ZMAGANIA O UZNANIE PODMIOTOWOŚCI INDIAN W DZIELE EWANGELIZACJI NOWEGO ŚWIAT

Tomasz Szyszka

Studia Theologica Varsaviensia

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/stv.15555

Abstrakt

Historia chrystianizacji Nowego Świata jest zazwyczaj utożsamiania z brutalną konkwistą. Mniej znany pozostaje wątek, wielorakich starań ze strony misjonarzy o wyeksponowanie i dowartościowanie godności i podmiotowości Indian. Pomimo niesprzyjających ówczesnych uwarunkowań o charakterze polityczno-społecznych, zadania tego podejmowali się również biskupi oraz liczni teologowie. Dzięki ich zdecydowanym interwencjom na dworach królewskich, jak również na dworze papieskim, zdołano wypracować prawa, mające na celu poszanowanie godności osobistej Indian. Podmiotowe traktowanie Indian było też elementem dywagacji w odniesieniu do adekwatnych metod misyjno-ewangelizacyjnych w Nowym Świecie.

Słowa kluczowe:

Nowy Świat, Indianie, ewangelizacja, personalizm, podmiotowość, José de Acosta, franciszkanie, jezuici, dominanty językowe

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Szyszka, T. (2025). ZMAGANIA O UZNANIE PODMIOTOWOŚCI INDIAN W DZIELE EWANGELIZACJI NOWEGO ŚWIAT. Studia Theologica Varsaviensia, 63(1), 105–156. https://doi.org/10.21697/stv.15555

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Acosta J., De procuranda indorum salute. Pacification y colonizacion, t. I, Madrid 1984.
Google Scholar

Bonfil Batalla G., El concepto de indio en América: una categoría de la situación colonial, “PLURAL. Antropologías desde América Latina y El Caribe”, (2019), nr 3, s. 15-37.
Google Scholar

Briones Caballero R., El personalismo: la persona como clave de la antropología filosófica, „Revista de Marina” [Chile] (2023), nr 994, s. 32-38.
Google Scholar

Castañeda Salamanca F., El Indio: entre el barbaro y el cristiano. Ensayos sobre filosofía de la Conquista en Las Casas, Sepúlveda y Acosta, México 2002.
Google Scholar

Cebreiros-Álvarez E., La condición jurídica de los indios y el derecho común: un ejemplo del „favor Protectionis”, [w:] “Panta rei”: Studi dedicati a Manlio Bellomo. 2004, s. 469-489.
Google Scholar

Chavez E., Drugi całun. Matka Boża z Gwadelupy wyzwanie dla nauki, historii i wiary, Kraków 2010.
Google Scholar

Cunill C., El indio miserable: nacimiento de la teoría legal en la América colonial del siglo XVI, Cuadernos intercambio Año 8, n. 9 (2011), s. 229-248.
Google Scholar

Forment E., El personalismo de Santo Tomas, „SAPIENTIA”, (1990), vol. XLV, s. 277-294.
Google Scholar

Gómez Cañedo L., Evangelizacion, cultura y promoción social. Ensayos y estudios críticos sobre la contribución franciscanaa los origenes cristianos de México (siglos XVI-XVIII), Mexico 1993.
Google Scholar

Grenni H., El lugar del indio en el Derecho Indiano, „TEORÍA Y PRAXIS” (2008), nr 12, s. 33-69. DOI: https://doi.org/10.5377/typ.v1i12.14876
Google Scholar

“Instrucción” y “obediencia” del Ministerio General Francisco de los Angeles Quiñonez a Martín de Valencia, custodio de los doce franciscanos enviados para plantar el Evangelio en Tenochtitlan Convento de Santa María de los Ángeles, Extremadura, 4.10.1523 [w:] Paulo Suess (red.), La conquista espiritual de la América española: 200 Documentos-Siglos XVI, 2002, s. 208-211.
Google Scholar

Jan Paweł II, Dzieła Zebrane, tom XII, Homilie i przemówienia z pielgrzymek – Ameryka Północna i Południowa, Kraków 2009.
Google Scholar

Maestre Sánchez A., „Todas las gentes del mundo son hombres”. El gran debate entre Fray Bartolomé de las Casas (1474-1566) y Juan Ginés de Sepúlveda (1490-1573), “Anales del Seminario de Historia de la Filosofía” [Madrid], (2004), nr 21, s. 91-134.
Google Scholar

Ponce Leiva P., Visiones del paraiso. Erudición y denuncia social entre la Amazonía y los Andes a fines del siglo XVII, “Chronica Nova”, (2013) nr 39, s. 275-290.
Google Scholar

Saranyana J.I., El III Concilio Limense (1582-1583), [w:] J.I. Saranyana (red.), Teología en América Latina. Desde los orígenes a la Guerra de Sucesión (1493-1715), Vol. I, Vervuert 1999, s. 149-180. DOI: https://doi.org/10.31819/9783964563538-008
Google Scholar

Val A., Al estilo de Francisco. En la primera evangelización de América, [w:] Gracia y desgracia de la evangelización de América, Madrid 1992, s. 229-282.
Google Scholar

Vargas Manrique P.J., Los indígenas en las crónicas de Indias. Una aproximación a su comprensión desde los estudios críticos Bogota 2015.
Google Scholar

Szyszka T., Redukcje jezuickie. Modelowy projekt promocji ludzkiej z okresu kolonialnego, [w:] J. Stali (red.), Działalność misyjna i promocja ludzka. Teoria i praktyka eklezjalna, Lublin 2011, s. 271-293.
Google Scholar

Vargas Manrique P.J., Los indígenas en las crónicas de Indias. Una aproximación a su comprensión desde los estudios críticos, Bogota 2015.
Google Scholar

Zavala S., Por la senda hispana de la libertad, Madrid 1992.
Google Scholar

Zephyris F.J., Carta del padre Francisco Javier Zephyris al padre Francisco Javier Goettner, doctor en filosofía y catedrático del Colegio Superior de Grätz, escrita en la reduccion de Pinches, el 2 de enetro de 1727, [w:] M. Mattehi, Cartas e informes de misiones jesuitas extranjeros en Hispanoamérica (1724–1735), t. III, Santiago de Chile 1972, s. 196–197.
Google Scholar