RZECZY OSTATECZNE” W PRZEPOWIADANIU KAZNODZIEJSKIM. KU ESCHATOLOGII PERSONALISTYCZNEJ

Andrzej Draguła

doi:10.21697/stv.15557

Published: 2025-06-26

Vol. 63 No. 1 (2025)

RZECZY OSTATECZNE” W PRZEPOWIADANIU KAZNODZIEJSKIM. KU ESCHATOLOGII PERSONALISTYCZNEJ

Andrzej Draguła

Studia Theologica Varsaviensia

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/stv.15557

Abstract

The subject of this article is the search for an appropriate way to proclaim eschatological content, traditionally referred to in catechetical terms as the “last things”. Post-conciliar theology has abandoned the eschatological vision of “things”, shifting
towards describing them in terms of “states” and, more recently, increasingly in personalist categories. This shift is driven not only by theological considerations but also by cultural and communicative factors. A crucial question remains: to what extent is the proclamation of eschatological content from a personalist perspective more comprehensible and convincing for the listener than the older visions rooted in biblical imagery? Studies on contemporary Polish preaching show that eschatological truths are practically absent from homiletic proclamation. However, the absence of a new eschatological imagination necessitates a return to abandoned
representations, which must be subjected to contemporary theological hermeneutics.

Keywords:

last things, hell, heaven, purgatory, personalism, religious imagination

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Draguła, A. (2025). RZECZY OSTATECZNE” W PRZEPOWIADANIU KAZNODZIEJSKIM. KU ESCHATOLOGII PERSONALISTYCZNEJ. Studia Theologica Varsaviensia, 63(1), 173–193. https://doi.org/10.21697/stv.15557

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Balter L., Sąd Boży w przepowiadaniu, „Homo Dei” 2004, nr 4, s. 26-33.
Google Scholar

Bellarmin R., Katechizm większy, czyli Nauka Chrześcijańska krótko zebrana […], Berlin [1858].
Google Scholar

Benedykt XVI, Encyklika Spe salvi.
Google Scholar

Calster van S., Dlaczego eschatologia jest rzadkim tematem w kazaniach?, tłum. W. Stachura, „Communio” 2000, nr 4, s. 110-120.
Google Scholar

Chełmicki Z., Ojców naszych wiara święta. Katechizm przystępnie wyłożony i przykładami objaśniony, Warszawa [1906].
Google Scholar

Chlewicki M., Dwa pojęcia wieczności i niektóre konsekwencje wynikające z tego rozróżnienia, „Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein” 2016, t. XV („Fenomen wieczności”), s. 89-104. DOI: https://doi.org/10.14746/cbes.2016.15.7
Google Scholar

Cieszkowski Z.P., Przedsoborowa orientacja eschatologii w świetle posoborowych postulatów uprawiania chrystologii i antropologii, „Studia Paradyskie” 2002, t. XX, s. 123-136.
Google Scholar

Danielewicz Z., Traktat o rzeczywistości ostatecznej, w: Dogmatyka, t. VI, Warszawa 2007, s. 289-550.
Google Scholar

Deharbe J., Katechizm rzymsko-katolicki dla szkół ludowych, Lwów 1885.
Google Scholar

Delumeau J., Historia raju. Ogród rozkoszy, tłum. E. Bąkowska.
Google Scholar

Draguła A., Region as a Theological Category: Preliminary Recognition, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2003, t. 39, s. 9-27. DOI: https://doi.org/10.18276/cto.2023.39-01
Google Scholar

Dyk S., Eschatologia chrześcijańska jako treść homilii, „Roczniki Teologiczne” 2018, t. 65, s. 45-57. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2018.65.12-3
Google Scholar

Gaspari P., Katechizm katolicki, tłum. J. Korzonkiewicz, Warszawa 1941.
Google Scholar

Goff J. le, Narodziny czyśćca, tłum. K. Kocjan, Warszawa 1997.
Google Scholar

Hall E.T., Ukryty wymiar, tłum. T. Hołówka, Warszawa 1978.
Google Scholar

Irla S., Jak mówić o śmierci, nieśmiertelności, zmartwychwstaniu, W. Przyczyna (red.), Prawdy wiary w przepowiadaniu, Kraków 2002, s. 175-188.
Google Scholar

Jagodziński M., Jak dzisiaj mówić o sądzie, w: Prawdy wiary w przepowiadaniu, Kraków 2002, s. 189-204.
Google Scholar

Katechizm bierzmowanych, [b.m.r.w.].
Google Scholar

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Google Scholar

Katolicki katechizm dla dorosłych: Wyznanie wiary Kościoła, Poznań1987.
Google Scholar

Kijas Z.J., Jak mówić o czyśćcu, w: W. Przyczyna, Prawdy wiary w przepowiadaniu, Kraków 2002, s. 205-218.
Google Scholar

Klimski W., Eschatologia na ambonie. Kazania i wiara Polaków w rzeczy ostateczne. Studium socjologiczne, Kraków 2018.
Google Scholar

Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium homiletyczne, Poznań 2015.
Google Scholar

Minois G., Historia piekła, tłum. A. Dębska, Warszawa 1996.
Google Scholar

Nossol A., Postulaty teologiczne uprawiania eschatologii, „Ateneum Kapłańskie” 1982, t. 98, s. 33-43.
Google Scholar

O’Dowd W.B., Preaching, London 1919, s. 225-233, [tłum. polskie:] Plan kazań na okres trzech lat, „Przegląd Homiletyczny. Kwartalnik Poświęcony Zagadnieniom Kaznodziejstwa Polskiego”, Kielce 1935, r. XIII, s. 43-47.
Google Scholar

Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1991.
Google Scholar

Rzeszewski M., Kaznodziejstwo, Warszawa 1957.
Google Scholar

Salij J., Jak mówić o piekle?, w: W. Przyczyna (red.), Prawdy wiary w przepowiadaniu, Kraków 2002, s. 233-247.
Google Scholar

Siwek G., Homilie obrzędowe, Kraków 1997.
Google Scholar

Siwek G., Jak głosić w homilii treści eschatologiczne, w: P. Kurzela, A. Liskowska (red.), Głosić Ewangelię nadziei. Celebrować Ewangelię nadziei. Służyć ewangelii nadziei. Program duszpasterski na rok 2004/2005, Katowice 2004, s. 242-264.
Google Scholar

Siwek G., Misje ludowe w teorii i praktyce Kościoła. Studium homiletyczne, Kraków 1999.
Google Scholar

Sobol E. (red.), Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1997.
Google Scholar

Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium.
Google Scholar

Sokołowski Cz., Limbus, w: Podręczna Encyklopedia Kościelna, t. XXIII-XXIV (K-L), Warszawa 1911, s. 341-342.
Google Scholar

Steiner G., W zamku Sinobrodego. Kilka uwaga w kwestii przedefiniowania kultury, tłum. O. Kubińska, Gdańsk 1993.
Google Scholar

Strzelczyk G., Teraz Jezus, Warszawa 2007.
Google Scholar

Szewczyk L., Głoszenie słowa Bożego w środowisku zsekularyzowanym, Katowice 2019.
Google Scholar

Szewczyk L., Homilia czy kazanie? O nieuzasadnionym sentymencie kaznodziejów do kazań katechizmowych, „Przegląd Homiletyczny” 2010, nr 14, s. 7-17.
Google Scholar

Turner A.K., Historia piekła, tłum. J. Jarniewicz, Gdańsk 1996.
Google Scholar

Weryński H., Niedzielna siejba, Kielce 1938
Google Scholar