Ezoteryzm jako problem socjologiczny. Socjologia ezoteryzmu – socjologia religii – socjologia duchowości: wspólne i różne pola badawcze, wzajemne relacje

Andrzej Kasperek

doi:10.21697/ucs.2022.30.2.05

Opublikowane: 2023-01-21

Tom 30 Nr 2 (2022)

Ezoteryzm jako problem socjologiczny. Socjologia ezoteryzmu – socjologia religii – socjologia duchowości: wspólne i różne pola badawcze, wzajemne relacje

Andrzej Kasperek

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ucs.2022.30.2.05

Abstrakt

Choć problematyka ezoteryczna nie należy do zbyt często podejmowanych na gruncie socjologii, nie znaczy to wcale, że jest ona nieistotna dla samej teorii socjologicznej. W ezoteryzmie przecinają się bowiem kluczowe socjologiczne zagadnienia: nowoczesności, zmiany społecznej, odczarowania świata, sekularyzacji czy kontrkultury. W artykule zostanie przedstawiona próba umieszczenia problematyki ezoteryzmu w socjologii w ramach oddzielnej subdyscypliny oraz określone zostaną najważniejsze pola badawcze tej subdyscypliny socjologicznej. Zwrócona zostanie także uwaga na wzajemne relacje, wspólne pola badawcze, ale i odmienne przedmioty zainteresowania socjologii ezoteryzmu, socjologii religii oraz socjologii duchowości.

Słowa kluczowe:

ezoteryzm, socjologia ezoteryzmu, socjologia religii, socjologia duchowości

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kasperek, A. (2023). Ezoteryzm jako problem socjologiczny. Socjologia ezoteryzmu – socjologia religii – socjologia duchowości: wspólne i różne pola badawcze, wzajemne relacje. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 30(2), 53–62. https://doi.org/10.21697/ucs.2022.30.2.05

Cited by / Share

Bibliografia

Asprem E. (2018), On the Social Organisation of Rejected Knowledge: Reassessing the Sociology of the Occult, preprint: 1–36. https://contern.files.wordpress.com/2018/05/asprem-reassessing-the-sociology-of-the-occult-preprint.pdf [dostęp 15.02.2022].
Google Scholar

Asprem E., Granholm K. (2014), Introduction [w:] E. Asprem i K. Granholm (red.), Contemporary Esotericism. New York: Routledge: 1–24.
Google Scholar

Campbell C. (1972), The Cult, the Cultic Milieu and Secularization. „A Sociological Yearbook of Religion in Britain” 5: 119–136.
Google Scholar

Crockford S., Asprem E. (2018), Ethnographies of the Esoteric Introducing Anthropological Methods and Theories to the Study of Contemporary Esotericism. „Correspondences” 1(6): 1–23.
Google Scholar

Granholm K. (2009), The Sociology of Esotericism [w:] P.B. Clarke (red.), The Oxford Handbook of The Sociology of Religion. New York–Oxford: Oxford University Press: 783–800. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199588961.013.0044
Google Scholar

Granholm K. (2015), Sociology and the Occult [w:] Ch. Partridge (red.), The Occult World. London–New York: Routledge: 720–731.
Google Scholar

Faivre A. (1994), Access to Western Esotericism. Albany, NY: State University of New York Press.
Google Scholar

Faivre A. (1998), Renaissance Hermeticism and the Concept of Western Esotericism [w:] R. van den Broek, W.J. Hanegraaff (red.), Gnosis and Hermeticism from Antiquity to Modern Times. Albany, NY: State University of New York Press: 109–123.
Google Scholar

Faivre A. (2000), Theosophy, Imagination, Tradition, Studies in Western Esotericism. Trans. Ch. Rhone. Albany, NY: State University of New York Press.
Google Scholar

Hall D. (2007), New Age w Polsce. Lokalny wymiar globalnego zjawiska. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Hammer O. (2001), Claiming Knowledge. Strategies of Epistemology from Theosophy to the New Age. Leiden: Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004493995
Google Scholar

Hanegraaff W.J. (1995), Empirical Method in the Study of Esotericism. „Method and Theory in the Study of Religion” 2(7): 99–129. DOI: https://doi.org/10.1163/157006895X00342
Google Scholar

Hanegraaff W.J. (1998a), New Age Religion and Western Culture. Esotericism in the Mirror of Secular Thought. Albany, NY: State University of New York Press.
Google Scholar

Hanegraaff W.J. (1998b), The New Age Movement and the Esoteric Tradition [w:] R. van den Broek, W.J. Hanegraaff (red.), Gnosis and Hermeticism from Antiquity to Modern Times. Albany, NY: State University of New York Press, New York: 359–382.
Google Scholar

Hanegraaff W.J. (2001), Beyond the Yates Paradigm: The Study of Western Esotericism Between Counterculture and New Complexity. „Aries: Journal for the Study of Western Esotericism” 1 (vol. 1): 5–37. DOI: https://doi.org/10.1163/157005901X00020
Google Scholar

Hanegraaff W.J. (2013), Western Esotericism. A Guide for the Perplexed. London–New York: Bloomsbury.
Google Scholar

Hanegraaff W.J. (2016), Esotericism Theorized: Major Trends and Approaches to the Study of Esotericism [w:] A. DeConick (red.), Religion: Secret Religion. Farmington Hills: Macmillan: 155–170.
Google Scholar

Heelas P. (1996), The New Age Movement. The Celebration of the Self and the Sacralization of Modernity. Oxford: Blackwell Publishers.
Google Scholar

Heelas P., Woodhead L. et al. (2007), The Spiritual Revolution: Why Religion Is Giving Way to Spirituality. Oxford: Blackwell Publishing.
Google Scholar

Hervieu-Léger D. (1999), Religia jako pamięć, tłum. M. Bielawska. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Kasperek A. (2019), Zachodnia tradycja ezoteryczna jako obiekt badań socjologicznych: historia i perspektywy. „Studia Religiologica” 3(52): 265–276. DOI: https://doi.org/10.4467/20844077SR.19.019.11626
Google Scholar

Kubiak A.E. (2005), Jednak New Age. Warszawa: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza Sp. z o.o.
Google Scholar

Mariański J. (2019), Nowa religijność i duchowość – mit czy rzeczywistość? Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
Google Scholar

Melton J.G., Clark J., Kelly A.A. (1991), New Age Almanac. Detroit: Visible Ink.
Google Scholar

Miłosz Cz. (1982), Ziemia Ulro. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Partridge C. (2004), The Re-Enchantment of the West: Alternative Spiritualities, Sacralization, Popular Culture, and Occulture, vol 1. London–New York: T&T Clark International.
Google Scholar

Partridge C. (2005), The Re-Enchantment of the West: Alternative Spiritualities, Sacralization, Popular Culture, and Occulture, vol 2. London–New York: T&T Clark International.
Google Scholar

Quispel G. (2008), Gnosis and Culture [w:] J. van Oort (red.), Gnostica, Judaica, Catholica. Collected Essays of Gilles Quispel. Leiden: Brill: 141–153. DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004139459.i-870
Google Scholar

Roszak T. (1973), The Making of Counter Culture. Reflections on the Technocratic Society & Its Youthful Oppositions. London: Faber and Faber.
Google Scholar

Stuckrad von K. (2015), Esoteric / Esotericism [w:] R.A. Segal, K. von Stuckrad (red.), Vocabulary for the Study of Religion, vol 1. Leiden–Boston: Brill: 526–529.
Google Scholar

Stuckrad von K. (2008), Esoteric Discourse and the European History of Religion: In Search of a New Interpretational Framework. „Scripta Instituti Donneriani Aboensis”, vol. 20: 217–236. DOI: https://doi.org/10.30674/scripta.67337
Google Scholar

Tiryakian E.A. (1974a), Preliminary Considerations [w:] E.A. Tiryakian (red.), On the Margin of the Visible. Sociology, the Esoteric, and the Occult. New York - London - Sydney - Toronto: Wiley: 1–15.
Google Scholar

Tiryakian E.A. (1974b), Toward the Sociology of Esoteric Culture [w:] E.A. Tiryakian (red.), On the Margin of the Visible. Sociology, the Esoteric, and the Occult. New York - London - Sydney - Toronto: Wiley: 257–280.
Google Scholar

Truzzi M. (1974), Definition and Dimensions of the Occult: Towards a Sociological Perspective [w:] E.A. Tiryakian (red.), On the Margin of the Visible. Sociology, the Esoteric, and the Occult. New York - London - Sydney - Toronto: Wiley: 243–255.
Google Scholar

Yates F. (2002), Giordano Bruno and the Hermetic Tradition. London and New York: Routledge.
Google Scholar