Krytyczny realizm Roya Bhaskara – Basic Critical Realism

Małgorzata Stochmal

doi:10.21697/ucs.2023.31.1.02

Opublikowane: 2023-06-30

Tom 31 Nr 1 (2023)

Krytyczny realizm Roya Bhaskara – Basic Critical Realism

Małgorzata Stochmal

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ucs.2023.31.1.02

Abstrakt

Krytyczny realizm przyczynia się do rozwoju rzeczywistej wiedzy o społeczeństwie, przezwyciężając niedomagania wielu konkurencyjnych sposobów ujmowania rzeczywistości społecznej. Realistyczna filozofia nauki i nauk społecznych wprowadzona przez Roya Bhaskara daje impuls do postrzegania rzeczywistości społecznej w zupełnie odmienny sposób. Dorobek naukowy Bhaskara jest ogromny, jednak nie jest dostatecznie spopularyzowany wśród polskich czytelników. Głównym celem artykułu jest zaprezentowanie założeń krytycznego realizmu odnoszących się do pierwszego etapu rozwoju teorii, określanego mianem Basic Critical Realism. Publikacja prezentuje ważniejsze nawiązania do zagadnień ontologicznych, epistemologicznych oraz częściowo do wymiaru metafizyki. Artykuł kieruję do odbiorców zainteresowanych krytyczno-realistyczną wizją opisu rzeczywistości, reprezentujących różne dziedziny nauki i dyscypliny naukowe, pragnących wykorzystać ten intelektualny program w planowanych przedsięwzięciach badawczych.

Słowa kluczowe:

fundamentalny krytyczny realizm, rozwarstwiona głębia ontologii, głębia epistemologii, metafizyka, krytyczno-realistyczne zgłębienie, społeczny realizm

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Stochmal, M. (2023). Krytyczny realizm Roya Bhaskara – Basic Critical Realism. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 31(1), 9–18. https://doi.org/10.21697/ucs.2023.31.1.02

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archer M.S. (2020), The Morphogenetic Approach. Critical Realism’s Explanatory Framework Approach [w:] P. Róna, L. Zsolnai (red.). Agency And Causal Explanation in Economics, e-book: Springer. DOI: 10.1007/978-3-030-26114-6. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-26114-6_9
Google Scholar

Bhaskar R. (1989), Possibility of Naturalism. A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences. Third edition. London and New York: Routledge.
Google Scholar

Bhaskar R. (1993), Dialectic: The Pulse of Freedom. London: Verso.
Google Scholar

Bhaskar R. (2008a), Dialectic: The Pulse of Freedom, London and New York: Routledge.
Google Scholar

Bhaskar R. (2008b), A Realist Theory of Science, London and New York: Routledge.
Google Scholar

Bhaskar R. (2009), Scientific Realism and Human Emancipation, Abingdon: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203879849
Google Scholar

Bhaskar R. (2011), Realistyczna teoria nauki, tłum. K. Zahorodna [w:] M. Sikora (red.). Realizm wobec wyzwań antyrealizmu. Multidyscyplinarny przegląd stanowisk, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
Google Scholar

Bhaskar R. (2013), Prolegomenon: the consequences of the revindication of philosophical ontology for philosophy and social theory [w:] M.S. Archer, A. Maccarini (red.). Engaging with the world: agencies, institutions, historical formations. London and New York: Routledge.
Google Scholar

Bhaskar R. (2014), Foreword [w:] P.K. Edwards, J. O’Mahoney, S. Vincent (red.). Studying organizations using critical realism: A practical guide. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Bhaskar R. (2016), Enlightened Common Sense: The Philosophy of Critical Realism. Edited with a preface by M. Hartwig. Abingdon: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315542942
Google Scholar

Bhaskar R. (2020), Critical realism and the ontology of persons. “Journal of Critical Realism”, 19(2), s. 113. DOI: 10.1080/14767430.2020.1734736 (13.08.2021). DOI: https://doi.org/10.1080/14767430.2020.1734736
Google Scholar

Bukowski M. (2021), Unifikacja przez translację. Realizm krytyczny jako metateoria dla medioznawstwa. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Cruickshank J. (2003), Introduction [w:] J. Cruickshank (red.). Critical Realism: The Difference it Makes. London and New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203512302
Google Scholar

Elder-Vass D. (2007), A Method for Social Ontology. “Journal of Critical Realism”, 6(2), s. 226. DOI:10.1558/jocr.v6i2.226 (15.08.2022). DOI: https://doi.org/10.1558/jocr.v6i2.226
Google Scholar

Gorski Ph. (2013), What is Critical Realism? And Why Should You Care? “Contemporary Sociology: A Journal of Reviews”, 42(5), s. 659. DOI: 10.1177/0094306113499533 (13.08.2022). DOI: https://doi.org/10.1177/0094306113499533
Google Scholar

Holland D. (2019), Enlightened common sense II: clarifying and developing the concepts of intransitivity and domains of reality. “Journal of Critical Realism”, 18(2) s. 4. DOI:10.1080/14767430.2019.1600122 (25.08.2022). DOI: https://doi.org/10.1080/14767430.2019.1600122
Google Scholar

Hugh L. (2007), Explanatory critique [w:] M. Hartwig (red.). Dictionary of Critical Realism. London and New York: Routledge.
Google Scholar

Kaidesoja T. (2015), Naturalizing Critical Realist Social Ontology. London and New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.1515/jso-2015-0016
Google Scholar

Lawson T. (2019), The Nature of Social Reality Issues in Social Ontology. London and New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429199035
Google Scholar

Marshall P. (2016), A Complex Integral Realist Perspective: Towards A New Axial Vision. London and New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315753485
Google Scholar

Mrozowicki A. (2019), O kulturze i sprawczości w ujęciu morfogenetycznym. „Kultura Współczesna”, 3(106), s. 171. DOI: 10.26112/kw.2019.106.14 (14.08.2022).
Google Scholar

Norris Ch. (2007), Transcendental Realism [w:] M. Hartwig (red.). Dictionary of Critical Realism. London and New York: Routledge.
Google Scholar

Porpora D.V. (2016), Reconstructing Sociology. The Critical Realist Approach. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781316227657
Google Scholar

Shotter J. (1990), Underlabourers for science or toolmakers for society. “History of the Human Sciences”, 3(3), s. 443. DOI:10.1177/095269519000300309. DOI: https://doi.org/10.1177/095269519000300309
Google Scholar

Stochmal M. (2021), Relacyjna moc darów troski i ofiarność druhów Ochotniczych Straży Pożarnych: Perspektywa krytycznego realizmu i ontologii społecznej. Warszawa: PWN. DOI: https://doi.org/10.53271/2021.023
Google Scholar