Współczesna edukacja domowa w Polsce – zmieniające się potrzeby i możliwości

Magdalena Giercarz-Borkowska

doi:10.21697/ucs.2024.33.1.04

Published: 2024-06-30

Vol. 33 No. 1 (2024)

Modern home education in Poland – the changing needs and possibilities

Magdalena Giercarz-Borkowska

Academic Journal of Sociology

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/ucs.2024.33.1.04

Abstract

Home education returned to the Polish educational practice in the 1990s. The reintroduction of home schooling in Poland was available thanks to the change of political system – the state monopoly education collapsed along with the fall of socialism. In the 21st century, the home education community is rapidly growing – there are more and more families looking for an alternative to public education and deciding to practice homeschooling despite many obstacles.

In 2024, the number of home education students reached 1% of the population subject to compulsory schooling and compulsory education. It is then worthwhile to pursue further research on the functioning of home education in Poland and to describe the growing and diversifying group of families who take respon sibility for the education of their children.

The article contains a few of the author’s observations and comments concerning the changing needs and opportunities for homeschooling in Poland in recent years (formulated on the basis of many years of the author’s own research and a review of research conducted by other authors) and indicates the possible directions for further study.

Keywords:

home education, homeschooling

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Giercarz-Borkowska, M. (2024). Modern home education in Poland – the changing needs and possibilities. Academic Journal of Sociology, 33(1), 29–41. https://doi.org/10.21697/ucs.2024.33.1.04

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bąkowski T. (2007), Administracyjnoprawna sytuacja jednostki w świetle zasady pomocniczości. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Google Scholar

Bochentyn A. (2012), Edukacja domowa jako forma prywatyzacji zadań publicznych. „Gdańskie Studia Prawnicze”, 28, 2: 49–60.
Google Scholar

Budajczak M. (2004), Edukacja domowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Cywiński A. (2020), Szukanie alternatywy. Przykład rodziny stosującej edukację domową. „Refleksje” Zachodniopomorski Dwumiesięcznik Oświatowy, 4: 72–77.
Google Scholar

Dąbrowska I. (2021), Edukacja zdalna w czasie pandemii – perspektywa rodziców i opiekunów. „Horyzonty Wychowania”, 20(54): 43–52.
Google Scholar

Frasunkiewicz E. (2022), „Ucieczka z systemu”. Edukacja domowa z perspektywy rodziców dzieci szkolnych. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 2(55): 166–181.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2010), Dlaczego nie pasuję właśnie tutaj…? Dziecko zdolne – „Inny” w systemie edukacji [w:] L. Dziewięcka-Bokun, A. Śledzińska-Simon (red.), Społeczeństwo wobec Innego. Kategoria Innego w naukach społecznych i życiu publicznym, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 185–194.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2013a), Edukacja a bezpieczeństwo rodziny – bieguny wolności, „Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla Bezpieczeństwa”, VI, 1(18): 67–75.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2013b), Global Home Education Conference 2012, „Forum Oświatowe”, 25, 1(48): 155–157.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2015), Nie tylko w szkole. „Nowe Horyzonty Edukacji” 2(12): 58–60.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2019), Edukacja domowa jako alternatywa edukacyjna dla dzieci zdolnych. Wrocław: Wydawnictwo TeksTy.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2020), Komentarz: A. Cywiński, Szukanie alternatywy. Przykład rodziny stosującej edukację domową. „Refleksje” Zachodniopomorski Dwumiesięcznik Oświatowy, 4: 77–77.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2021), Warunki praktykowania edukacji domowej w Polsce. „Kultura-Społeczeństwo-Edukacja”, 20(2): 231–239.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2022), Edukacja domowa – od tradycji ku współczesności. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2023), Home Education During the People’s Republic of Poland – a Retrieved Case. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, 42(4): 147–162.
Google Scholar

Kochan K. (2016), Edukacja domowa w Polsce – pedagogiczne inspiracje współczesnych edukatorów domowych. „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Pedagogika XXXII, Nauki Humanistyczno-Społeczne, 435: 115–136.
Google Scholar

Królikiewicz R., Pulak I. (2020), Możliwości wspierania edukacji domowej nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 15, 1(55): 23–38.
Google Scholar

Lendzion K., Wołk A. (2023a), Dlaczego rodzice edukują dzieci w domu? „Rocznik Nauk Społecznych”, 15(51), 3: 51–69.
Google Scholar

Lendzion K., Wołk A. (2023b), Kto uczy dzieci w domu? Wizerunek rodziców i rodzin edukujących domowo. „Paedagogia Christiana”, 52, 2: 233–258.
Google Scholar

Mazurek E. (2020), Ewaluacja w edukacji domowej. „Kwartalnik Pedagogiczny”, 1(255): 65–81.
Google Scholar

Meighan R. (1991), Edukacja elastyczna. Jutro twojego dziecka decyduje się dzisiaj, tłum. A. Nalaskowski. Toruń: Nasza Szkoła.
Google Scholar

Nowak K., Zawisza M. (2023), Nauczyciel i uczeń w edukacji zdalnej w Polsce – postpandemiczne reminiscencje. „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, 2: 11–23.
Google Scholar

Poruszek M. (2020), Edukacja domowa – ucieczka od zdalnego nauczania czy społeczno-wychowawcza potrzeba?. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 4: 17–31.
Google Scholar

Racewicz M. (2020), Analysis of legal acts regarding home education in Poland – historical approach. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” XXXIX, 3: 106–117.
Google Scholar

Rękosiewicz M. i in. (2022), Psychologiczne uwarunkowania podejmowania edukacji domowej. „Kultura i Edukacja”, 1(135): 86–103.
Google Scholar

Sakarski G. (2024), Are Homeschoolers Happy with Their Educational Experience? In Education in Developing, Emerging, and Developed Countries: Different Worlds, Common Challenges (pp. 89–96). BCES Conference Books, Vol. 22. Sofia: Bulgarian Comparative Education Society.
Google Scholar

Szafrańska A., Pawlak J. (2021), Rodzic w roli nauczyciela, czyli o organizacji kształcenia i wychowania z perspektywy rodziców uczących swoje dzieci w domach. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, 34(1): 79–90.
Google Scholar

Szybiak I. (2005), Z dziejów szkoły [w:] K. Konarzewski (red.), Sztuka nauczania. Szkoła. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 13–53.
Google Scholar

Śliwerski B. (2022), Autoodpowiedzialność homeschoolersów za edukację własnych dzieci. „Ars Educandi”, 19: 15–127.
Google Scholar

Wittenberg A., Klinger K. (2015), MEN policzyło dzieci, które uciekły z klasy, http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/861541,edukacja-domowa-men-po-liczylo-dzieci-ktore-uciekly-z-klasy.html [dostęp 20.01.2016].
Google Scholar

Zaworska-Nikoniuk D. (2021), „Obyś swoje dzieci uczył” – rodzice najmłodszych uczniów o edukacji zdalnej podczas pierwszej fazy pandemii COVID-19. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 2(53): 91–105.
Google Scholar

Zielińska H. (1996), Ivan Illich. Między romantyzmem a anarchizmem pedagogicznym. Toruń: UMK.
Google Scholar

Zielińska H. (2000), Neoromantyczne utopie Ivana Illicha [w:] Z. Kwieciński (red.), Alternatywy myślenia o/dla edukacji. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych, s. 239–253.
Google Scholar

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, Dz.U. z 1991 r. Nr 95, poz. 425 ze zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 marca 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, Dz.U. z 2021 r., poz. 762.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 grudnia 2023 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2023, Dz.U. z 2022 r. poz. 2820.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, Dz.U. z 2020 r. poz. 1394.
Google Scholar

Chcę ukrócić oszustwa, a nie edukację domową. „wPolityce.pl”, http://wpolityce,pl/polityka/277208-szefowa-men-anna-zalewska-dla-wpolitycepl-chce-ukrocic-oszustwa-a-nie-domowa-edukacje [dostęp 20.01.2016].
Google Scholar

Czarnek: wprowadzamy nowe wagi finansowania edukacji domowej https://samorzad.pap.pl/kategoria/edukacja/czarnek-wprowadzamy-nowe-wagi-finansowania-edukacji-domowej [dostęp 10.01.2023].
Google Scholar

Liczba uczniów wg klas w nauczaniu domowym w roku szkolnym 2023/2024. Otwarte dane. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej. https://dane.gov.pl/pl/dataset/1963/resource/57289/table?page=1&per_page=50&q=&sort= [dostęp 1.06.2024].
Google Scholar