Edukacja domowa jako doświadczenie edukacyjnego uwolnienia i twórczego samostanowienia – możliwości wdrożeniowe dla edukacji systemowej

Marlena Kilian

doi:10.21697/ucs.2024.33.1.05

Published: 2024-06-30

Vol. 33 No. 1 (2024)

Home education as an experience of educational liberation and creative self determination: implementation possibilities for systemic education

Marlena Kilian

Academic Journal of Sociology

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/ucs.2024.33.1.05

Abstract

Home education, as an alternative form of education, is gaining popularity and social recognition. Motivated reactively and proactively, by repulsive and attractive stimuli, it expresses opposition to mainstream education and the desire to fulfill compulsory schooling on one’s own terms in family conditions. This study focuses on the problem of home education as a space of: 1) freedom, 2) emancipation and 3) creative self-determination. The aim was to indicate the freedom and emancipation connotations of homeschooling and the implementation potential of its pedagogical achievements developed in the course of independent, creative and innovative solutions that can be used in the field of diagnostic and corrective actions in the public school system. The basic research method was the thematic analysis of literature, which allowed for the outline of theoretical and practical contexts for homeschooling in its emancipatory and implementation dimension. The considerations undertaken were also based on the author’s own experiences as a parent of children with experience in systemic and home education.

Keywords:

home education, emancipation, freedom, autonomy, innovation

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Kilian, M. (2024). Home education as an experience of educational liberation and creative self determination: implementation possibilities for systemic education. Academic Journal of Sociology, 33(1), 43–53. https://doi.org/10.21697/ucs.2024.33.1.05

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Anthony K.V., Burroughs S. (2012), Day to day operations of home school families: Selecting from a menu of educational choices to meet students’ individual instructional needs. „International Education Studies” 5(1): 3–17.
Google Scholar

Bandura A. (2006), Toward a psychology of human agency. „Perspectives on Psychological Science” 1(2): 164–180.
Google Scholar

Bielecka-Prus J., Heleniak A. (2018), Motywy podjęcia edukacji domowej w opinii rodziców [w:] J. Bielecka-Prus (red.), Rodzina w edukacji domowej. Warszawa: Wydawnictwo Gotów.
Google Scholar

Budajczak M. (2004), Edukacja domowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Budajczak M. (2017), Polska edukacja domowa jako mise en abyme między kondycją ludzką a społecznymi konstrukcjami oświatowymi. „Studia Paedagogica Ignatiana” 20(3), s. 47–62.
Google Scholar

Cogan M.F. (2010), Exploring academic outcomes of homeschooled students. „Journal of College Admission” 2008: 18–25.
Google Scholar

Collom E. (2005), The Ins and Outs of Homeschooling: The Determinants of Parental Motivations and Student Achievement. „Education and Urban Society” 37(3): 307–335.
Google Scholar

Cooper B.S., Sureau J. (2007), The Politics of Homeschooling: New Developments, New Challenges. „Educational Policy” 21(1): 110–131.
Google Scholar

Czerepaniak-Walczak M. (2006), Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Dahlquist K., York-Barr J., Hendel D.D. (2006), The Choice to Homeschool: Home Educator Perspectives and School District Options. „Journal of School Leadership” 16(4): 354–385.
Google Scholar

Drenovsky C.K., Cohen I. (2012), The impact of homeschooling on the adjustment of college students. „International Social Science Review” 87(1/2): 19–34.
Google Scholar

Duvall S.F. (2010), The effectiveness of homeschooling students with special needs [w:] B.S. Cooper (red.), Home Schooling in Full View: A Reader. Charlotte, NC: Information Age Publishing.
Google Scholar

Frasunkiewicz E. (2022), „Ucieczka z systemu”. Edukacja domowa z perspektywy rodziców dzieci szkolnych. „Problemy Wczesnej Edukacji” 2(55): 166–181.
Google Scholar

Fundacja Edukacji Domowej (2023), Nowa jakość czy patologia? Edukacja domowa w Polsce. Raport Fundacji Edukacji Domowej. Kraków: Fundacja Edukacji Domowej.
Google Scholar

Gaither M. (2008), Homeschool: An American history. Nowy Jork: Palgrave.
Google Scholar

Giercarz-Borkowska M. (2012), Edukacja domowa jako egzemplifikacja idei podmiotowości i wolności edukacyjnej [w:] N. Starik, A. Zduniak (red.), Podmiotowość w edukacji wobec odmienności kulturowych oraz społecznych zróżnicowań. Edukacja XXI Wieku 27, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa, s. 53–68.
Google Scholar

Głowacka M. (2015), Edukacja domowa a przemiany nowoczesności. „Zoon Politikon” 6: 219–236.
Google Scholar

Green-Hennessy S., Mariotti E.C. (2023), The decision to homeschool: potential factors influencing reactive homeschooling practice. „Educational Review, 75(4): 617–636.
Google Scholar

Helios J. (2014), Edukacja domowa – kilka uwag w kontekście dyskursu o edukacji demokratycznej. „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” III(2): 180–198.
Google Scholar

Heuer W., Donovan W. (2017), Homeschooling: The Ultimate School Choice. White Paper No. 170, Boston: Pioneer Institute for Public Policy Research.
Google Scholar

Holt J., Farenga P. (2003), Teach your own: The John Holt book of homeschooling. Cambridge: Perseus Books.
Google Scholar

Holt J. (1981), Teach your own: A hopeful path for education. Nowy Jork: Dell.
Google Scholar

Isenberg E.J. (2007), What Have We Learned About Homeschooling? „Peabody Journal of Education” 82(2–3): 387–409.
Google Scholar

Jones P., Gloeckner G. (2004), Perceptions of and attitudes toward homeschool students. „The Journal of College Admission” 185: 12–21.
Google Scholar

Juszczyk-Rygałło J. (2014), Edukacja domowa – szansa czy zagrożenie we wczesnym kształceniu dziecka?. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 9(34/4): 121–135.
Google Scholar

Klicka C.J. (2003), Home schooled students excel in college [w:] C. Mur (red.), At issue: Home schooling, Farmington Hills, MI: Greenhaven.
Google Scholar

Bielecka-Prus J., Heleniak A. (2018), Motywy podjęcia edukacji domowej w opinii rodziców [w:] J. Bielecka-Prus (red.), Rodzina w edukacji domowej. Warszawa: Wydawnictwo Gotów.
Google Scholar

Korkmaz H., Duman G. (2014), Public understanding about homeschooling: A preliminary study. „Procedia-Social and Behavioral Sciences”, 116: 3891–3897.
Google Scholar

Kunzman R. (2009), Write These Laws on Your Children: Inside the World of Conservative Christian Homeschooling. Boston: Beacon Press.
Google Scholar

Lendzion K., Wołk A. (2023), Dlaczego rodzice edukują dzieci w domu? Motywy podjęcia edukacji domowej w świetle badań własnych, „Roczniki Nauk Społecznych” 51(3): 51–69.
Google Scholar

Lenkowski M. (2018), Życie we własnych rękach. Fenomen edukacji domowej w ujęciu antropologicznym. „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 1(27): 75–98.
Google Scholar

Lim L.Y. (2005), Homeschooling: Education Redefined? Publikacja pokonferencyjna, American Sociological Association. Annual Meeting, Philadelphia: American Sociological Association, s. 1–20.
Google Scholar

Lines P.M. (2000), When Home Schoolers Go to School: A Partnership Between Families and Schools. „Peabody Journal of Education” 75(1–2): 159–186.
Google Scholar

Luke C. (2003), Home Schooling: Learning from Dissent. „Canadian Journal of Educational Administration and Policy” 25.
Google Scholar

Maliszewski K. (2021). Bez-silna edukacja. O kształceniu kruchego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Mazurek E. (2016), (Nie)zaufanie społeczne względem samodzielności edukacyjnej rodziców w homeschoolingu „Przegląd Pedagogiczny” 2: 88–102.
Google Scholar

Meighan R. (1995), Home-Based Education Effectiveness: Research and Some of Its Implications. „Educational Review” 47(3): 275–287.
Google Scholar

Merry M.S., Sjoerd K. (2010), Restricted Liberty, Parental Choice and Homeschooling. „Journal of Philosophy of Education” 44(4): 497–514.
Google Scholar

Murphy J.F. (2012), Homeschooling in America: Capturing and assessing the movement. Thousand Oaks: Corwin, SAGE Company.
Google Scholar

Myers M. (2023), The Unhomely of Homeschooling. „Sociology” 57(5): 1101–1117.
Google Scholar

Paluch M. (2023), Słownik wyrazów ratujących życie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Paluch M., Tempczyk-Nagórka Ż. (2022), Kompetencje głębokie – doświadczenie zreflektowania się [w:] K. Kuracki, Ż. Tempczyk-Nagórka, Wsparcie psychologiczno-pedagogiczne w polskiej szkole w sytuacji pandemii i postpandemii. Od wsparcia online po zmiany offline. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 172–195.
Google Scholar

Ray B.D. (2004), Home educated and now adults: Their community and civic involvement, views about homeschooling, and other traits. Salem: NHERI Publications.
Google Scholar

Ray B.D. (2010), Academic Achievement and Demographic Traits of Homeschool Students: A Nationwide Study. „Academic Leadership Live: The Online Journal” 8(1): 1–26.
Google Scholar

Ray B.D. (2013), Homeschooling Associated with Beneficial Lerner and Societal Outcomes but Educators Do Not Promote It. „Peabody Journal of Education” 88(3): 324–341.
Google Scholar

Ray B., Weller N. (2003), Homeschooling: An Overview and Financial Implications for Public Schools. „School Business Affairs” 69(5): 22–26.
Google Scholar

Reich R. (2002), The Civic Perils of Homeschooling. „Educational Leadership”, 59(7): 56–59.
Google Scholar

Rolstad K., Kesson K. (2013), Unschooling, Then and Now. „Journal of Unschooling and Alternative Learning” 7(14): 28–71.
Google Scholar

Rothermel P. (2003), Can we classify motives for home education?. „Evaluation and Research in Education” 17(2–3): 74–89.
Google Scholar

Russell T.J. (1994), Cross-Validation of a Multivariate Path Analysis of Predictors of Home School Student Academic Achievement. „Home School Researcher”, 10(1): 1–13.
Google Scholar

Sławek T. (2021), A jeśli nie trzeba się uczyć… Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Sorey K., Duggan M. (2008), Homeschoolers Entering Community Colleges: Perceptions of Admission Officers. „Journal of College Admission” 200: 22–28.
Google Scholar

Sutton J.P., Galloway R.S. (2000), College Success of Students from Three High School Settings. „Journal of Research and Development in Education” 33(3): 137–146.
Google Scholar

Śliwerski B. (2022), Autoodpowiedzialność homeschoolersów za edukację własnych dzieci. „Ars Educandi” 19(19): 115–127.
Google Scholar

Śliwerski B., Paluch M. (2021), Uwolnić szkołę od systemu klasowo-lekcyjnego. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Tłuściak-Deliowska A., Krawiec M. (2020), Edukacja domowa jako alternatywna forma realizacji obowiązku szkolnego. Stan polskich badań i perspektywy badawcze. „Przegląd Pedagogiczny” 1: 191–202.
Google Scholar

Valiente C., Spinrad T.L., Ray B.D., Eisenberg N., Ruof A. (2022), Homeschooling: What do we know and what do we need to learn? „Child Development Perspectives” 16(1): 48–53.
Google Scholar

Zielińska-Kostyło H. (2004), Pedagogika emancypacyjna [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 368–369.
Google Scholar

Żłobicki W. (2018), Przedmowa [w:] B. Śliwerski, A. Rozmus (red.), Alternatywy w edukacji. Kraków–Rzeszów: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 11–13.
Google Scholar

Encyklopedia PWN, hasło: „emancypacja”, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/emancypacja;4008156.html [dostęp 27.09.2024].
Google Scholar

Słownik Języka Polskiego, PWN, hasło „emancypacja”, https://sjp.pwn.pl/slowniki/emancypacja.html [dostęp 27.09.2024].
Google Scholar

Słownik Cambridge, hasło „emancipation”, https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/emancipation [dostęp 27.09.2024]
Google Scholar

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Coronavirus disease (COVID-19) pandemic. Overwiev, https://www.who.int/europe/emergencies/situations/covid-19 [dostęp 27.09.2024].
Google Scholar

The Stanford Encyclopedia of Philosophy (2022). Hasło “Isaiah Berlin”. Stanford: Metaphysics Research Lab, https://plato. stanford.edu/entries/berlin/ [dostęp 27.09.2024].
Google Scholar

Światowe Forum Ekonomiczne (2023a), Defining Education 4.0: A Taxonomy for the Future of Learning WHITE PAPER, Geneva, https://www3.weforum.org/docs/WEF_Defining_Education_4.0_2023.pdf [dostęp 27.09.2024].
Google Scholar

Światowe Forum Ekonomiczne (2023b), Education 4.0: Here are 3 skills that students will need for the jobs of the future, https://www.weforum.org/agenda/2023/01/skillsets-cultivated-by-education-4-0-davos23/ [dostęp 27.09.2024].
Google Scholar