Cyganie (Romowie) a ich historia. Mitologia „wiecznej” wędrówki (zarys problemu)

Tomasz Koper

doi:10.21697/ucs.2021.27.1.04

Opublikowane: 2022-01-14

Tom 27 Nr 1 (2021)

Cyganie (Romowie) a ich historia. Mitologia „wiecznej” wędrówki (zarys problemu)

Tomasz Koper

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ucs.2021.27.1.04

Abstrakt

Artykuł omawia w kontekstach historycznych zagadnienia związane z nomadyzmem Cyganów. Punktem wyjścia jest założenie o istnieniu mitologicznego sposobu myślenia o ich wędrówkach (nomadyzmie, półnomadyzmie). Utrwalił się on zarówno w myśleniu większościowym, jak i w percepcji samych Cyganów. Przykładami opisanymi w artykule są postawy określonych państw i polityka realizowana wobec Romów. Autor przedstawił również sposoby poruszania się Cyganów po drogach Europy.

Słowa kluczowe:

koczowniczy (półkoczowniczy), Cyganie, historia, represje, mitologia

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Koper, T. (2022). Cyganie (Romowie) a ich historia. Mitologia „wiecznej” wędrówki (zarys problemu). Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 27(1), 27–36. https://doi.org/10.21697/ucs.2021.27.1.04

Cited by / Share

Bibliografia

Acton T. (1974), Gypsy Politics and Social Change; The Development of Ethnic Ideology and Pressure Politics among British Gypsies from Victorian Reformism to Romany N ationalism. London: Routledge and K. Paul.

Acton T. (1981), Gypsies. London: Macdonald Phoebus.

Apanowicz J. (2002), Metodologia ogólna. Gdynia: Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”.

Baranowski B. (1986), Ludzie gościńca XVII–XVIII w. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Barany Z. (2002), The East European Gypsies. Regime Change, Marginality, and Ethnopolitics. Cambridge: Cambridge University Press.

Bartosz A. (2009), Gdzież te wozy kolorowe? „Studia Romologica”, t. 2. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, s. 267–283.

Chałupczak H. Browarek T. (1998), Mniejszości narodowe w Polsce 1918–1995. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Crowe D.M. (1995), A History of the Gypsies of Eastern Europe and Russia, New York: St. Martin’s Press.

Ficowski J. (1965), Cyganie na polskich drogach. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Frazer A. (2001), Dzieje Cyganów, tłum. E. Klekot. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Geremek B. (1984), Cyganie w Europie średniowiecznej i nowożytnej. „Przegląd Historyczny” 75/3, s. 569–596.

Girard R. (1987), Kozioł ofiarny, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Hancock I. (2002), We are the Romani People. Ames am e Rromane džene. Hatfield: University of Hertfordshire Press.

Hayden R. (1979), The Cultural Ecology of Service Nomads. „The Eastern Anthropologist” 32, 4, s. 297–309.

Hubschmannova M. (1972), What Can Sociology Suggest About the Origin of Roma?. „Archiv Orientální” 40, s. 51–64.

Kamiński I.M. (1980), The state of Ambiguity. Studies of Gypsy refugees. Gothenburg: University of Gothenburg.

Kapralski S. (2012), Naród z popiołów. Pamięć zagłady a tożsamość Romów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Kapralski S. (2018), Mit Taboru. Kwartalnik „Dialog-Pheniben” 27, s. 10–20.

Kendrick D., Puxon G. (1972), The Destiny of Europe’s Gypsies. London: Chatto – Heineman for Sussex.

Kradin N. (2002), Nomadism, Evolution, and World-Systems: Pastoral Societies in Theories of Historical Development. „Journal of World-Systems Research”, November.

Lévi-Strauss C. (1978), Myth and Meaning. Toronto: University of Toronto Press.

Liégeois J.P. (1995), Roma, Gypsies and Travellers. Socio-cultural data. Strasbourg: Council of Europe Press.

Lubecka A. (2005), Tożsamość kulturowa Bergitka Roma. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.

Marushiakova E., Popov V. (2018), Roma labelling: policy and academia. „Slovenský národopis”, vol. 66 , no. 4, s. 385–418.

Marushiakova E., Popov V. (2020), Letter to Stalin’: Roma Activism vs. Gypsy Nomadism in Central, South-Eastern and Eastern Europe before WWII. „Social Inclusion”, Vol. 8, Issue 2, s. 265–276.

Mirga A. (1997), Romowie w historii najnowszej Polski [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, red. Z. Kurcz. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Mirga A., Mróz L. (1994), Cyganie. Odmienność i nietolerancja. Warszawa: Wydawnictwo PWN.

Mróz L. (1979), Wozy cygańskie. „Polska Sztuka Ludowa”, nr 2. s. 77–94.

Mróz L. (1995), O Filistynach, Cyganach alias Wałęsach. Z dziejów poznawania Romów w Polsce. „Lud”, t. 78, s. 341–356.

Mróz L. (2001), Dzieje Cyganów – Romów w Rzeczypospolitej XV–XVIII w. Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Mróz L. (2010), Cyganie – Romowie [w:] Pod wspólnym niebem. Narody dawnej Rzeczypospolitej, red. M. Kopczyński, W. Tygielski. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, s. 161–179.

Nemeth D.J. (1970), Nomad Gypsies in Los Angeles: Patterns of Livelihood. San Fernando State College (nieopublikowana praca magisterska).

Novitch M. (1984), Half a million Gypsies victims of the Nazi terror. „The Unesco Courier” (The Gypsies).

Nowicka E. (2011), Romowie i kontrola społeczna. Co zrobić z Romami? [w:] Prawo i ład społeczny. Integralnokulturowa analiza zagadnienia racjonalności. Artykuły i szkice, red. J. UtratMilecki, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Nowicka E., Cieślińska B. (2005), Wędrowcy i migranci. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Orbin-Olivier S. (2016), The Roma Population: A Borderline Case [w:] Constructing the Person in EU Law, red. L. Azoulai, S. Barbou des Places, E. Pataut. Oregon: Hart Publishing, Oxford and Portland.

Radzewicz E. (2018), O idei ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego irlandzkich Travellerów, „Studia Romologica” nr 12. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, s. 177–198.

Sztompka P. (2002), Socjologia. Analiza społeczeństwa. Karków: Wydawnictwo ZNAK.

Varady R.G. (1982), Imperial Teamsters to Motorized Cattle Dealers: Observations on the History of Banjaras or Indian Gypsies, Fourth Series 2; 1, JGLS.

William W.A. (1982), A Brief Talk About Tin. Washington: The Pan American Union,

Źródła internetowe

Caban A.M. (2008), Osiedlanie Cyganów/Romów po 1952 roku na Lubelszczyźnie. Lublin: Uniwersytet Marii Curie- Skłodowskiej (nieopublikowana praca magisterska), https://docplayer.pl/9299334-Osiedlanie-cyganow-romow-po-1952-roku-na- lubelszczyznie.html (dostęp: 30.05.2021).

FRA – European Union Agency for Fundamental Rights (22 June 2016), Measuring Roma inclusion strategies –a fundamental rights based approach to indicators, https://unece.org/fileadmin/DAM/stats/documents/ece/ces/ge.15/2016/Sem/WP20_FR A_ENG.pdf (dostęp: 30.05.2021).

GUS – Główny Urząd Statystyczny, Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań (2011), https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2011/nsp-2011-wyniki (dostęp: 30.05.2021).

MSWIA–Program-integracji-spolecznosci-romskiej-w-Polsce-na-lata-2014-2020. http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/romowie/program-na-rzecz-spole/program-na-hrzecz-spole/tresc-programu-na-rzec/6670,Tresc-Programu.html (dostęp: 30.05.2021). Google Scholar