O Gombrowiczowskim kiczu w kontekście teorii (po)nowoczesności

Dagmara Jaszewska

doi:10.21697/zk.2016.3.02

Opublikowane: 2023-09-29

Nr 3 (2016)

O Gombrowiczowskim kiczu w kontekście teorii (po)nowoczesności

Dagmara Jaszewska

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2016.3.02

Abstrakt

The article develops the researches started by Jerzy Jarzębski; it discusses the phenomenon of kitsch in the work of Witold Gombrowicz. The study is based on a content analysis of selected fragments of works by this author (especially the novel under the title “Ferdydurke”) and it refers to the selected concepts of modernity and postmodernity (W. Welsch, R. Rorty, J. Baudrillard). The writer himself is treated as an original philosopher of modernity (and later – postmodernity – thanks to this, he was ahead of his time). The work presents the thesis that we can assign to Gombrowicz – both the modernist sense of the category of kitsch and practices of its parody, as well as a peculiar tendency to kitsch and a tendency to play with kitsch. This tendency is analyzed in the article as an attitude corresponding with a postmodern condition, especially with its characteristic phenomenon called the aesthetization of culture, which was mentioned, among other things, by Wolfgang Welsch (culture of design, gadget and uperficial styling). Philosophy of Gombrowicz in this sense corresponds with the postmodern rehabilitation of kitsch.

Słowa kluczowe:

kitsch, aesthetization of culture, gadget, pop culture, styling of life, postmodernity, modernity, Witold Gombrowicz

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Jaszewska, D. (2023). O Gombrowiczowskim kiczu w kontekście teorii (po)nowoczesności . Załącznik Kulturoznawczy, (3), 32–51. https://doi.org/10.21697/zk.2016.3.02

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Theodor W. Adorno, Teoria estetyczna, tłum. K. Krzemień-Ojak, PWN, Warszawa 1994.
Google Scholar

Hermann Broch, Kilka uwag o kiczu i inne eseje, tłum. J. Garewicz, D. Borkowska, R. Turczyn, „Czytelnik”, Warszawa 1998.
Google Scholar

Jean Baudrillard, Precesja symulakrów, tłum. T. Komendant, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1998.
Google Scholar

Grzegorz Dziamski, Co oznacza formuła „kryzys estetyki”?, „Kultura Współczesna” 1995, nr 3/4.
Google Scholar

Philip K. Dick, Trzy stygmaty Palmera Eldritcha, tłum. A.Z. Królicki, REBIS, Poznań 2012.
Google Scholar

Ernest Gellner, Postmodernizm, rozum i religia, tłum. M. Kowalczuk, PIW, Warszawa 1997.
Google Scholar

Witold Gombrowicz, Dziennik 1966-1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1992.
Google Scholar

Witold Gombrowicz, Ferdydurke, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
Google Scholar

Witold Gombrowicz, Testament. Rozmowy z Dominique de Roux, tłum. I. Kania, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1996.
Google Scholar

Gombrowicz filozof, red. F.M. Cataluccio, J. Illg, tłum. K. Bielas, F.M. Cataluccio, Znak, Kraków 1991.
Google Scholar

Jerzy Jarzębski, Kicz jest w nas: Gombrowicza romans z kiczem, „Teksty Drugie” 1996, nr 4(40).
Google Scholar

Dagmara Jaszewska, Nasza niedojrzała kultura. Postmodernizm inspirowany Gombrowiczem, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002.
Google Scholar

Marek Kwiek, Richarda Rorty’ego postmodernistyczny świat ironii, „Kultura Współczesna” 1993, nr 1.
Google Scholar

Jakub Lubelski, Gombrowicz, zrozpaczony konserwatysta, „Pressje” 2013, nr 34.
Google Scholar

Jakub Lubelski, Ssanie. Głód sacrum w literaturze polskiej, Fundacja Świętego Mikołaja, Warszawa 2015.
Google Scholar

José Ortega y Gasset, Bunt mas, tłum. P. Niklewicz, „Muza”, Warszawa 2006.
Google Scholar

Dwight McDonald, Teoria kultury masowej, [w:] Kultura masowa, wybór, tłum. i oprac. Cz. Miłosz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002.
Google Scholar

Abraham Moles, Kicz, czyli sztuka szczęścia. Studium o psychologii kiczu, tłum. A. Szczepańska, E. Wende, PIW, Warszawa 1978.
Google Scholar

Krzysztof Piątkowski, Kicz jako problem antropologiczny, [w:] Kiczosfery współczesności, red. W.J. Burszta, E.A. Sekuła, „Academica”, Warszawa 2008.
Google Scholar

Paweł Rojek, Gombrowicz i Wyszyński, „Pressje” 2013, nr 34.
Google Scholar

Richard Rorty, Przygodność, ironia i solidarność, tłum. W.J. Popowski, Spacja, Warszawa 1996.
Google Scholar

Elżbieta Anna Sekuła, Bezimienny Kangur, Kicz jako źródełko radości, [w:] Kiczosfery współczesności, red. W.J. Burszta, E.A. Sekuła, „Academica”, Warszawa 2008.
Google Scholar

Richard Shusterman, Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, tłum. A. Chmielewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998.
Google Scholar

Andrzej Szahaj, Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm, Wydawnictwo Leopolnidum, Wrocław 2002.
Google Scholar

Wolfgang Welsch, Estetyka poza estetyką. O nową postać estetyki, tłum. K. Guczalska, Universitas, Kraków 2005.
Google Scholar

Wolfgang Welsch, Stając się sobą, tłum. J. Wietecki, [w:] Problemy ponowoczesnej pluralizacji kultury: wokół koncepcji Wolfganga Welscha, red. A. Zeidler--Janiszewska, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1998.
Google Scholar

Stanisław Ignacy Witkiewicz, Narkotyki. Niemyte dusze, PIW, Warszawa 1993.
Google Scholar