Realizacja funkcji perswazyjnej w Palmie panieńskiej benedyktyna Basilia Gradiego w przekładzie jezuity Szymona Wysockiego

Katarzyna Kaczor-Scheitler

doi:10.21697/zk.2018.5.08

Opublikowane: 2018-12-31

Nr 5 (2018)

Realizacja funkcji perswazyjnej w Palmie panieńskiej benedyktyna Basilia Gradiego w przekładzie jezuity Szymona Wysockiego

Katarzyna Kaczor-Scheitler

Załącznik Kulturoznawczy

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/zk.2018.5.08

Abstrakt

The material basis of the article is Palma panieńska albo rozprawa o stanie dziewiczym [Virginal Palm or a Treatise on the Virginal State] (Kalisz 1607) as translated by Szymon Wysocki, who faithfully rendered into Polish an Italian work Trattato della verginita et dello stato verginale (Rome 1584) by Basilio Gradi. The article demonstrates that the translation should be associated with the rhetorical culture of the society of the time and analysed as a persuasive text. The paper clarifies that the inventio layer of the work remains in a close connection with dispositio and elocutio. It offers an insight into diversified sources of arguments (references to the biblical tradition, patristic tradition and monastic legislation) as a form of persuasion (inventio), which are supposed to cause changes or reinforce beliefs in the public and motivate them to behave in a specific way. In the range of elocutio the verbal forms of affecting the public are presented, which impel them to take a clearly specified position (in terms of message) and to undertake a specific action. The reflection includes also the remarks about the significance of a communicative function based on appeal-like statements of a recommendatory, warning or admonitory nature.

Słowa kluczowe:

Treatise on Virginity, Basilio Gradi, Szymon Wysocki, persuasion, rhetoric

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kaczor-Scheitler, K. (2018). Realizacja funkcji perswazyjnej w Palmie panieńskiej benedyktyna Basilia Gradiego w przekładzie jezuity Szymona Wysockiego. Załącznik Kulturoznawczy, (5), 125–142. https://doi.org/10.21697/zk.2018.5.08

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Samuel Adalberg, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, Drukarnia Emila Skiwskiego, Warszawa 1889-1894.
Google Scholar

Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, tłum., wstęp i komentarz H. Podbielski, PWN, Warszawa 2008.
Google Scholar

Arystoteles, Retoryka, [w:] idem, Retoryka. Poetyka, tłum., wstęp i komentarz H. Podbielski, PWN, Warszawa 1988.
Google Scholar

Św. Augustyn, De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej. Tekst łacińsko-polski, tłum., wstęp i komentarz J. Sulowski, Pax, Warszawa 1989.
Google Scholar

Maria Barłowska, Swada i milczenie. Zbiory oratorskie XVII-XVIII wieku – prolegomena filologiczne, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2010.
Google Scholar

Andrzej Paweł Bieś, Wysocki Szymon SJ, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 20, TN KUL, Lublin 2014.
Google Scholar

Barbara Bogołębska, Autorytet jako argumentacja topiczna w podręcznikach twórczego pisarstwa, Autorytety i normy. Materiały z konferencji 13-15 maja 2002 r., red. D. Kowalska, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2003.
Google Scholar

Judith C. Brown, Robert C. Davis, Gender and Society in Renaissance Italy, Longman, London 1998.
Google Scholar

Kenneth Burke, Tradycyjne zasady retoryki, tłum. K. Biskupski, [w:] Retoryka. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”, red. M. Skwara, Słowo/ Obraz Terytoria, Gdańsk 2008.
Google Scholar

Mikołaj Krzysztof z Chalca Chalecki, Kompendium retoryczne, wstęp i oprac. J. Nowaszczuk i M. Skwara, tłum. J. Nowaszczuk, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2009. Karol Estreicher, Bibliografia polska, t. 33, PAU, Kraków 1939.
Google Scholar

Marcin Godawa, Tekst wobec osoby. Wybrane retoryczne elementy kierownictwa duchowego w „Fascykule nabożeństwa różnego” Adama Opatowiusza, [w:] Misterium et verbum. Duchowość chrześcijańska w literaturze polskiego baroku, red. J. Machniak, M. Godawa, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 2008.
Google Scholar

Brasilio Grady [Gradi], Palma panieńska albo rozprawa o stanie dziewiczym wielce służąca tak pannom, które pragną podobać się oblubienicowi niebieskiemu, jako i wszytkim tym, którzy chcą żyć w czystości i wesela duchownego na służbie Bożej ustawicznie zażywać, tłum. Szymon Wysocki, druk. W. Gedeliusza, Kalisz 1607.
Google Scholar

Ludwik Grzebień SJ, Wysocki Szymon, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, red. H. E. Wyczawski OFM, t. 4, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1983.
Google Scholar

Katarzyna Kaczor-Scheitler, Perswazja w wybranych medytacjach siedemnastowiecznych z klasztoru norbertanek na Zwierzyńcu, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2016.
Google Scholar

Izabela Kępka, Językowe formy przesłania w polskim kaznodziejstwie od średniowiecza do baroku, [w:] Komunikacja i komunikowanie w dawnej Polsce, red. K. Stępnik, M. Rajewski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
Google Scholar

Joachim Knape, Persuasion, [w:] Historisches Wörterbuch der Rhetorik, t. 6, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 2003.
Google Scholar

Mirosław Korolko, Między retoryką a teologią. O kunszcie estetycznym staropolskich kazań (rekonesans), [w:] Proza polska w kręgu religijnych inspiracji, red. M. Jasińska-Wojtkowska, K. Dybciak, TN KUL, Lublin 1993.
Google Scholar

Mirosław Korolko, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Wiedza Powszechna, Warszawa 1998.
Google Scholar

Heinrich Lausberg, Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tłum., oprac. i wstęp A. Gorzkowski, HOMINI, Bydgoszcz 2002.
Google Scholar

Jakub Zdzisław Lichański, Retoryka: od średniowiecza do baroku: teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1992.
Google Scholar

Jakub Zdzisław Lichański, Retoryka w Polsce: studia o historii, nauczaniu i teorii w czasach I Rzeczypospolitej, DiG, Warszawa 2003.
Google Scholar

Dobrosława Platt, Kazania pogrzebowe z przełomu XVI i XVII wieku. Z dziejów prozy staropolskiej, Ossolineum, Wrocław 1992.
Google Scholar

Krystyna Płachcińska, Obraz kultury retorycznej społeczeństwa szlacheckiego na podstawie mów sejmowych z lat 1556–1564, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2004.
Google Scholar

Bożena Marcińczyk, Autorytet osobowy: geneza i funkcje regulacyjne, Wydawnictwo UŚ, Katowice 1991.
Google Scholar

Adam Pęski, Wysocki Szymon, [w:] Encyklopedia kościelna podług teologicznej encyklopedii Wetzera i Weltego z licznemi jej dopełnieniami, t. 32, wyd. Franciszek Czerwiński, Płock 1913.
Google Scholar

Salomon Rysiński, Przypowieści polskie przez Salomona Rysińskiego zebrane, nakładem Jakóba Wirowskiego Bibliopoli Lubelskiego, Kraków 1629.
Google Scholar

Marek Skwara, O dowodzeniu retorycznym w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1999.
Google Scholar

Franciszek Maksymilian Sobieszczański, Wysocki Szymon, [w:] Encyklopedia powszechna, t. 28, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa 1868.
Google Scholar

Krzysztof Szymanek, Sztuka argumentacji, PWN, Warszawa 2001.
Google Scholar

Jerzy Szymik, Topika teologiczna wczoraj i dziś, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1990-1991, t. 23-24.
Google Scholar

Eugenija Ulčinaitė, Teoria retoryczna w Polsce i na Litwie w XVII wieku. Próba rekonstrukcji schematu retorycznego, Ossolineum, Wrocław 1984.
Google Scholar

Włodzimierz Zatorski OSB, Komunikacja według św. Benedykta, Wydawnictwo Tyniec, Kraków 2013.
Google Scholar

Magnoald Ziegelbauer, Historia rei literariae Ordinis Sancti Benedicti, in IV partes distributa. Opus eruditorum votis diu expetitum, M. Veith, Augsburg – Würgsburg 1754.
Google Scholar

Jerzy Ziomek, Retoryka opisowa, Ossolineum, Wrocław 2000.
Google Scholar