• Zarejestruj
  • Zaloguj
    •   Język Polski   English
    Opublikowane: 2023-12-30
    Nr 7 (2023)

    Rzemieślnicy wileńscy – z życia hafciarzy w XVIII–XX w.

    Gabija Surdokaitė-Vitienė
    Artifex Novus
    Dział: Artykuły tematyczne
    https://doi.org/10.21697/an.13466

    Abstrakt

    Niniejszy artykuł jest przeglądem historii rzemieślników hafciarzy w mieście Wilnie od wieku XVII do początku XX w. Koncentruję się na wytwórcach, którzy w Wilnie pracowali, należeli do cechów i mieli formalne przygotowanie do zawodu hafciarza. Chrześcijańscy hafciarze nigdy nie byli liczni w stolicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, dlatego nie powołali osobnego cechu. Od 1633 r. skupiali się w cechu pasamoników, jednak już w 1. połowie XVIII w. wystąpili z niego i podatki na rzecz miasta uiszczali jako samodzielni mistrzowie. W 2. połowie XVIII w. w dokumentach w ogóle brakuje wzmianek o hafciarzach wyznań chrześcijańskich w gronie rzemieślników wileńskich. Nie wytrzymali oni konkurencji z hafciarzami żydowskimi. Z dostępnych danych wynika, że praca hafciarza była bardzo słabo dochodowa. Żaden taki rzemieślnik nie jest wymieniany w rejestrach magistratu wileńskiego jako właściciel domu.

    Pod koniec XVIII w., w wyniku powstania nowych instytucji edukacyjnych, pojawili się też liczniejsi hafciarze – chrześcijanie. Przykładem takiej placówki jest ufundowany w 1786 r. przytułek dla podrzutków Dzieciątka Jezus. Wychowankowie uczyli się tam rzemiosł, także hafciarstwa. W połowie XIX w., kiedy zubożenie dotknęło szerokie masy ludności w wyniku zniesienia pańszczyzny, władze carskie upatrywały w rzemiośle możliwości zapewnienia im zatrudnienia i środków do życia. Taki był cel wspierania rzemiosł w Imperium Rosyjskim, a więc także w Litwie. Powołano odpowiednie szkoły i organizowano kursy, mające na celu kształcenie rzemieślników. Zachowane sprawozdania z ich działalności potwierdzają, że zawód hafciarza nie uchodził za intratny i że było niewielu chętnych, by się go uczyć. Od połowy XIX w. po początek XX w. nasilił się podział specjalizacji ze względu na płeć: hafciarze zajmowali się głównie zdobieniem odzieży świeckiej, a większość hafciarek stanowiły pracownice wytwórni szat liturgicznych, gdzie wyszywały tekstylia liturgiczne.

    Słowa kluczowe:

    rzemiosło, hafciarstwo, cechy wileńskie, rzemieślnicy żydowscy, rzemieślnicy chrześcijańscy

    Pobierz pliki

    Zasady cytowania

    Surdokaitė-Vitienė , G. (2023). Rzemieślnicy wileńscy – z życia hafciarzy w XVIII–XX w . Artifex Novus, (7), 196–208. https://doi.org/10.21697/an.13466

    Cited by / Share


    Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.