Nadawanie znaczeń komunikacyjnych zachowaniom małych dzieci ze spektrum autyzmu w świetle teoretycznych założeń komunikacji wspomagającej i alternatywnej

Magdalena Kowalska

doi:10.21697/fp.2025.1.6

Opublikowane: 2025-08-27

Tom 15 Nr 1 (2025)

Nadawanie znaczeń komunikacyjnych zachowaniom małych dzieci ze spektrum autyzmu w świetle teoretycznych założeń komunikacji wspomagającej i alternatywnej

Magdalena Kowalska

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.6

Abstrakt

Celem artykułu jest skoncentrowanie się na teoretycznych podstawach nadawania znaczeń komunikacyjnych zachowaniom dzieci ze spektrum autyzmu w kontekście komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC). Ze względu na trudności w zakresie rozwoju językowego i komunikacyjnego, dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą nie nabywać tradycyjnych form komunikacji, co rodzi potrzebę wprowadzania alternatywnych metod umożliwiających efektywne porozumiewanie się z otoczeniem społecznym. W artykule została przedstawiona strategia traktowania zachowań niemówiących dzieci z autyzmem jako komunikatów. Istotna staje się zatem próba odczytywania komunikatów wynikających z zachowań dzieci a nie tylko zatrzymanie się wyłącznie na zauważaniu i podążaniu za zachowaniami. Takie ujęcie tematu jest ważne z punktu widzenia rozwoju poznawczego, językowego, emocjonalnego oraz społecznego dziecka. Co więcej, stanowi solidną bazę pod budowanie dalszych kompetencji językowych oraz wprowadzenie indywidualnego narzędzia do komunikacji.

Słowa kluczowe:

dzieci ze spektrum autyzmu, nadawanie znaczeń komunikacyjnych zachowaniom, komunikacja wspomagająca i alternatywna

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kowalska, M. (2025). Nadawanie znaczeń komunikacyjnych zachowaniom małych dzieci ze spektrum autyzmu w świetle teoretycznych założeń komunikacji wspomagającej i alternatywnej. Forum Pedagogiczne, 15(1), 63–73. https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.6

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fifth edition (DSM-5). Arlington, VA: American Psychiatric Association. DOI: https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
Google Scholar

Borzęcka A. (2016). Komunikacja alternatywna i wspomagająca w pracy z dzieckiem ze spektrum autyzmu. „Konteksty Pedagogiczne” 2(7), s. 151-161.
Google Scholar

Brignell A., Chenausky K., Song H., Zhu J., Suo C., Morgan A. (2018). Communication interventions for autism spectrum disorder in minimally verbal children. „The Cochrane database of systematic reviews”, 11(11), s. 1-59. DOI: https://doi.org/10.1002/14651858.CD012324.pub2
Google Scholar

Cieszyńska J., Korendo M. (2021). Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Google Scholar

Emich-Widera E., Kazek B., Paprocka J. (2023). Autyzm u dzieci. Wiedza Kliniczna. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie. DOI: https://doi.org/10.53271/2022.090
Google Scholar

Grycma M., Kaczamrek B.B. (2017). Podręczny słownik terminów AAC (komunikacji wspomagającej i alternatywnej). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Iacono T., Trembath D., Erickson S. (2016). The role of augmentative and alternative communication for children with autism: current status and future trends. „Neuropsychiatric Disease and Treatment”, s. 2349-2361. DOI: https://doi.org/10.2147/NDT.S95967
Google Scholar

Kaczmarek L. (1988). Nasze dziecko uczy się mowy. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar

Kaczmarek B.B., Wojciechowska A. (2015). Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Kamyk-Wawryszuk A. (2018). Prewerbalne zachowania komunikacyjne dzieci z zespołem Cri du Chat w ocenie rodziców. „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, s. 141-156. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2018.21.08
Google Scholar

Maljaars J., Noens I., Jansen R., Scholte E., van Berckelaer-Onnes I.A. (2011). Intentional communication in nonverbal and verbal low-functioning children with autism. „Journal of Communication Disorders” 44 (6), s. 601-614 DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2011.07.004
Google Scholar

Pisula E. (2015). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Przebinda E., Michalik M., Grzelak E. (2023). Komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC) w praktyce logopedycznej i terapeutycznej. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia.
Google Scholar

Rutka P. (2022a). Wykorzystanie AAC we wspomaganiu komunikacji osób ze spektrum autyzmu. „Terapia Specjalna”, s. 22-27.
Google Scholar

Rutka P. (2022b). Jak przygotować partnerów komunikacyjnych użytkowania AAC? „Terapia Specjalna”, s. 14-19.
Google Scholar

Sadowska E. (2020). Zachowania komunikacyjne dzieci z autyzmem. Wpływa deficytów kompetencji komunikacyjnej na sposób porozumiewania się dzieci z autyzmem. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323542520
Google Scholar

Ślusarczyk E. (2024). To, że nie milczę, nie znaczy, że nie mam nic do powiedzenia. Komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC) – skuteczność jej stosowania i znaczenie dla osób z trudnościami komunikacyjnymi. „Strefa Logopedy”, s. 3-19
Google Scholar

von Tetzchner S., Martinsen H. (2002). Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się. Warszawa: Mówić bez słów.
Google Scholar

WHO. (2022). ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics. Pobrano z lokalizacji https://icd.who.int/browse/2024-01/mms/en#437815624
Google Scholar

Włodarczyk K. (2023a). On/a się nie komuniukuje? Pobrano z lokalizacji Fundacja GenerAACja: https://generaacja.pl/2023/11/24/on-a-sie-nie-komunikuje
Google Scholar

Włodarczyk K. (2023b). Na nadawaniu znaczenia zachowaniom AAC się zaczyna ale NIE kończy! Pobrano z lokalizacji Fundacja GenerAACja: https://generaacja.pl/2023/11/24/na-nadawaniu-znaczenia-zachowaniom-aac-sie-zaczyna-ale-nie-konczy/
Google Scholar

Wodka L.E., Mathy P., Kalb L. (2013). Predictors of Phrase and Fluent Speech in Children With Autism and Severe Language Delay. „Pediatrics” 131(4), s. 2012-2221. DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2012-2221
Google Scholar