Lęk przed mówieniem po zabiegu laryngektomii całkowitej. Dwa studia przypadków

Agnieszka Hamerlińska; Daria Ślęzak

doi:10.21697/fp.2025.1.7

Opublikowane: 2025-08-27

Tom 15 Nr 1 (2025)

Lęk przed mówieniem po zabiegu laryngektomii całkowitej. Dwa studia przypadków

Agnieszka Hamerlińska , Daria Ślęzak

Forum Pedagogiczne

Dział: Dział tematyczny

https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.7

Abstrakt

Artykuł dotyczy opisu lęku przed mówieniem u osób po laryngektomii całkowitej. Najpierw wyjaśniono najważniejsze pojęcia użyte w tekście – laryngektomia całkowita i lęk przed mówieniem. Następnie opisano dwa studia przypadków na podstawie przeprowadzonych wywiadów. Wywiadu udzieliły dwie osoby po usunięciu krtani: jedna mówiąca mową przetokową z wykorzystaniem protezy głosowej, a druga posługująca się mową „elektroniczną” z zastosowaniem laryngofonu. Na podstawie analizy przeprowadzonych wywiadów oraz literatury naukowej można wywnioskować, że osoby po laryngektomii całkowitej mogą doświadczać lęku przed mówieniem, zwłaszcza w sytuacjach społecznych. Objawy lęku różnią się indywidualnie, a skuteczne radzenie sobie z lękiem obejmuje przede wszystkim uczenie się i doskonalenie mowy zastępczej. W podsumowaniu wskazano na konieczność dalszych badań i personalizacji terapii w celu poprawy jakości życia pacjentów.

Słowa kluczowe:

lęk przed mówieniem, laryngektomia, mowa, uczenie się, rak krtani

Inne teksty tego samego autora

Agnieszka Hamerlińska, Jacek J. Błeszyński, WSPOMAGANIE STRATEGII RADZENIA SOBIE ZE STRESEM U OSÓB ZE SPEKTRUM AUTYZMU KROKIEM KU USPRAWNIANIU KOMUNIKACJI , Forum Pedagogiczne: Tom 13 Nr 1 (2023): Komunikacja ucznia ze spektrum autyzmu

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Hamerlińska, A., & Ślęzak, D. (2025). Lęk przed mówieniem po zabiegu laryngektomii całkowitej. Dwa studia przypadków. Forum Pedagogiczne, 15(1), 75–86. https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.7

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Alam M.S., Siddiqui S.A., Perween R. (2017). Epidemiological profile of head and neck cancer patients in Western Uttar Pradesh and analysis of distributions of risk factors in relation to site of tumor, „Journal of Cancer Research and Therapeutics”, nr 13(3), s. 430-435. DOI: 10.4103/0973-1482.180687. DOI: https://doi.org/10.4103/0973-1482.180687
Google Scholar

Bickford J.M., Coveney J., Baker J., Hersh D. (2018). Self-expression and identity after total laryngectomy: Implications for support, „Psycho-Oncology”, nr 27(11), s. 2638-2644. DOI: 10.1002/pon.4818. DOI: https://doi.org/10.1002/pon.4818
Google Scholar

Chęciek M., Kozłowska-Stoch S. (2018). Zastosowanie technik poznawczo-behawioralnych w leczeniu stanów logofobii. Studium przypadku, „Logopedia Silesiana”, 7, s. 139-153. DOI: https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2018.07.07
Google Scholar

Danker H., Wollbrück D., Singer S., Fuchs M., Brähler E., Meyer A. (2009). Social withdrawal after laryngectomy, „European Archives of Oto-Rhino-Laryngology”, nr 267(4), s. 593-600. DOI: 10.1007/s00405-009-1087-4. DOI: https://doi.org/10.1007/s00405-009-1087-4
Google Scholar

Ertürk, M., Gürsoy, A., Güngördü N.D. (2016). Inability to Speak: A Qualitative Study on the Experiences of Patients Who Underwent Partial Laryngectomy. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(3). DOI: https://doi.org/10.17049/ahsbd.70178
Google Scholar

Gunjawate D.R., Ravi R. (2021). Psychosocial Adjustments after Advanced Laryngeal Cancer Treatment–A Systematic Review. „Indian Journal of Palliative Care”, 27(3), 431. DOI: https://doi.org/10.25259/IJPC_135_21
Google Scholar

Hamerlińska A. (2019). Mowa przełykowa. Studium onkologopedyczne, Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Hamerlińska A. (2023). Laryngektomowani: jakość życia, Kraków: Jagielloński Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Hamerlińska-Latecka A. (2015), Onkologopedia – logopedia wobec chorób nowotworowych, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Hirani I., Siddiqui A.H., Muhammad Khyani I.A. (2015). Apprehensions and problems after laryngectomy: Patients' perspective. „Journal of the Pakistan Medical Association” 65(11), 1214-1218.
Google Scholar

Hoes L., Dok R., Verstrepen K.J., Nuyts S. (2021). Ethanol-Induced Cell Damage Can Result in the Development of Oral Tumors, „Cancers” nr 13(15), s. 3846. DOI: 10.3390/cancers13153846. DOI: https://doi.org/10.3390/cancers13153846
Google Scholar

Iwai M, Ando S, Sato K. The process of reacquiring new vocalization in total laryngectomy patients with head and neck cancer: A qualitative study. „Asia-Pacific Journal of Oncology Nursing”. 2023 Dec 13;11(3):100362. doi: 10.1016/j.apjon.2023.100362. PMID: 38433771; PMCID: PMC10904916. DOI: https://doi.org/10.1016/j.apjon.2023.100362
Google Scholar

Juzwiszyn J., Haron D., Grzebień A., Milan M., Chabowski M., Janczak D. (2016). Selected Aspects of Quality of Life of Patients After Laryngectomy Surgery, „Nursing and Public Health”, nr 6(2), s. 127-136. DOI: 10.17219/pzp/62044. DOI: https://doi.org/10.17219/pzp/62044
Google Scholar

Kozłowska M. (2015). Postępowanie logopedyczne w przypadku osób laryngektomowanych, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia, standardy postępowania logopedycznego, Lublin: UMCS.
Google Scholar

Kupisiewicz M. (2014). Słownik pedagogiki specjalnej. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Łosiak W. (2009). Pojęcie lęk. [w:] red. J.Siuta, Słownik psychologii. Kraków: KWN, s. 137.
Google Scholar

Morawiec-Sztandera A. (red.), 2017, Laryngologia onkologiczna. Diagnostyka, leczenie i rehabilitacja, Warszawa: Wydawnictwo PZWL, s. 128-144.
Google Scholar

Nocini R., Molteni G., Mattiuzzi C., Lippi, G. (2020). Updates on larynx cancer epidemiology, „Chinese Journal of Cancer Research”, nr 32(1), s. 18-25. DOI: 10.21147/j.issn.1000-9604.2020.01.03. DOI: https://doi.org/10.21147/j.issn.1000-9604.2020.01.03
Google Scholar

Pawlicki M., Legutko J. (2013). Zarys diagnostyki nowotworów złośliwych oraz opieki w trakcie i po leczeniu onkologicznym, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Alfa-Medica Press, s. 45-47.
Google Scholar

Pereira da Silva A., Feliciano T., Vaz Freitas S., Esteves S., Sousa C.A.E.: Qualityof life in patients submitted to total laryngectomy. „Journal of Voice”, 2015; 29(3): 382-388. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2014.09.002
Google Scholar

Pudło P. (2020). Jak poradzić sobie z lękiem. Metody radzenia sobie z lękiem i stresem w warunkach domowych. The Black Box, Rzeszów.
Google Scholar

Richardson J., Grose M. (2022). Lęki u dzieci. Jak najmłodsi mogą zmienić niepokój w odporność psychiczną?. Kraków: eSPe, tłum. Laura Bigaj
Google Scholar

Sinkiewicz A., Mackiewicz-Nartowicz H. (2009). Zmiany funkcjonowania narządów po laryngektomii całkowitej, [w:] A. Sinkiewicz (red.), Pacjent po operacji krtani, Bydgoszcz: Bydgoskie Stowarzyszenie Laryngektomowanych, s. 51-63. DOI: https://doi.org/10.1016/S0030-6657(09)70081-2
Google Scholar

Szewczuk W. (1998) Encyklopedia Psychologii. Warszawa: Fundacja Innowacja
Google Scholar

Tang J., McCarroll L, Schmalbach C. (2023). Voice restoration and Quality of Life in Larynx Cancer. „Otolaryngolic clinics of North America”. 56 (2), 361-370 DOI: https://doi.org/10.1016/j.otc.2022.11.003
Google Scholar

Verdonck-de Leeuw I.M., Eerenstein S.E., Van der Linden M.H., Kuik D.J.,de Bree R., Leemans C.R. (2007). Distress in spouses and patients after treatment for head and neck cancer, „The Laryngoscope”, nr 117(2), s. 238-241. DOI: 10.1097/01.mlg.0000250169.10241.58. DOI: https://doi.org/10.1097/01.mlg.0000250169.10241.58
Google Scholar

Werka T., Zagrodzka J. (2009). Biologiczne postawy lęków. [w:] red. M. Fajkowska, B. Szymura, Lęk – geneza, mechanizmy, funkcje. Warszawa: Scholar, s. 17-49.
Google Scholar

Wulff N.B, Højager A, Wessel I, Dalton S.O, Homøe P. Health-Related Quality of Life Following Total Laryngectomy: A Systematic Review. „The Laryngoscope”, 2021 Apr;131(4):820-831. doi: 10.1002/lary.29027. Epub 2020 Aug 31. PMID: 32866284. DOI: https://doi.org/10.1002/lary.29027
Google Scholar

Yokoi M., Nishio N., Kimura H., Tokura T., Kishi S., Tsuzuki H., ... & Sone M. (2025). Anxiety, Depression and Cancer-Related Post-Traumatic Stress in Patients Undergoing Total Laryngectomy. „Laryngoscope Investigative Otolaryngology”,10(2), e70109. DOI: https://doi.org/10.1002/lio2.70109
Google Scholar

Tarkowski Z., Humeniuk E. Shyness, logophobia, mutism. Diagnosis and therapy [Nieśmiałość, logofobia, mutyzm. Diagnoza i terapia]. New York, Nova Science Publishers, 2020. DOI: https://doi.org/10.52305/FXOX7452
Google Scholar