Bezpieczeństwo w szkole. Rozpoznanie przejawów i skutków przemocy rówieśniczej w retrospektywnym ujęciu studentów pedagogiki

Beata Jakimiuk

doi:10.21697/fp.2025.1.17

Opublikowane: 2025-08-27

Tom 15 Nr 1 (2025)

Bezpieczeństwo w szkole. Rozpoznanie przejawów i skutków przemocy rówieśniczej w retrospektywnym ujęciu studentów pedagogiki

Beata Jakimiuk

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.17

Abstrakt

Artykuł prezentuje badania, których celem było ukazanie skali i form przemocy rówieśniczej na podstawie wypowiedzi studentów pedagogiki jako świadków takich zdarzeń podczas edukacji szkolnej. W badaniach zastosowano strategię jakościową, umożliwiającą pogłębioną eksplorację badanego zagadnienia, z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety z pytaniami otwartymi. Wyniki badań wskazują, że przemoc rówieśnicza występuje na wszystkich etapach edukacyjnych, jednak największe jej nasilenie odnotowano w starszych klasach szkoły podstawowej oraz w gimnazjum. Zidentyfikowano różne formy przemocy, w tym: agresję fizyczną, przemoc słowną, wykluczanie społeczne oraz cyberprzemoc. Według badanych skutki przemocy obejmują między innymi obniżenie samooceny, izolację społeczną, trudności w budowaniu relacji oraz występowanie objawów depresyjnych i lękowych.

Słowa kluczowe:

przemoc rówieśnicza, agresja, środowisko szkolne, bezpieczeństwo w szkole, badania retrospektywne

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Jakimiuk, B. (2025). Bezpieczeństwo w szkole. Rozpoznanie przejawów i skutków przemocy rówieśniczej w retrospektywnym ujęciu studentów pedagogiki. Forum Pedagogiczne, 15(1), 201–212. https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.17

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aronson E. (2009).Człowiek istota społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Asher S.R., Rose A.J., Gabriel S.W. (2011). Peer Rejection in Everyday Life.W: M.R. Leary (red.), Interpersonal Rejection.Oxford University Press.
Google Scholar

Błaszczyk K., Błaszczyk M. (2013). Konflikty w szkole. Analiza zjawiska. Dialogi o kulturze i edukacji, 1(2), 123-143.
Google Scholar

Borkowska A. (2015). Agresja i przemoc w szkole, czyli co powinniśmy wiedzieć, by skutecznie działać. Warszawa: ORE.
Google Scholar

Borucka A., Pisarska A. (2012). Koncepcja resilience – czyli jak pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka. Warszawa: ORE.
Google Scholar

Creswell J.W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Czapiński J., Panek T. (2015). Wykluczenie społeczne. W: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2015.pdf, 14.06.24.
Google Scholar

Ekiert-Grabowska D. (1982). Dzieci nieakceptowane w klasie szkolnej. Warszawa:WSIP.
Google Scholar

Henderson N., Milstein M.M. (2003). Resiliency in schools: Makingithappen for students and educators. ThousandOaks: Corwin Press, Inc.https://doi.org/10.14746/se.2014.32.16. DOI: https://doi.org/10.14746/se.2014.32.16
Google Scholar

Jankowiak B., Matysiak-Błaszczyk A. (2019). Ryzyko i ochrona w środowisku rówieśniczym. Czyli o znaczeniu relacji koleżeńskich w życiu nastolatków. „Studia Edukacyjne”, 53, 59-73. https://doi.org/10.14746/se.2019.53.4 DOI: https://doi.org/10.14746/se.2019.53.4
Google Scholar

Kokociński M. (2011). Rola grupy rówieśniczej w procesie socjalizacji młodzieży. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania w Poznaniu.
Google Scholar

Kolasa-Skiba A. (2020). Mobbing i bullying w szkole. „Edukacja. Terapia. Opieka”, 2, 125-142. https://doi.org/10.52934/eto.17 DOI: https://doi.org/10.52934/eto.17
Google Scholar

Korcz I. (2007). Inteligencja emocjonalna – gwarantem bezpieczeństwa i determinantą rozwoju uczniów. W: D. Czajkowska-Ziobrowska, A. Zduniak (red.), Edukacja dla bezpieczeństwa – bezpieczna szkoła, bezpieczny uczeń, Poznań: Wyd. Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa.
Google Scholar

Kvale S. (2013). Prowadzenie wywiadów. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Lange R. (2021). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów. Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Lewandowska K. (2019). Przemoc i agresja uczniów jako zagrożenie bezpieczeństwa w środowisku szkolnym. „Studia de Securitate”, 9(2), 120-135, https://doi.org/10.24917/26578549.9.2.11
Google Scholar

Makaruk K. (2022). Przemoc rówieśnicza. Dzieci się liczą. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Warszawa: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
Google Scholar

Milerski B., Śliwerski B. (2000). Pedagogika. Leksykon PWN. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Miśkowicz K., Dymacz M. (2021). Praca z uczniem manipulującym.W: B. Majerek, A. Domagała-Kręcioch (red.), Praca z uczniem z zaburzeniami zachowania. Diagnoza i rekomendacje. Kraków: Impuls.
Google Scholar

Nixon Ch.L. (2014). Currentperspectives: _e impact of cyberbullying on adolescent health. „Adolescent Health, Medicine and Therapeutics”, 5. 143-158. https://doi.org/10.2147/AHMT.S36456 DOI: https://doi.org/10.2147/AHMT.S36456
Google Scholar

Olweus D. (2007). Mobbing. Fala przemocy w szkole. Jak ją ograniczać? Warszawa: J. Santorski &Co Agencja Wydawnicza.
Google Scholar

Opora R. (2009). Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Ostaszewski K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
Google Scholar

Polak K. (2010). Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Google Scholar

Pospiszyl I. (1994). Przemoc w rodzinie. Warszawa: WSiP.
Google Scholar

Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Impuls.
Google Scholar

Seredyńska D. (2008). Poczucie bezpieczeństwa seniora a subkultura starości. W: D. Czajkowska-Ziobrowska, A. Zduniak (red.), Edukacja dla bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo regionalne. Wyzwania edukacyjne. Poznań: Wyd. WSB.
Google Scholar

Smykowski B. (2012). Psychologia kryzysów w kulturowym rozwoju dzieci i młodzieży, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Szredzińska R. (2022). Dzieci się liczą. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Warszawa: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
Google Scholar

Tyszkowa M. (1993). Szkoła. Sytuacje trudne w szkole. W: W. Pomykało (red.) Encyklopedia pedagogiczna. Warszawa: Wyd. Fundacja Innowacja.
Google Scholar

Urban B. (2020). Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Węgrzynowska J. (2021). Profilaktyka agresji i przemocy rówieśniczej w klasie. Warszawa: ORE.
Google Scholar

Ziółkowski P. (2020). Fobia u dzieci w wieku szkolnym. „Przegląd nauk społecznych, technicznych, medycznych i pedagogicznych”, 1, 65-80, https://doi.org/10.24426/nis.v1i1.203
Google Scholar