WYCHOWANIE PAJDOCENTRYCZNE A REALIZACJA RÓL SPOŁECZNYCH

Marcin Choczyński

doi:10.21697/fp.2012.2.11

Opublikowane: 2016-11-12

Tom 2 Nr 2 (2012)

WYCHOWANIE PAJDOCENTRYCZNE A REALIZACJA RÓL SPOŁECZNYCH

Marcin Choczyński

Forum Pedagogiczne

Dział: Debiuty

https://doi.org/10.21697/fp.2012.2.11

Abstrakt

Tematem niniejszego opracowania jest przede wszystkim przedstawienie pajdocentryzmu pedagogicznego, będącego składnikiem wielu kierunków nowoczesnego wychowania, i skonfrontowanie tego stanowiska z klasycznym ujęciem realizacji ról społecznych przez jednostki w społeczeństwie. Nowatorskie przedstawienie wizji wychowawczych przez pedagogów przełomu XIX i XX w. takich, jak Ellen Key czy Janusz Korczak, a także postmodernistyczna wizja współczesności w pewnym sensie powołały do życia pedagogikę pajdocentryczną, która stanowi odpowiedź na synkretyzm kulturowy oraz rzuca wyzwanie szkole tradycyjnej, której zwyczajowe środki wyrazu są w dużej mierze zdezaktualizowane. Zestawienie postulatów pedagogiki pajdocentrycznej z ujęciem roli społecznej w socjologii prowadzi do wielu ciekawych wniosków. Jednym z nich jest niewątpliwie kwestia ładu czy też porządku społecznego, podnoszona np. przez orientację funkcjonalistyczną w socjologii. Niniejszy artykuł stanowi próbę wyjaśnienia kwestii wychowania opartego na swobodzie i odrzucającego autorytety. Czy wychowanie takie może być właściwym środkiem ku realizacji w przyszłości dobrze funkcjonującego mechanizmu społecznego opartego na wyspecjalizowanych rolach społecznych? Tak postawione pytanie zapewne jeszcze długo nie doczeka się jasnej i pełnej odpowiedzi z uwagi na aktualność problemu i jego zróżnicowaną problematykę łączącą dyskursy: socjologiczny, pedagogiczny, ale także w dużym stopniu ideologiczny. Należy także zaznaczyć, że zetknięcie pajdocentryzmu z realizacją ról społecznych, podnoszonych szczególnie w kontekście socjologizmu pedagogicznego, jest problematyką niezbadaną, która wymaga szeregu analiz i opracowań.

Słowa kluczowe:

antropocentryzm, pajdocentryzm, antypedagogika, rola społeczna

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Choczyński, M. (2016). WYCHOWANIE PAJDOCENTRYCZNE A REALIZACJA RÓL SPOŁECZNYCH. Forum Pedagogiczne, 2(2), 209–238. https://doi.org/10.21697/fp.2012.2.11

Cited by / Share

Bibliografia

Babicki Z., Edukacja równoległa potrzebą współczesnej szkoły, [w:] Horyzonty rozwoju edukacji w dialogu i perspektywie, red. A. Karpińska, K. Borawska-Kalbarczyk, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011, s. 163-165.
Google Scholar

Baniak J., Wprowadzenie. Od czego zależy współistnienie ludzi w różnych wymiarach życia?, [w:] Style życia, wzory osobowe i normy jako czynniki współistnienia społecznego ludzi. Od lokalności do globalności, red. J. Baniak, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2010, s. 7.
Google Scholar

Berger P. L., Zaproszenie do socjologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 93.
Google Scholar

Biddle B. J., Współczesne tendencje w teorii roli, [w:] Elementy mikrosocjologii red. J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1979, s. 115-122.
Google Scholar

Bielajew E. W., Szalin D. N., Pojęcie „rola” w socjologii, [w:] Elementy mikrosocjologii (wybór tekstów), red. J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1979, s. 106-107.
Google Scholar

Brzoza M., Całościowe spojrzenie na wolność jako wartość dla uczniów szkoły średniej, [w:] Dylematy współczesnego wychowania i edukacji, red. A. Kozłowska, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2007, s. 106-107.
Google Scholar

Denek K., Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000, s. 31.
Google Scholar

Gaweł-Luty E., Suchocka A. A., Antypedagogika, [w:] Encyklopedia filozofii wychowania, dz. cyt., s. 23-24.
Google Scholar

Goffman E., Analiza ramowa. Esej z organizacji doświadczenia, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2010, s. 9-12, 21-26.
Google Scholar

Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000, s. 47-51.
Google Scholar

Golka M., Kryzys autorytetów i kryzys ładu, [w:] Porządek społeczny a wyzwania współczesności, red. A. Sakson, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005, s. 13-16.
Google Scholar

Goode W. I., Teoria napięć w roli, [w:] Elementy mikrosocjologii red. J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1979, s. 166.
Google Scholar

Hessen S., Podstawy pedagogiki, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1997, s. 100-109.
Google Scholar

Jaroszyński P., Paideia, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, T. 7, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2006, s. 948.
Google Scholar

Kant I., O pedagogice, tłum. D. Sztobryn, Wydawnictwo DAJAS, Łódź-Mysłaków 1999, s. 45-46.
Google Scholar

Kasperski M., Wartości moralne a ideały wychowania, [w:] Edukacja wobec wartości, red. J. Kojkoł, P.J. Przybysz, Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte, Gdynia 2002, s. 296.
Google Scholar

Key E., Stulecie dziecka, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2005, s. 67-71.
Google Scholar

Konstańczak S., Pajdocentryzm, [w:] Encyklopedia filozofii wychowania, red. S. Jedynak, J. Kojkoł, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2009, s. 215.
Google Scholar

Korczak J., Jak kochać dziecko, Wydawnictwo Jacek Santorski & Co, Warszawa 2004, s. 157-159.
Google Scholar

Kwapiszewski J., Kwapiszewska-Antas M., Aksjocentryzm i pajdocentryzm a agresja dzieci wobec nauczycieli (na podstawie wybranych czasopism), [w:] Filozofia wychowania a wizje świata, red. M. Fota, S. Konstańczak, R. Sitek, Wydawnictwo Naukowe Akademii Poznańskiej w Słupsku, Słupsk 2007, s. 154.
Google Scholar

Lewin A., Korczak znany i nieznany, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, Agencja Edytorska „Ezop”, Warszawa 1999, s. 208-219.
Google Scholar

Levinson D. J., Rola, osobowość i struktura społeczna, [w:] Elementy mikrosocjologii red. J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1979, s. 137.
Google Scholar

Merton R. K., Zespół ról społecznych, [w:] Elementy mikrosocjologii red. J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1979, s. 147-148.
Google Scholar

Mielicka H., Proces socjalizacji i enkulturacji, [w:] Socjologia wychowania…, s. 13.
Google Scholar

Mieszalski S., O przymusie i dyscyplinie w klasie szkolnej, WSiP, Warszawa 1997, s. 23.
Google Scholar

Milerski B., B. Śliwerski, Pajdocentryzm, [w:] Pedagogika. Leksykon, red. B. Milerski, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 143.
Google Scholar

Miszczak M., Spotkanie nauczyciel – uczeń jako płaszczyzna realizacji wartości, [w:] Babicki Z., Edukacja… , s. 337-338.
Google Scholar

Misztal M., Problematyka wartości w socjologii, PWN, Warszawa 1980, s. 180.
Google Scholar

Murawska A., Korpaczewska I., Szkoła miejscem kreowania ładu społecznego, [w:] Szkoła i jej udział w kreowaniu ładu społecznego, red. C. Hendryk, B. Sack, M. Moś, Print Group Daniel Krzanowski, Szczecin 2006, s. 13-14.
Google Scholar

Murzyn A., Filozofia edukacji u schyłku XX w. (kwestie wybrane), Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2001, s. 59-60.
Google Scholar

Muszyński H., Partnerstwo rodziców i nauczycieli – szansą i nadzieją, [w:] Rodzice, nauczyciele i uczniowie partnerami w procesie wychowania, red. G. Witak-Wcisło, Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Garwolinie (materiały pokonferencyjne), Miętne 2005, s. 12.
Google Scholar

Nawroczyński B., Zasady nauczania, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 1961, s. 295-300.
Google Scholar

Neill A. S., Summerhill, Wydawnictwo Almaprint, Katowice 1991, s. 36-43.
Google Scholar

Okoń W., Słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992, s. 50.
Google Scholar

Pankowska K., Rola według Znanieckiego a rola w dramie, [w:] Florian Znaniecki. Myśl społeczna a wychowanie. Inspiracje dla współczesności, red. H. Rotkiewicz, Wydawnictwo Żak, Warszawa 2001, s. 178.
Google Scholar

Pasterniak W., O dydaktycznej teorii wartości, Oficyna Wydawnicza Bios, Goleniów 1991, s. 24-26.
Google Scholar

Radziewicz J., Zamiast wstępu – dyskusja panelowa. Partnerstwo – pojęcie wielowymiarowe?, [w:] Partnerstwo w szkole, red. B. Kuc, S. Wlazło, Oddział Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu, Wrocław 1990, s. 7.
Google Scholar

Read H., Cel wychowania, [w:] Socjologia wychowania. Wybór tekstów, red. H. Mielicka, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2000, s. 59.
Google Scholar

Rubacha K., Budowanie teorii pedagogicznych, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 64.
Google Scholar

Sawicki M., Rozważania o szkole, Wydawnictwo „KRAM”, Warszawa 2005, s. 47-50.
Google Scholar

Schöenebeck v. H., Antypedagogika w dialogu, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1994, s. 56.
Google Scholar

Szczepański J., Partnerstwo nauczyciela i ucznia, Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Kalisz 1978, s. 7.
Google Scholar

Szmatka J., Rola społeczna, [w:] Encyklopedia Socjologii, red. H. Domański, W. Morawski, J. Mucha i in., t. 3, Oficyna Naukowa, Warszawa 2000, s . 322.
Google Scholar

Śliwerski B., Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007, s. 80.
Google Scholar

Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2004, s. 30, 326-327, 329.
Google Scholar

Świderska W., Podstawy nowej pedagogiki, Zespół Wydawniczy STAKROOS, Warszawa 1995, s. 7-8, 10-11.
Google Scholar

Zięba S., Antropocentryzm, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, T. 1, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2000, s. 250.
Google Scholar

Znaniecki F., Socjologia wychowania, t. 1: Wychowujące społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 21, 319.
Google Scholar

Zubelewicz J., Dwie filozofie edukacji: aksjocentryzm i pajdocentryzm, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003, s. 26, 79-82.
Google Scholar

Zubelewicz J., Filozoficzna analiza i krytyka pajdocentryzmu pedagogicznego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2008, s. 32-33, 39-40, 59.
Google Scholar